خبرگزاری مهر، گروه استانها: نامش هولناک است و زمانی که در وجود آدمی قد می‌کشد ذره ذره سلامتیش را می بلعد. هر چند افزایش شیوع سرطان و پیشرفت علم پزشکی برای کنترل و درمان این بیماری سبب شده تا در سال‌های اخیر هول و هراس شنیدن این واژه، کمتر از قبل باشد اما به هر حال، سرطان همچنان از جمله بیماری‌هایی است که بر سلامت افراد سایه می‌گستراند و زندگی مبتلایان و خانواده‌هایشان را به شدت تحت شعاع خود قرار می‌دهد.
فزونی شیوع سرطان همراه با پیشرفت‌های علمی از یک سو و گسترش آگاهی‌های مردم در مورد این بیماری، فضایی آکنده از بیم و امید توأمان را در اطراف این بیماری پدید آورده است. و اما در گیلان باید گفت، شیوع سرطان بالاست. گیلان در سال ۹۸ در جایگاه چهاردهم نسبت به استان‌های دیگر قرار داشت و سرطان پستان، معده، پرستات، کولورکتال و پوست به ترتیب به عنوان شایع‌ترین سرطان‌ها در این استان اعلام شد. همچنین باید توجه داشت که بروز سرطان روده در گیلان، طی ۱۵ سال گذشته دو برابر شده است.
خردادماه امسال رئیس مرکز تحقیقات بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی گیلان در گفت و گوی شیب ابتلاء به سرطان روده بزرگ در گیلان را بسیار تند دانست. «منصور قناعی» یادآور شد: «تحقیقات نشان از این موضوع دارد که ۷۵ تا ۸۰ درصد موارد جدید ابتلاء به سرطان روده بزرگ در گیلان ارثی نیست و به صورت ناگهانی و به علت عوامل محیطی در فرد بروز پیدا کرده است».
رنج بسیار یک بیماری
شهروندی که یکی از نزدیکانش با سرطان دست به گریبان است به خبرنگار مهر گفت: بیماری سرطان درد و رنجی بسیاری به فرد بیمار و اطرافیانش تحمیل می‌کند. جراحی، شیمی درمانی، تهیه داروها، عوارض بیماری، ناتوانی مفرط بیمار، شلوغی مراکز درمانی و تشخیصی، هزینه‌های طاقت فرسا از جمله مصیبت‌های این بیماری محسوب می‌شود. بیمار مدام با این سوال مواجه است که آیا همه این تلاش‌ها برای درمان فایده‌ای دارد. هر چند خوشبختانه در سال‌های اخیر، بیمارانی را در اطراف خود دیده‌ایم که درمانشان نتیجه داده و همین موجب امیدواری است.
وی با اشاره به شیوع بالای سرطان، افزود: تلاش محققان برای درمان این بیماری بسیار پسندیده است اما از یاد نباید برد، کشف دلایل افزایش انواع سرطان و سعی برای حذف این علل و اطلاع رسانی مناسب به مردم در این باره و همچنین توجه بیشتر متولیان بهداشت و درمان برای پیشگیری و درمان بیماری هم از اهمیتی خاص برخوردار است.
اوضاع و احوال شیوع سرطان در گیلان
۱۷ هزار مورد ابتلاء به سرطان در سایتی که وزارت بهداشت رصد می‌کند، برای گیلان به ثبت رسیده است. «فرهاد روشنفکر» سرپرست مدیریت امور بیماری‌ها در معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی گیلان با اعلام این موضوع در گفت و گو با خبرنگار مهر اظهار کرد: متأسفانه گیلان در سرطان‌های گروه زنان، جز نخستین استان‌های با شیوع بالای سرطان است و در واقع رده اول شیوع، شامل استان‌های گیلان، اصفهان و یزد می‌شود. همچنین در مورد سرطان‌های روده بزرگ و تیروئید در گروه زنان هم ما در گروه دوم استان‌های پرتعداد این بیماری در کشور هستیم.
وی افزود: از نظر شیوع سرطان روده بزرگ در آقایان اولین استان کشور هستیم و البته باید گفت، استان‌های اصفهان، فارس و گیلان در رده اول بیماری سرطان روده بزرگ کشور قرار دارند. و اما در خصوص سرطان پروستات، کنار آذربایجان‌های شرقی و غربی در گروه‌های اول کشوری قرار داریم.
این پزشک با بیان اینکه در مجموع می‌توان گفت گیلان در کنار استان‌های اصفهان، یزد و ایلام جز استان‌هایی است که با شیوع بیشتر بیماری‌های بدخیم زنان دست به گریبان است، ادامه داد: از سوی دیگر گیلان در کنار فارس و آذربایجان‌های شرقی و غربی در گروه مردان نیز با شیوع بالای سرطان مواجه است.
وی اضافه کرد: سرطان‌های پستان در زنان و معده و روده بزرگ در هر دو گروه مردان و زنان، پروستات در گروه مردان و پوست در هر دو گروه زنان و مردان از سرطان‌های شایع گیلان محسوب می‌شوند.
