خبرگزاری مهر، گروه استانها- بهرام قربانپور: اهمیت و جایگاه محیط زیست بر کسی پوشیده نیست و این ارزش گذاری امروزه در لایه لایه زندگی بشر دیده می‌شود. محیط زیست و حیات وحش امروزه به عنوان حساس‌ترین مسئله جامعه جهانی مطرح است.
حفاظت از محیط زیست و عرصه‌های زیست محیطی از خود محیط زیست مهم‌تر است و فقط از عهده یک سازمان بر نمی‌آید و نگاه و عزم همگانی می‌خواهد. گیلان با توجه به شرایط اقلیمی و زیستی کم نظیری که دارد به عنوان یکی از قطب‌های محیط زیست کشور مطرح است و در کنار همه این مزیت‌ها کم و بیش در معرض آسیب‌ها و چالش زیست محیطی نیز قرار دارد.
وجود عرصه‌های جنگلی و کوهستانی، تالاب‌ها، آبگیرها و آب بندان ها در این استان سبب شده تا گیلان به زیستگاه انواع گونه‌های جانوری و پرندگان تبدیل شود. میزبانی گیلان از جانوران و پرندگان در پاره‌ای از اوقات به دلیل تضاد رفتاری، ایجاد سکونتگاه‌ها و عدم توجه به مقوله حفاظت از محیط زیست، برای این گونه‌ها خوش یمن نبوده است.
زیست گونه‌های جانوری و پرندگان زیبا در گیلان اگر با برنامه ریزی درست و هدفمند همراه شود می‌تواند به یک ظرفیت اقتصادزا بویژه در بخش توریسم زیست محیطی تبدیل شود.
آن چیزی که امروز حیات وحش را به صورت جدی تهدید می‌کند، تغییرات اقلیمی، خشکسالی، آتش سوزی‌های عمدی و غیرعمدی، احداث جاده‌ها و ساخت‌وسازها، بهره‌برداری از معادن، بهره‌برداری غیرمجاز، چرای دام و… است که ضمن تخریب زیستگاه‌ها، انقراض محلی برخی گونه‌ها و در نهایت کاهش جمعیت حیات وحش می‌شود.
از هم گسیختگی زیستگاه‌ها با رویش قارچ گونه ویلاها و ساختمان‌های چندین طبقه که به پدیده جزیره‌ای شدن زیستگاه‌ها منجر می‌شود و اگر جلوی آن گرفته نشود حلقه‌های زیستگاهی کوچک و کوچک‌تر شده و تنگ‌تر شدن عرصه زیستگاهی به نابودی حیات وحش و گونه‌های جانوری می‌انجامد.
جریان سازی حفاظت از حیات وحش بر دو مقوله زیستگاه و گونه محور
«حسین علی نژاد» رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش، موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی محیط زیست گیلان در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به ابعاد و ارزش‌های چندگانه حیات وحش، اظهار کرد: حیات وحش دارای ارزش‌های زیباشناختی، حفاظتی، کاریزماتیک، اقتصادی، زیستی، اجتماعی، علمی و پژوهشی می‌باشد که بر اهمیت آن افزوده است.
وی با بیان اینکه حفاظت از حیات وحش بر دو مقوله زیستگاه محور و گونه محور جریان سازی می‌شود، افزود: این دو نوع حفاظت در بخش‌های خود دارای اهمیت ویژه هستند و نمی‌توان اثرگذاری هر بخش را نادیده گرفت.
گیلان میزبان بیش از ۳۵۰ هزار پرنده
رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش محیط زیست گیلان با اشاره به ظرفیت این استان در بخش پرندگان، بیان کرد: در گیلان بیش از ۳۳۰ گونه پرنده شناسایی شده است و این استان یکی از مناطق زیستگاهی پرندگان تلقی می‌شود.
علی نژاد از میزبانی ۳۵۰ هزار پرنده در گیلان خبر داد و اضافه کرد: در فصول تابستان و زمستان تالاب‌ها و آبگیرهای گیلان میزبان بیش از ۳۵۰ هزار پرنده هستیم که به عنوان یک ظرفیت زیست محیطی مطرح است.
وی ادامه داد: تعداد بیشماری از پرندگان مهاجر، گیلان را به عنوان مقصد عبوری انتخاب کرده و پس از اُطراق کوتاه مدت این استان را ترک می‌کنند.
توسعه سکونتگاه‌های انسانی منجر به عقب نشینی جنگل شده است
رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش محیط زیست گیلان، توسعه بیش از حد سکونتگاه‌های انسانی را چالش اصلی زیستگاه‌های استان برشمرد و بیان کرد: ایجاد سکونتگاه‌های انسانی حلقه‌های زیستگاهی را در بخش‌های تالابی، جنگلی و کوهستانی را تنگ کرده است.
علی نژاد با بیان اینکه توسعه سکونتگاه‌های انسانی منجر به عقب نشینی جنگل شده است، گفت: توسعه سکونتگاه‌های انسانی اگر چه امری اجتناب ناپذیر است اما این مهم باید همگام با محیط زیست اتفاق بیافتد.
