به گزارش خبرنگار مهر، آئین گرامیداشت روز کتاب، کتابخوانی و کتابدار امروز سه شنبه ۲۴ آبان ماه با حضور سیدابراهیم رئیسی، رئیس جمهور؛ محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، مهدی رمضانی دبیرکل نهاد، معاونان و مدیران نهاد، جمعی از مسئولان و مدیران کشور و برگزیدگان هفته کتاب در تالار وحدت برگزار شد.
محمدرضا هراتی، معاون توسعه کتابخانه ها و ترویج کتابخوانی نهاد کتابخانه های عمومی کشور در این مراسم ضمن خیرمقدم به فعالان فرهنگی در بزرگترین اجتماع اهالی حوزه کتاب، گفت: روز کتاب، کتابخوانی و کتابدار را که به مناسبت گرامیداشت شخصیت علامه محمدحسین طباطبایی، مفسر بزرگ شیعه نامگذاری شده، تبریک می گویم و امیدوارم این مناسبت دلیلی برای شناخت بیش از پیش این عالم بزرگوار باشد.
وی افزود: ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی یکی از دغدغه‌های فرهنگی رهبر حکیم و فرزانه انقلاب است. ایشان در مقام یک کتابخوان حرفه‌ای تأکیدات مکرری به مسئولین و متولیان فرهنگی نسبت به ترویج این معروف پسندیده در جامعه دارند و در بیانات اقشار مختلف مردم را به کتابخوانی توصیه کرده‌اند. گزارش‌ها و آمارهای رسمی منتشر شده از خانه کتاب و ادبیات ایران حاکی از آن است که به لحاظ اقتصادی و حجم تولیدات بر خلاف برخی القائات، مردم عزیز ما کتابخوان هستند. ما رتبه اول در منطقه و جهان اسلام و رتبه چهارم آسیا به لحاظ شاخص‌های کتابخانه ای، افتتاح کتابخانه های مرکزی در برخی از مراکز استان‌ها، توسعه کتابخانه های سیار، گسترش و ارتقای خدمات برای اقشار مختلف جامعه به ویژه گروه‌های خاص، بهسازی تجهیزات، گسترش خدمات فراکتابخانه ای هستیم و این امر نشان می‌دهد در مسیر درستی قرار داریم. با این حال قطعاً در کنار مسیر پیموده شده راه درازی در پیش داریم. باید تلاش بیشتری داشته باشیم تا به وضعیت مطلوب برسیم و به تاسی از رهبر ادبی و کتابخوان مان کتابخوان و کتاب دوست شویم و کتاب در متن زندگی مان قرار گیرد.
هراتی گفت: توفیقات این مسیر حاصل همت کتابداران پرتلاش، دلسوز و مسئولیت پذیر در خط مقدم فعالیت‌های فرهنگی و ترویجی کتابخانه ها، بوده است. بدون شک نقش و تأثیر همکاران عزیز شاغل در کتابخانه ها برای توسعه خدمات کتابخانه ای بسیار پررنگ، مؤثر و عمیق‌تر از گذشته احساس می‌شود و بدون در نظر گرفتن اهمیت و جایگاه این عزیزان نهاد کتابخانه ها به سرمنزل مقصود نخواهد رسید. بر این اساس از همکارانی که در پیشبرد اهداف نهاد منشأ اثرات و فعالیت‌های ارزنده هستند، قدردانی می‌کنم.
معاون توسعه کتابخانه ها و ترویج کتابخوانی، افزود: در این مراسم همکاران و همیاران ما در نهاد کتابخانه های عمومی کشور در ۱۱ سرفصل و ۳۳ بخش تقدیر خواهند شد. این انتخاب در پی ساعت‌ها کار کارشناسی انجام شده و دقت و عدالت در انتخاب‌ها مورد توجه قرار گرفته است. پس از تشکیل کارگروه‌های تخصصی در ادارات مختلف، پرونده‌ها از داده‌های مختلف در سامانه‌های نهاد اعم از سامانه مدیریت سامانه فرهنگی سامانه آموزش گردآوری شد. عملکرد کتابخانه‌ای و فرهنگی به همراه نقطه نظرات استان در حوزه‌های مختلف اعمال شد و در نهایت پرونده‌ها در کمیته انتخاب نفرات برتر که با حکم دبیرکل محترم منصوب شدند، مورد بررسی قرار گرفت.