آلودگی آب و خاک
شیوع سرطان‌های گوارشی در گیلان قابل توجه است و کارشناسان معمولاً کم‌تحرکی، چاقی، مصرف غذاهای نامناسب، عدم مصرف مواد غذایی سالم نظیر میوه و سبزیجات را از مهم‌ترین علل بروز سرطان‌های گوارشی به ویژه سرطان روده بزرگ می‌دانند، اما حال سوال اینجاست، چنین مواردی در دیگر استانها نیز مشاهده می‌شود اما چرا گیلان با چنین افزایشی در حوزه ابتلاء به سرطان‌های گوارشی روبرو است.
دکتر روشنفکر با تاکید بر اینکه تنها، روش زندگی در افزایش آمار ابتلاء مؤثر نیست، گفت: عوامل موجود در آب و خاک هم در این مورد دخیل است. مثلاً موادی چون آرسنیک موجود در کودهای شیمیایی و مواد صنعتی شیمیایی به آب‌های سطحی آلوده راه یافته و وارد رودخانه‌ها و دریا می‌شود. بنابراین آرسینک و همچنین نیترات‌ها در محصولات کشاورزی و به تبع آن در غذاهای ما بیشتر دیده می‌شوند.
وی با بیان اینکه واقعیت این است که کیفیت آب آشامیدنی ما مشکلی ندارد اما محصولات کشاورزی ما به خوبی رصد نمی‌شود، افزود: آزمایشگاه‌های لازم کیفی در سراسر کشور کم است. همچنین از یاد نباید برد که متأسفانه فاضلاب صنعتی، کشاورزی و خانگی ما وارد رودخانه و دریا می‌شود. هر چند در سال‌های اخیر در خصوص فاضلاب‌های بیمارستانی و صنعتی به خوبی کار شده اما باز جای کار دارد و همچنان در حال کامل شدن است.
روشنفکر با اشاره به موضوع ژنتیک در مبحث ابتلاء به سرطان بیان کرد: این امر نیازمند بررسی‌های عمیق علمی است تا به عنوان مثال به این سوال که چرا در نواحی شمالی کشور استعداد ابتلاء به سرطان مثلاً نسبت به نواحی جنوبی بیشتر است، پاسخ داده شود.
این پزشک عادات غذایی غلط نظیر مصرف ماهی و خاویار شور شده، ماهی دودی و چای داغ را نیز از عوامل دخیل در شیوع سرطان دانست و گفت: غذاهایی که هنگام طبخشان، روغن بسیار حرارت می بیند، می‌تواند بدن را مستعد به آنومالی‌های سلولی (نابهنجاری‌های سلولی) کند و این آنومالی‌ها گاهی به سرطان و گاهی به بیماری‌های دیگر تبدیل می‌شود.
چاره‌اندیشی متولیان
سرطان یکی از بیماری‌هایی است که کاهش موارد ابتلاء و درمان آن نیازمند توجه ویژه مسئولان ذی ربط است. غربالگری به موقع، دسترسی مردم به امکانات تشخیصی مناسب و ارزان، ارائه آموزش‌های لازم در راستای پیشگیری و تشخیص به موقع از جمله موارد حائز اهمیت در این عرصه بشمار می‌آید.
روشنفکر با بیان اینکه برای تشخیص و درمان سرطان در استان گیلان ۴ مرکز تشخیص زودهنگام سرطان در ۴ منطقه گیلان باید به ارائه خدمات بپردازد، اظهار کرد: یکی از این مناطق رشت، به عنوان مرکز استان است. بندرانزلی و تالش در منطقه غرب استان و لاهیجان نیز برای شرق استان در نظر گرفته شده است.
وی در شرح وضعیت این مراکز در ادامه گفت: مرکز شناسایی سرطان در بندرانزلی هم اکنون فعال است و با دستگاه‌های ماموگرافی، سونوگرافی، کولپوسکوپی و کولونوسکوپی که در تشخیص زودرس سرطان می‌توانند کمک کنند، تجهیز شده است. این تجهیزات تشخیصی با توجه به سرطان‌های شایع در گیلان از سوی وزارتخانه برای مراکز مذکور در گیلان لحاظ شده شده است.
روشنفکر اضافه کرد: در رشت فقط دستگاه ماموگرافی راه اندازی شده و تجهیزات بعدی، پس از تکمیل ساختمان این مرکز از وزارتخانه دریافت می‌شود. ساختمان مرکز تالش نیز قرار است کنار بیمارستان جدید این شهر توسط خیرین ساخته شود که پس از ساخت، دستگاه‌ها ارسال می‌شود.
این مسئول در خصوص مرکز تشخیص سرطان در لاهیجان هم توضیح داد که قرار است با ساخت بنایی در لاهیجان، این مرکز برای شرق گیلان راه اندازی شود.
وی در پایان تصریح کرد: اگر بتوانیم فضاهای فیزیکی مناسب را تا انتهای سال جاری و یا حتی ۶ ماه اول سال ۱۴۰۲ آماده کنیم، حتی مجوز رادیوتراپی نیز به گیلان داده می‌شود. و البته این منوط به این است که هم مسئولان اجرایی و هم خیرین کمک کنند تا بناهای فیزیکی، مهیا شوند.