خبرگزاری مهر - گروه استانها: گمیشان، شهرستانی با ۸۰ هزار نفر جمعیت و در فاصله ۴۵ کیلومتری گرگان قرار داشته که سال ۱۳۸۸ از بندرترکمن جدا شد.
بیشتر ساکنان این شهرستان را هموطنان ترکمن تشکیل می‌دهند و بومیان منطقه به جای به کاربردن اصطلاح گمیش تپه (مرکز شهرستان) از عنوان «کوموشدفه» استفاده می‌کنند که در زبان ترکمنی به معنی «تپه نقره‌ای» است؛ برای این نامگذاری دلایل زیادی مطرح شده که مهم‌ترین آن به یافت شدن سکه‌های نقره در پیرامون این شهر برمی گردد.
گمیش تپه، کهن‌ترین شهر ترکمن نشین در گلستان و پرجمعیت‌ترین نقطه جمعیتی این منطقه در دوره قاجاریه است؛ شهری که سابقه تأسیس شهرداری آن سال ۱۳۰۹ بوده و با تهران برابری می‌کند.
بافت تاریخی موجود در این شهر حکایت از قدمت تأسیس گمیش تپه دارد. در محلات گَمیش تپه همچون محله خوزینی ها، محله مظفری ها، محله شیر محمدی‌ها و غیره ساختمان‌ها و بناهای تاریخی متعددی غالباً در سبک روسی همچون ساختمان عابدی کر، خوزینی و آتاجانی وجود دارد که گردشگران بسیاری را به سوی خود جذب می‌کند.
از جمله دیگر مناطق گردشگری این شهرستان می‌توان تالاب بین المللی گمیشان، گل افشان نفتلیجه و قارن یارق، موزه مردم شناسی و بخش‌هایی از دیوار تاریخی گرگان اشاره کرد.
در این کنار همه این جاذبه‌های باید از تنها ساحل ماسه استان که در محدوده روستای چارقلی این شهرستان واقع شده هم غافل نشویم.
البته آداب و رسوم و حتی نوع خاص لباس پوشیدن مردم و سبک زندگی مردم از جمله جاذبه‌های این شهر مرزی استان گلستان است که می‌تواند نقش بسزایی در جذب گردشگر ایفا کند.
در کنار همه ویژگی‌های طبیعی و تاریخی شهرستان گمیشان، وقوع سیل در اواخر سال ۱۳۹۸ این شهر را جهانی کرد و بسیاری از هموطنان ایرانی ساکن در داخل و یا خارج از کشور که تاکنون نام گمیشان را نشنیده بودند با این شهر آشنا شدند و این شهر به سمبل وحدت شیعه و سنی در بزنگاه‌های سخت تبدیل شد.
تالاب بین المللی گمیشان
در شمال و غرب شهرستان گمیشان، تالاب وسیعی قرار دارد که به تالاب بین المللی گمیشان معروف است. تالاب گمیشان یک تالاب ساحلی با ۲۰ هزار هکتار مساحت است که گونه‌های مختلف پرندگان همچون مرغابی، غاز، قو، پلیکان، باکلان، پرستوی دریایی، سلیم، کاکایی، چنگر، اگرت، خوتکا، گیلان شاه و تلیله در فصول سرد سال به آن مهاجرت می‌کنند.
گمیش تپه دومین بافت تاریخی گلستان را دارد براساس برخی آمارهای رسمی، تعداد گونه‌های موجود که برای زمستان گذرانی یا زادآوری به خطه می آیند از ۱۰۰ گونه فراتر است.
در میان پرندگان آبزی چنگر فراوان‌ترین و غاز پیشانی سفید و پلیکان پا خاکستری کمیاب‌ترین و شاید ارزشمندترین پرندگان تالاب بین المللی گمیشان محسوب می‌شوند.
این تالاب ظرفیت گردشگری طبیعی را داشته و می‌تواند محل تورهای پرنده نگری باشد.
بافت تاریخی گمیش تپه
شهر گمیش تپه پس از شهر گرگان، دومین بافت تاریخی و باارزش در گلستان را دارد؛ شکل و فرم شیروانی، بناها، سکوسازی و بهره‌گیری فراوان از چوب از ویژگی‌های مشهود معماری این شهر است.
سبک معماری شهر به صورت معماری روسی بوده و قدمت بسیاری از بناهای تاریخی این منطقه به اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی برمی گردد.
حداقل ۶۰ خانه قدیمی در گمیشان وجود دارد که بیش از ۲۰ مورد آن ثبت ملی شده که از مهم‌ترین آنها می‌توان به خانه شیرمحمدلی و خانه خوزینی ها اشاره کرد.