وی با اشاره به سطوح انتخاب و تقدیر در سال جاری، گفت: امسال برگزیدگان در سه سطح «خیرین حقیقی و حقوقی»، «انجمن‌های استان‌ها و شهرستان‌ها» و «اعضای کتابخانه‌ها» معرفی و تقدیر شدند. در سال جاری ۵ حوزه کتابخانه برتر در حوزه ارائه خدمات فراکتابخانه‌ای، کتابخانه برتر در حوزه ارائه خدمات به ناشنوایان، کتابخانه نهادی برتر از نظر اعضا، کتابخانه منتخب در برگزاری کارگاه‌های آموزشی و کتابدار برتر نسخ خطی برای نخستین بار مورد تقدیر قرار می‌گیرند. علاوه بر این، همچون دو سال گذشته برترین‌ها در حوزه‌های کتابخانه برتر از نظر کار گروهی، کتابخانه برتر از نظر خدمات تحویل کتاب، کتابدار برتر در حوزه ارائه خدمات مرجع مجازی، کتابخانه برتر در فضای مجازی، دبیر محفل ادبی و رابط فرهنگی نیز معرفی خواهند شد. سایر حوزه‌های تقدیر همانند روال سنوات، کتابداران و مسئولان کتابخانه‌های نهادی و مشارکتی، کتابخوانان برتر، عضو، خدمتگزار، پیشکسوت، فهرست نویس و گروه‌های خاص، کتابدار برتر در ارائه خدمات به ناشنوایان و گروه‌های خاص و… خواهد بود.
هراتی افزود: در ادارات کل استانی نیز در پی بررسی گزینه‌های حائز شرایط کمیته‌های انتخاب استانی در سراسر کشور در مجموع ۶۰۰ نفر به عنوان برترین‌ها در ۱۳ بخش تقدیر خواهند شد. از این تعداد قریب به ۱۶ مورد انجمن‌ها و خیرین و قریب به ۲۵ درصد نیز از اعضای کتابخوان هستند.
دبیر هفته کتاب نهاد کتابخانه های عمومی کشور ضمن تقدیر از دست اندرکاران اجرای ویژه برنامه گرامیداشت روز کتاب، کتابخوانی و کتابدار، گفت: از همراهی و حمایت دبیرکل محترم که خود صاحب تجربه و سکان دار توسعه کتابخانه های عمومی و ترویج کتابخوانی بوده و به حمدالله امروز عهده دار مدیریت کلان نهاد هستند و نیز وزیر ارشاد که پشتوانه مؤثری برای پیشبرد اهداف نهاد به شمار می آیند، قدردانی می‌کنم.
وی در خاتمه افزود: از خیرین، دستگاه‌های فرهنگی و آموزشی، استادان دانشگاه و همه گروه‌های ترویج کتابخوانی دعوت می‌کنم در موضوع همگانی کردن نهضت کتابخوانی و کمک به توسعه زنجیره کتابخانه سازی در کشور یاریگر این نهاد باشند.
مشکلات معیشتی کارکنان و کتابداران کتابخانه‌های عمومی را رفع کنید
مهدی رمضانی دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور نیز در این مراسم گفت: امروزه کتابخانه‌های عموم در نظر اساتید علم اطلاعات و دانش‌شناسی و مدیران آگاه، سازمانی چندمنظوره و دارای کارکردهای متنوع است که کتابخوانی (یعنی امانت گرفتن کتاب و استفاده از سالن‌های مطالعه) فقط یکی از این کارکردها به حساب می‌آید.
وی در ادامه افزود: ایده و آرمان تبدیل کتابخانه به پایگاه اجتماعی، علاوه بر مجامع علمیِ جهانی، در ایران هم در سطح آکادمیک و هم در سطح اجرایی مطرح است.
رمضانی با اشاره به «سند چشم‌انداز نهاد در افق ۱۴۰۴» یادآور شد: «نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در چشم‌انداز ایران ۱۴۰۴ هجری شمسی، نهادی است فرهنگی با هویت اسلامی ایرانی، نافذ و اثرگذار بر جامعه، دارای کارکردهای آگاهی‌بخشی، اطلاع‌رسانی، آموزشی و ارشادی، زمینه‌ساز ارتقای مطالعه مفید، دارای نیروی انسانی متعهد، متخصص و آموزش دیده با حفظ جایگاه اول کشور در منطقه و موفق در رساندن کشور در زمره پانزده کشور برتر جهان از جهت سرانه فضا، عضو، منابع و امانت کتابخانه‌ای.»
