خبرگزاری مهر - گروه استانها- ندا سپاهی: عبور بخشی از آزادراه اصفهان- شیراز از پارک ملی و پناهگاه حیات وحش کلاه قاضی اگرچه آبان ماه سال گذشته از سوی سازمان حفاظت محیط زیست کشور منتفی اعلام شد اما تلاش‌ها و اصرار برای اجرای این پروژه از بخشی از پارک ملی کلاه قاضی ادامه یافت تا به تأیید اداره کل حفاظت محیط‌زیست اصفهان و گرفتن مصوبه شورای عالی ترافیک این استان انجامید.
عبور آزادراه اصفهان- شیراز از پارک ملی کلاه قاضی ۲۵ مرداد سال جاری در شورای عالی ترافیک استان اصفهان مصوب شد تا همه آنچه که برای طرح این موضوع در شورای عالی حفاظت محیط زیست برای گرفتن مجوز لازم است، تکمیل شود.
پیشتر رضا اقتدار مدیرکل دفتر مدیریت زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست به خبرنگار مهر گفته بود که تاییدیه استانی نمی‌تواند پروژه‌ای را داخل پارک ملی اجرا کند و حتی سازمان محیط‌زیست نیز نمی‌تواند به این پروژه مجوز دهد زیرا طبق قانون اگر سازمان هم بخواهد با اجرای پروژه‌ای در داخل پارک‌های ملی موافقت کند باید در شورای عالی حفاظت محیط‌زیست بررسی شود و این شورا مرجع صدور مجوز برای چنین پروژه‌هایی است.
وی با بیان اینکه اصلی ترین عامل گسیختگی زیستگاهی و تلفات حیات وحش و جزیره‌ای کردن مناطق حفاظت شده همین جاده‌هاست، تصریح کرد که سازمان محیط‌زیست در مورد احداث جاده‌های درجه سه و روستایی نیز حساسیت دارد چه برسد به اینکه به عبور آزادراهی در مناطق تحت مدیریت مجوز دهد.
بهره‌برداری از آزادراه اصفهان- شیراز تا پایان امسال
به رغم آنکه مسئولان کشوری و استانی حفاظت محیط‌زیست عبور آزادراه از پارک ملی کلاه قاضی را منوط به تصمیم‌گیری شورای عالی محیط‌زیست می‌دانند مجری طرح‌های آزادراهی مرکز و جنوب کشور به تازگی در رسانه‌ها از بهره‌برداری این پروژه تا پایان سال جاری خبر داده است.
علیرضا صلواتی با بیان اینکه تاکنون حدود چهار هزار میلیارد تومان برای ۹۴ درصد این پروژه هزینه شده، گفته است برای ۶ درصد باقی‌مانده این پروژه به دلیل تورم و افزایش هزینه‌ها، سه هزار میلیارد تومان دیگر باید هزینه شود که درحال تخصیص است.
مجری طرح‌های آزادراهی مرکز و جنوب کشور با بیان اینکه آزاد راه اصفهان- شیراز با طول ۲۲۴ کیلومتر بزرگترین آزادراه کشور است، افزود: اواخر سال ۱۳۹۱ قرارداد ساخت این آزادراه با مشارکت دولت و بخش‌غیردولتی بسته شد و مدت اجرای آن پنج سال بود.
به گفته صلواتی بزرگترین پل آزادراهی کشور در این مسیر با ۲۶۳ متر طول و ۱۰۷ متر ارتفاع قرار دارد که در عرض ۱۵ ثانیه رانندگان به سهولت از یک سمت به سمت دیگر می‌روند و ساخت این پل دو سال به طول انجامید.
وی افزود: مسیر فعلی اصفهان- شیراز ۴۸۵ کیلومتر و مدت سفر پنج و نیم تا ۶ ساعت است که مسیرهای شیب‌دار و مارپیچ نزدیک مرودشت و شیراز و آباد و اقلید خطراتی دارد اما مسیر آزادراه احداث شده به صورت مستقیم است که ۱۳۰ کیلومتر مسیر سفر و حدود ۲ ساعت زمان سفر کوتاه‌تر می‌کند.