سال‌ها ست که به خانه‌های تاریخی گمیشان توجهی نشده و فقط در یکی دو سال اخیر به برخی مالکان این خانه‌ها مبالغ اندک برای تعمیر پرداخت شده است که در صورت سرمایه گذاری و تبدیل این واحدها به مراکز بوم گردی امکان جذب گردشگر داخلی و خارجی و ایجاد اشتغال پایدار در آن وجود دارد.
موزه مردم شناسی گمیش تپه
تقریباً در مرکز بافت سنتی و زیبای شهر گمیش تپه ساختمان تاریخی معروف به خانه گوکلانی وجود دارد که قدمت آن به دوره پهلوی اول می‌رسد؛ ساختمانی که به سب ویژگی‌های خاص خود به موزه مردم شناسی گمیشان تبدیل شده است.
این موزه به معرفی مشاغل بومی و سنتی قوم ترکمن، آداب و رسوم محلی و صنایع دستی آنها می‌پردازد و در سال ۱۳۸۹ راه اندازی شده است.
اغلب مردم ساکن در شهرستان گمیشان ترکمن بوده و دارای هنرهای سنتی و صنایع دستی و آداب و رسوم، آئین‌ها و مشاغل بومی ویژه ای هستند که حفظ و معرفی آنها علاوه بر توسعه فرهنگی منطقه و حفظ اصالت آن سبب جذب بیشتر گردشگر خواهد بود.
بخش بافندگی تولید صنایع دستی قوم ترکمن بیشتر شامل قالی، نمد و گلیم بوده و سوزن دوزی، ساخت زیورآلات سنتی و حصیربافی از دیگر فعالیت‌ها است.
گل فشان های گمیشان و دیوار تاریخی گرگان
پدیده زمین شناختی گل فشان «قارن یارق» جاذبه‌ای طبیعی پیر و فرسوده است که از دهانه آن گل همراه با گاز خارج می‌شد، این گل فشان به صورت تپه‌ای مخروطی و قطر دهانه آن را ۷۰۰ متر ثبت کرده اند.
قارن یارق یک کلمه ترکمنی و به معنی شکم پاره و یا جایی که شکم زمین شکافته و پاره شده، است.
این منطقه در فصل بهار از انواع گل و گیاه پوشیده می‌شود، در قسمت شمال آن بخشی از دیوار اسکندر (دیوار دفاعی شهر جرجان قدیم) قرار دارد و اهالی محلی گمیشان بیشتر روزهای تعطیل را در آنجا می‌گذرانند. در ماه‌های اخیر این جاذبه طبیعی به سبب کاهش نزولات آسمانی خشک شده است.
در شمال این تپه در محدوده روستاهایی مانند سقرتپه، قلعه جیق، آلتی و کله‌پست شاهد بخش‌هایی از دیوار تاریخی گرگان هستیم که با وجود همه تلاش نهادهای متولی وضعیت مناسبی ندارد و در بخش‌هایی از بستر یا حریم این اثر باستانی کشت گندم و جو انجام می‌شود.
دیوار دفاعی، دیوار بزرگ گرگان یا دیوار سرخ که در برخی متون قدیمی با عنوان مار سرخ مطرح شده، طولانی‌ترین دیوار آجری دنیا و سومین دیوار بزرگ جهان پس از دیوار چین و آلمان است.
گل فشان دیگر گمیشان، گل فشان «نفتلیجه» بوده که در حدود ۲۰ کیلومتری شمال شهر گمیش تپه واقع است و چند سال قبل به سبب رخدادهای زمین شناختی آب آن به رنگ بنفش درآمده بود که دوباره این رخداد طبیعی به پایان رسید و آبی به نسبت زلال دارد.
ساحل چارقلی
ساحل روستای چارقلی در پنج کیلومتری جنوب غربی شهر گمیش تپه واقع شده و تنها ساحل ماسه‌ای گلستان محسوب می‌شود.
مهم‌ترین ویژگی ساحل چارقلی نداشتن معارض، ماسه‌ای بودن و ارتباط مستقیم با دریای خزر است که پتانسیل بی نظیری برای سرمایه گذاری محسوب می‌شود.
گمیشان از شمال به کشور ترکمنستان، از جنوب به شهرستان ترکمن، از شرق به شهرستان آق قلا و از غرب به دریای خزر محدود می‌شود.
از صنایع دستی شهرستان گمیشان می‌توان به تولید قالیچه، قالی، گلیم، نمد، پشتی، روسری ترکمنی، جاجیم و فرش‌های دستباف اشاره کرد که بیشتر از سوی زنان و دختران ترکمن تولید می‌شود.