وی گفت: نباید از این نکته غافل شد که در حال حاضر هم وضعیت خوبی را در منطقه به لحاظ سرانه کتابخانه‌ای داریم، در منطقه و جهان اسلام اول هستیم، در آسیا نیز جز چهار کشور برتر هستیم.
دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با اشاره به جایگاه کتابخانه‌های عمومی در سیاست‌گزاری‌های نوین افزود: کتابخانه‌های عمومی در کنار دیگر مؤسسات و نهادهای تمدنی از جمله مساجد که در تمدن‌سازی اسلامی - ایرانی مرکزیت و محوریت دارند، به عنوان مرکزی برای نقش‌آفرینی اجتماعی تعریف می‌شود.
وی افزود: به باور نظریه‌پردازان و سیاست‌گذاران حوزه عمومی، عصر کتابخانه تک‌ساختی به پایان خود نزدیک شده و باید کارکردهایی جدید را که با نیازهای مردم به ویژه نیازهای اجتماعی آنها همسوست، البته به صورت هدفمند و در چارچوب قوانین و ارزش‌های حاکم، طراحی و اجرا کرد.
رمضانی با اشاره به کارکردهای نوین کتابخانه‌ها، گفت: یکی از این کارکردها، حرکت در جهت رسیدن به «عدالت اجتماعی» است که می‌تواند در برگیرنده انواع و اقسام مصادیق عدالت در اجتماع از عدالت اقتصادی، آموزشی، اخلاقی و سلامت باشد. این سیاست‌گزاری مبتنی بر تغییر از حالت تک‌ساختی شامل شبکه گسترده کتابخانه‌های عمومی در ایران نیز می‌شود که بر اساس آن، کتابخانه‌ها باید به باشگاهی اجتماعی فرهنگی تبدیل شده تا در بسیاری از مسائل اجتماعی با توجه به ظرفیت‌های خود نقش‌آفرینی کنند.
وی همچنین افزود: گسترش سواد عمومی و آموزش کاربران، از طریق ارائه خدمات و طراحی برنامه‌هایی که با هدف جذب مخاطب و توسعه گفتمان عمومی، کتابخانه را به پایگاه اجتماعی مبدل می‌سازد که جنبه پیش‌گیرانه، و هم آموزشی و اصلاحی دارد، از کارکردهای اجتماعی کتابخانه‌های عمومی است که در قالب «ارتقا سواد اجتماعی» محقق شده است.
دبیرکل نهاد در ادامه با اشاره به نقش کتابخانه‌های در بحران‌های طبیعی و اجتماعی، افزود: نقش برجسته کتابخانه‌های عمومی در بحران‌های طبیعی و اجتماعی و نیز نقش آفرینی در کاهش آسیب‌های اجتماعی جامعه خدمت‌گیر به ویژه در مناطق محروم و آسیب‌خیز از لحاظ اجتماعی، از دیگر وجوه اشتراک کتابخانه با مفهوم عمومی آن است.
دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به الزامات تبدیل کتابخانه به پایگاه اجتماعی گفت: مطمئناً تحقق رسالت اجتماعی کتابخانه، مشروط به وجود عواملی پیشینی است. عوامل پیشینی که در اینجا از آن با عنوان «الزامات تبدیل کتابخانه به پایگاه اجتماعی» نام می برم و بدان اشاره شد، به ترتیب در پنج محور «مردم»، «کتابدار»، «مدیران»، «منابع کتابخانه ای» و «برنامه و خدمات» خلاصه می‌شود.