هیچ گزینه‌ای برای عبور آزادراه از کلاه قاضی قطعی نیست
این درحالی است که حسین اکبری معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان در پاسخ به پیگیری‌های خبرنگار مهر درخصوص گذر آزاد راه از پارک ملی کلاه قاضی می‌گوید: در حال حاضر در این باره چیزی قطعی نیست.
وی می‌افزاید: لازم است که ابعاد و گزینه‌های مختلف و محتمل چنین پروژه‌ای با حضور محیط‌زیست و به صورت علمی با کارفرمایان طرح و متخصصان به دقت بررسی و کارشناسی شود و در نهایت شورای عالی محیط‌زیست برای آن تصمیم گیری خواهد کرد.
معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان با بیان اینکه اکنون ابعاد مختلف کارشناسی و گزینه‌های محتمل طرح در حال بررسی است، تصریح می‌کند: همه تلاش ما بر این است که تصمیمی اتخاذ شود که این پروژه حداقل اثرات را در کلاه قاضی داشته باشد اما هنوز هیچ گزینه‌ای برای این طرح در کلاه قاضی قطعی نیست.
اکبری می‌گوید: اکنون پروژه آزادراه در این نقطه متوقف است و فعلاً اتفاق خاصی نمی‌افتد و لازم است گزینه‌های مختلف با حساسیت‌های علمی و کارشناسی به سرانجام برسد و هر تصمیمی که قطعی شد اعلام خواهیم کرد.
۳۸۰۰ متر پروژه آزادراه با پارک ملی تلاقی دارد
وی می‌افزاید: آنچه مسلم است عبور آزادراه در محدوده جاده فعلی اصفهان- شیراز است اما اینکه گفته می‌شود این پروژه از مرکز پارک ملی کلاه قاضی می‌گذرد، صحت ندارد اما حدود ۳۸۰۰ تا چهار هزار متر (چهار کیلومتر) با پارک ملی تلاقی دارد و باز هم از نظر تقسیم زیستگاهی ما روی هزار متر این پروژه حداکثر دقت و بررسی و احتیاط لازم را بکار خواهیم برد که به چه روشی باشد.
معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان خاطرنشان می‌کند: مشخصات فنی گزینه‌ای که اکنون برای کنار گذر شرق در پارک ملی بررسی می‌شود از داخل پارک و در محدوده جاده کنونی است و ۳۸۰۰ متر با پارک تلاقی دارد و هزار متر آنکه قسمت تپه ماهوری و صخره‌ای است حائز اهمیت بیشتر است و دقت بیشتری لازم دارد اما هنوز هیچ تصمیمی گرفته نشده و شاید حتی گزینه دیگری بررسی شود و گزینه‌ای که در حال بررسی است هم قطعی نیست.
اما علی رضایی مشاور محیط زیست پروژه آزادراه کنار گذر شرق اصفهان (آزادراه اصفهان- شیراز) به خبرنگار مهر می‌گوید: این طرح جزو طرح‌های مصوب پیش از انقلاب است و طرح‌هایی که قبل انقلاب در وزارت راه و شهرسازی مصوب شدند نیاز به ارزیابی زیست محیطی ندارند و لازم الاجرا هستند و طرح‌های «EMP» یا مدیریت محیط زیست مشمول آنها می‌شود به این صورت که فقط می‌توان طرحی برای مدیریت کاهش اثرات ارائه کرد که تأثیر سو اجرای پروژه را کم کند.