وی با بیان اینکه طرح‌های هادی شهری و روستایی همگام با محیط زیست تعریف شود، افزود: توسعه سکونتگاه‌های انسانی عرصه‌های زیستگاهی را تحت فشار قرار می‌دهد.
پسماندگذاری در دل طبیعت نفس حیات وحش را گرفته است
رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش، موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی محیط زیست گیلان با اشاره به وجود شش منطقه شکار ممنوع در استان، بیان کرد: تاکنون در سال جاری هیچ گونه پروانه شکار صادر نشده است.
علی نژاد، شکار غیرمجاز را یکی از چالش‌های حیات وحش گیلان برشمرد و اضافه کرد: با توجه به نظارت‌های شبانه روز، گونه‌های جانوری و حیات وحش گیلان از کمین شکارچیان غیرمجاز در امان نیستند.
وی با بیان اینکه ریخت و پاش زباله در عرصه‌های طبیعی آزاردهنده است، افزود: پسماندگذاری در دل طبیعت که با فرهنگ اصیل ما مغایرت دارد نفس زیستگاه‌ها و حیات وحش گیلان را گرفته است.
رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش، موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی محیط زیست گیلان با اشاره به ظرفیت‌های زیست محیطی استان، بیان کرد: جذابیت‌ها و مناطق کم نظیر گیلان در بخش محیط زیست، این استان را به قطب توریسم زیست محیطی بدل کرده است.
علی نژاد با بیان اینکه تالاب‌های زیبا و کم نظیر گیلان میزبان گردشگران علاقه مند در حوزه محیط زیست است، گفت: امکانات خوبی در تالاب‌های امیرکلایه، عباس آباد، بوجاق و جوکندان برای استفاده از گردشگران فراهم شده است.
وی با بیان اینکه گیلان دارای ۱۰۰۰ تالاب، آبگیر، آب بند و آب بندان است، افزود: از این تعداد، ۳۳ تالاب و آبگیر بعنوان سایت‌های مهم سکونتگاهی پرندگان در گیلان شناسایی شده است.
تاکید بر مردم پایه کردن حفاظت محیط زیست
رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش، موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی محیط زیست گیلان با تاکید بر مردم پایه کردن حفاظت محیط زیست، تصریح کرد: حفاظت عرصه‌های زیستگاهی و محیط زیست بدون مردم جواب نمی‌دهد.
علی نژاد، مشارکت و همراهی مردم در حفاظت محیط زیست را بسیار مهم و حیاتی دانست و بیان کرد: مردم بهترین حافظ و پشتوانه محیط زیست محسوب می‌شوند و باید در این عرصه نگاه مسئولانه داشته باشند.
وی با بیان اینکه محیط زیست و منابع طبیعی امانتی در دست ما است، افزود: با حفظ محیط زیست و حیات وحش در امانت داری پیشگام و ثابت قدم باشیم.
دنیا به سمت حفاظت مردم پایه رفته است
رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش، موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی محیط زیست گیلان با بیان اینکه دنیا به سمت حفاظت مردم پایه رفته است، گفت: مشارکت دادن مردم در حفاظت از محیط زیست اثربخش خواهد بود.
علی نژاد با اشاره به نقش رسانه در فرهنگ سازی حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی، بیان کرد: خبرنگاران و اصحاب رسانه اهمیت و جایگاه محیط زیست و حیات وحش را برای مردم تبیین کنند.
وی اضافه کرد: حفاظت مردم پایه و آموزش همگانی دو مقوله مهمی است که متولیان محیط زیست در راستای حفاظت از محیط باید به آن توجه کنند.
همسو کردن مردم در حفاظت از محیط زیست
آنطور که به نظر می‌رسد عملکرد جزیره‌ای، تصمیم‌های شعاری و رفتارهای احساسی و هیجانی دیگر جایی در مبانی حفاظت از محیط زیست و حیات وحش ندارد و برای حفظ عرصه‌های مهم زیست محیطی باید سراغ چراغ علم و دانش برویم و با بروزرسانی داده‌ها و اطلاعات از یک سو و همسو کردن مردم و بکارگیری از ظرفیت حفاظتی آنها از سوی دیگر در راستای حفاظت از محیط زیست گام برداریم.
فرهنگ مردم گیلان دلسوزی، حفظ و حراست و مسئولیت پذیری نسبت به عرصه‌های زیستگاهی است و این فرهنگ باید با ادبیات درست و شیوه نوین بسط و گسترش داده شود. باید پذیرفت نگاه جزیره‌ای به حفاظت از محیط زیست منجر به جزیره‌ای شدن زیستگاه‌های گیلان و کشور می‌شود و با تغییر رویکرد حفاظت از دولت محوری به مردم پایه و مردم محوری می‌توان میراث دار خوبی برای نسل آینده در حوزه محیط زیست بود.