وی در ادامه با تشریح این عوامل افزود: منظور از مردم، «مخاطبان، خدمت گیران در معنای عام و همه مردم» است؛ از هر رنگ و قومیت و مذهب و با هر تفکر و سلیقه‌ای که باشند. واژه «عمومی» در «نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور» نیز دارای همین معناست؛ بنابراین، مردم حتی اگر همه آنان هیچ گاه به کتابخانه مراجعه نکنند، مصرف کنندگان بالقوّه خدمات کتابخانه‌ای به شمار می آیند؛ «مدیران» نیز باید برای این «همه» برنامه‌ریزی و سیاستگذاری کنند و «کتابداران» به عنوان رکن اصلی ارائه خدمات و تعریف برنامه‌ها وارائه منابع کتابخانه‌ای، هم باید آمادگی فکری و مهارت فردی برای ارائه خدمت به «همه گروه‌های سِنّی و شناختی» را داشته باشند. در این صورت است که کارکرد اجتماعی کتابخانه را تحقق بخشیده‌ایم.
رمضانی همچنین گفت: از میان این طبقه‌بندی پنج گانه، «منابع انسانی» سهم بسیار مهمی در اجرای این رسالت اجتماعی دارد. کتابخانه‌ها در صورتی به پایگاه اجتماعی تبدیل خواهند شد که این اضلاع، به صورتی همنوا، هماهنگ و منسجم و مطابق با شرح وظایف شأن عمل کنند.
وی افزود: همه سازمان‌هایی که بنا بر نیاز جامعه ایجاد شده‌اند، «اجتماعی» نامیده می‌شوند. با این تعریف، حال باید بپرسیم کدام سازمان را اجتماعی‌تر از کتابخانه سراغ داریم که به دنبال برطرف کردن واقعی‌ترین نیاز افراد، یعنی نیازهای روحی و فرهنگی او، باشد؟ با این تعاریف، باید بگویم که امروز ما مسئولیت حوزه فرهنگ با محوریت کتابخانه‌ها را در استان، شهر و روستای خود بر عهده داریم و می‌توانیم با نوع کار کردن، تعامل و نوع خدماتی که ارائه می‌دهیم، نقطه اثر باشیم تا مردم حس خوبی از کتابخانه‌های عمومی بگیرند.
دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در بخش پایانی صحبت‌هایش خطاب به رئیس‌جمهور و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: به نمایندگی از جامعه‌ی ۷۵۰۰ نفری کتابداران و چند میلیونی اعضای کتابخانه‌های عمومی از رئیس‌جمهور، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و دولت محبوب و مردمی در توجه به موضوع فرهنگ مخصوصاً کتاب و کتابخوانی و علی‌الخصوص کتابخانه‌های عمومی و کتابداران قدردانی می‌کنم؛ چه‌آنکه حضور امروز جناب آقای رئیس جمهور در این جلسه مهر تأییدی بر توجه عملی به این مهم است. بعد از سال‌ها ما و همکارانمان در سراسر کشور دلگرم حضور مقام عالی دولت در این جلسه شدیم.
وی همچنین افزود: درخواست می‌کنم اهتمام دولت به تکمیل پروژه‌های کتابخانه‌های مرکزی استان‌ها در جهت ارتقا شاخص‌های فرهنگی هر منطقه و توسعه‌ی کتابخانه‌های سیار و روستایی در جهت تحقق شعار عدالت فرهنگی دولت استمرار یابد.
رمضانی در ادامه گفت: نمی‌شود از کتابخانه‌ها به عنوان پایگاه فرهنگی و اجتماعی گفت و از همکاران زحمتکش و خدومم، یاد نکنم. کتابداران عزیزی که بی هیچ هیاهویی در راستای گسترش، فرهنگ مطالعه و کتاب و کتابخوانی تلاش می‌کنند و هیچ موضوعی مانع خدمت صادقانه‌ی آنها نگردیده.
دبیرکل نهاد در پایان افزود: کتابداران نرم‌افزار فکری و نیروی محرک شبکه‌ی گسترده‌ی کتابخانه‌های عمومی هستند. جناب آقای دکتر رئیسی همکاران من با مشکلات معیشتی و اقتصادی جدی مواجه هستند؛ البته وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی از ابتدای تشکیل دولت پیگیر حل مسئله بوده‌اند اما نگاه عدالت‌محور و فرهنگ دوست حضرتعالی و خلق مهربان شما به بنده این جسارت را می‌دهد تا امروز و در این محفل صمیمی این درخواست را با شما مطرح نمایم و خواهش کنم با دستور ویژه‌تان مشکلات معیشتی این عزیزان زحمتکش در عرصه‌ی فرهنگ را مرتفع فرمائید تا این نهاد همچنان قدرتمند به فعالیت‌های خود به عنوان یک پایگاه مردمی و عمومی ادامه دهد.