وی با اشاره به اینکه گزینه‌های مختلفی برای عبور آزادراه کنار گذر شرق مطرح بود که یکی از آنها را بررسی کردیم، می‌افزاید: در این گزینه نیز ابتدا قرار نبود تونل احداث شود اما تمهیدات را در نظر گرفتیم که برای گزینه در دست اقدام اثرات را کاهش دهیم اما بعدتر جلساتی در اداره کل محیط‌زیست و شورای عالی محیط زیست برگزار شد که ما به عنوان مشاور پیشنهاد تونل را دادیم. ابتدا گفتند احداث تونل امکان پذیر نیست و باید از مشاوران بسیار فنی از وزارت راه و شهرسازی و همچنان ژئوفیزیک در این باره مشاوره بگیرند و اطلاعی ندارم که این موضوع به کجا رسید اما هنوز احداث تونل به قوت خود باقی است.
پیشنهاد احداث تونل یا رو گذر
مشاور محیط زیست پروژه آزادراه کنار گذرشرق اصفهان خاطرنشان می‌کند: پیشنهاد ما نیز گزینه اول و مسیری است که بتوان تونل احداث کرد زیرا راه گریزی نیست که این آزادراه یا از داخل یا حاشیه پارک ملی رد شود اما اگر داخل تونل باشد بسیار برای تردد حیات وحش بین زیستگاه‌های پارک ملی اهمیت دارد.
رضایی می‌افزاید: جاده قدیمی و فعلی اصفهان- شیراز که احداث شد کریدورهای حیات وحش را نابود کرده و از بین برده است و هم اکنون نیز تلفات خیلی بالایی دارد اگر جاده دیگری به این اضافه شود و بدون احداث تونل یا روگذر باشد تلفات را بازهم افزایش می‌دهد.
وی ادامه می‌دهد: تاکید ما روی احداث تونل بود اما کارفرما و مجری پروژه نیز قرار بود ایده‌ای پیاده کنند که این پروژه تا بهارستان آزادراه باشد و بعد از بهارستان تا گردنه لاشتر و دوراهی مبارکه بزرگراه شود و در ادامه دوباره آزادراه شود زیرا قوانین بزرگراه ساده‌تر است و حتی گزینه‌ای مطرح بود که مسیر رفت بزرگراه از داخل پارک ملی و مسیر برگشت از جاده فعلی لاشتر وصل شود.
مشاور محیط زیست پروژه آزادراه کنار گذرشرق اصفهان با بیان اینکه طول تونل پیشنهادی ما حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ متر است اما به لحاظ فنی باید بررسی شود، می‌گوید: جاده فعلی اصفهان - شیراز استانداردهای قوانین آزادراهی را ندارد و اگر پروژه از جاده کنونی انجام شود دیگر خاصیت آزادراهی ندارد اما این مسیر شاید برای احداث تخریب کمتری داشته باشد اما دقیقاً از همان جایی که به جمعیت حیات وحش آسیب می‌زند رد می‌شود.
رضایی معتقد است عبور پروژه آزادراه کنار گذر شرق از جاده فعلی فرقی در اصل ماجرا ندارد زیرا به هر صورت کریدورهای حیات وحش قطع می‌شوند و برای پارک ملی تفاوتی ندارد.
وی می‌گوید: گزینه نهایی با اثرات و تخریب کمتر احداث تونل است که باید از داخل کوه بگذرد که مجریان طرح برای این گزینه نیز به لحاظ فنی دلایلی مطرح می‌کنند، چون اینجا یک رشته کوه باریکی است و عرض زیاد و ارتفاعی ندارد و به لحاظ فنی می‌گویند امکان احداث تونل نیست زیرا از دامنه تا قله کوه چندان فاصله نیست که برش داده و تونل شود ضمن اینکه از یک سمت این محدوده خط لوله گاز رد می‌شود و سمت دیگر آن گردنه لاشتر است که ترانشه خیلی غیر اصولی با ارتفاع زیاد دادند درحالی که باید دستکم ۶۰۰ متر از هر دو طرف کوه فاصله حفظ شود؛ همچنین یک ساختمان برج دیدبانی میراثی با قدمت بیش از ۱۰۰ سال در این محدوده است که باید حد فاصل حرائم حفظ شود از این رو برای تونل قرار بود مشاور فنی بگیرند که مشخص نیست نتیجه چه شد.