توسعه کتابخانه‌های عمومی سیاست راهبردی ما در حوزه فرهنگ است
محمد مهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در ادامه این مراسم ضمن تبریک فرا رسیدن ایام هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران طی سخنرانی گفت: از همه مدعوین و حاضران محترم به ویژه از رئیس جمهور انقلابی و مکتبی حضرت آیت الله سید ابراهیم رئیسی که لطف فرمودند و علیرغم مشغله فراوان دعوت برای حضور در جمع کتابداران را پذیرفتند تقدیر و تشکر می‌کنم همچنین از نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی رؤسای کمیسیون‌های مختلف و سایر مسئولان فرهنگی حاضر در این جلسه سپاسگزارم.
وی افزود: روز ۲۴ آبان ماه مصادف با سالگرد ارتحال علامه طباطبایی است؛ شخصیتی مؤثر در جریان انقلاب اسلامی که با نگارش آثار ارزشمند و تربیت شاگردانی بزرگ، همچنان از اثرات وجودی ایشان بهره مند هستیم. به طوری که بخش بزرگی از نظریات جریان انقلاب اسلامی از نظریات بزرگانی سرچشمه می‌گیرد که در محضر علامه طباطبایی تلم ذ کرده‌اند
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه خطاب به رئیس جمهور گفت: جناب آقای رئیسی ما در نهاد کتابخانه های عمومی کشور با ظرفیت بالایی روبرو هستیم. بیش از ۳۸۰۰ کتابخانه در سراسر کشور داریم که بر این اساس رتبه اول در منطقه و جهان اسلام را در این حوزه به خود اختصاص داده‌ایم.
اسماعیلی با اشاره به روند توسعه کتابخانه‌ها در سراسر کشور افزود: همانطور که در سفرهای استانی مشاهده کردیم ما با انبوهی از پروژه‌های نیمه کاره مواجه هستیم که از دوره‌های گذشته برجای مانده و به باری سنگین بر دوش دولت تبدیل شده‌اند. در این میان خوشبختانه ما با تکمیل پروژه‌های کتابخانه ای و توسعه کتابخانه ها در استان‌های مختلف رو به رو هستیم و در روستاهای دور دست نیز از طریق خودروهای حمل کتاب خدمات کتابخانه‌ای ارائه می‌شود. همچنین شبکه بزرگ از کتابداران که بخش مهمی از لشکر فرهنگی جمهوری اسلامی هستند در گمنامی در حال خدمت رسانی به جامعه می‌باشند.
وی با اشاره به توجه دولت به رفع مشکلات معیشتی کتابداران گفت: حمایت از نهاد کتابخانه های عمومی کشور و توسعه کتابخانه ها سیاست راهبردی حوزه فرهنگ است. بنده از روز اول شروع خدمت همواره بر رفع مشکلات کتابداران تاکید کردیم و این موضوع را در اولویت برنامه‌ها قرار دادیم و جلسات متعددی در این زمینه برگزار شد که امیدواریم شاهد حل بخش اعظمی از مشکلات کتابداران عزیز باشیم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به برنامه‌های تدارک دیده شده برای هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران گفت: بحث حل مشکلات کاغذ در دستور کار ما بوده و با دستور مستقیم رئیس‌جمهور نیازهای کاغذی ما تا حد زیادی برطرف شده؛ طوری که در روزها و ماه‌های اخیر شاهد افزایش تیراژ نشریات در کشور بوده‌ایم.
محمدمهدی اسماعیلی با اشاره به انتشار ۱۱۰ هزار کتاب در سال گذشته در کشور گفت: سیاست اصولی دولت این است که صنعت نشر ملی شود و موضوع کاغذ را از وابستگی به خارج رها کند. خوشبختانه بخش مهمی از نیاز داخلی را برطرف کرده‌ایم به طوری که حدود ۸۰ درصد کتاب‌های درسی را با کاغذهای تولید داخل تأمین می‌کنیم که به همین مناسبت فردا جشنی را تدارک دیده‌ایم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در پایان سخنان خود از زحمات دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مسئولان ستاد برگزاری هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران و به ویژه کتابداران کتابخانه‌های عمومی کشور تقدیر و تشکر کرد.