توافق برای ۲۲ میلیارد تومان در قالب کمک سبز
مشاور محیط زیست پروژه آزادراه کنار گذر شرق اصفهان می‌گوید: در طرحی که بررسی و مطالعه کردیم و در جلسه اداره کل محیط‌زیست مطرح شد حدود ۲۲ میلیارد تومان به عنوان هزینه ایمن سازی، همیاری کمک به محیط‌زیست در قالب مسئولیت اجتماعی تعیین شد که محیط زیست برای ایمن سازی این مسیر در طول پروژه پایش انجام دهند و بخشی از این مبلغ نیز برای فعالیت‌ها و اقدامات کاهشی و مدیریتی بعد از بهره برداری است که قرار شد شرایطی در اختیار محیط زیست باشد تا پرسنل همیار و تجهیزات بگیرند و در اصل ۹۵ درصد هزینه این مبلغ مربوط به ایمن سازی خود جاده است.
به گزارش خبرنگار مهر، قطعه سوم پروژه ملی آزادراه کنار گذر شرق اصفهان بر اساس طرح مشاور آن، قرار است از پارک ملی و پناهگاه حیات وحش کلاه قاضی بگذرد. آزادراه کنارگذر شرق که نقطه اتصال کریدور شمال به جنوب کشور است، با ۶ باند رفت و برگشت از کیلومتر ۳۰ آزادراه اصفهان - نطنز - کاشان آغاز و به طول ۹۳ کیلومتر به سمت شرق ادامه می‌یابد. این آزادراه جاده اصفهان- اردستان را قطع و با عبور به سمت بزرگراه اصفهان- نائین در غرب و سپس منطقه باغ رضوان به سمت جنوب می‌رود و با عبور از کنار شهر جدید بهارستان و گردنه لاشتر به آزادراه اصفهان - شیراز متصل می‌شود.
این پروژه که از سال ۱۳۵۵ طراحی و در سال ۱۳۸۱ عملیات اجرایی آن آغاز شد، از سال ۱۳۸۵ به دلیل مشکلات اعتباری به مدت ۱۰ سال نیز متوقف بوده است. ۵۵ کیلومتر از قطعه‌های یک و دو این آزادراه از تقاطع جاده اصفهان- کاشان تا پل فرودگاه آبان ماه سال ۱۳۹۹ افتتاح شد.
پارک ملی و پناهگاه حیات وحش کلاه‌قاضی با وسعت بیش از ۴۷ هزار هکتار در ۳۶ کیلومتری جنوب شرقی شهر اصفهان و در مجاورت شهر جدید بهارستان واقع شده که غرب این منطقه به گردنه گریژنه، گردنه لاشتر و اتوبان اصفهان- شهرضا محدود می‌شود.
ارتفاعات کلاه قاضی به همراه دشت‌های اطراف آن یکی از بهترین زیستگاه‌های حیات وحش فلات مرکزی ایران بوده و چنانچه در تاریخ آمده است در زمان شاه‌عباس صفوی و بعد از آن به ویژه در دوره قاجاریه، این کوه‌ها از شکارگاه‌های سلاطین بوده است.
براساس قوانین سازمان حفاظت محیط زیست و مقررات اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت IUCN فعالیت‌هایی که ماهیت و یا موجودیت پارک ملی را به خطر اندازد یا تهدید کند، ممنوع است و پیگرد قانونی دارد. این قانون همچنین به صراحت عبور لوله‌های نفت، گاز، ریل‌های راه آهن و آزادراه و … در پارک‌های ملی را ممنوع کرده است.
جاده‌ها در کشور ما از عمده دلایل تلفات بالای حیات وحش به شمار می‌روند، جاده‌هایی که وزارت راه و شهرسازی تعهدی برای رعایت حریم زیستگاه‌های حیات وحش ندارد و برای جلوگیری از ورود حیوانات به جاده‌ها تنها به خاکریزسازی اکتفا می‌کند و گونه‌های ارزشمند حیات وحش هر روز در جاده‌ها قربانی می‌شوند.