خبرگزاری مهر -گروه هنر-علیرضا سعیدی: اگرچه در تعریف و تشریح آنچه بر موسیقی ملی ایران زمین گذشت می‌توان به گزاره‌های رسانه‌ای متعددی رجوع کرد و پی به علل کاهش مخاطب در این عرصه به دلیل سو مدیریت‌ها و اشتباهات مختلف برد، اما یکی از بارزترین ویژگی‌هایی که رجعت دوباره به آنها حداقل می‌تواند یادآوری و بازخوانی مناسبی برای خوانش دوباره آثار موسیقایی در این عرصه کند، تولید آثار ملی میهنی متعددی است که طی سال‌های گذشته توسط هنرمندان دارای احترام و ارزشمند موسیقی ایرانی چه در قالب «آلبوم»، چه در قالب «تک آهنگ» و چه در قالب «یک اثر موسیقایی در یک آلبوم» پیش روی مخاطبان این حوزه قرار گرفته‌اند. آثاری که به دلیل هوشمندی آهنگساز و نوازنده و خواننده در انتخاب آثاری که برای تولید انتخاب کردند، این کارها را نه تنها تبدیل به ماندگارترین و ممتازترین آثار ملی – میهنی کردند، بلکه از آنها می‌توان به عنوان ممتازترین آثار موسیقایی در حوزه موسیقی ایرانی یاد کرد. آثاری که بسیاری از آنها فارغ از دیدگاه سیاسی – اجتماعی که در زمان انتشار خود داشتند و مخاطب می‌توانست به صلاحدید آنچه در روزگارش اتفاق افتاده از آن برداشت‌های مختلفی داشته باشد، اما دربرگیرنده مؤلفه‌های موسیقایی ارزشمند و ممتازی بودند که نمی‌توان از نام آنها به راحتی عبور کرد.
اساساً توجه به آثار موسیقایی که در حوزه‌های وطن دوستی و وطن پرستی توسط هنرمندان موسیقی کشورمان تولید شده، به ویژه در این روزها که کشورمان در بطن اتفاقات و التهابات مختلفی قرار دارد، امری اجتناب ناپذیر است که می‌تواند فارغ از دل‌زدگی ها، دعواهای سیاسی، اختلافات درون گروهی، منازعات اجتماعی و تقابل رویکردهای مختلف اندیشه‌ای که پرداخت به آنها مجال دیگری می‌طلبد، شرایط روحی مناسبی را برای فرار از این التهابات فراهم سازد که شنیدن به آن هم دربرگیرنده ایجاد روحیه وحدت طلبی و ایران دوستی و هم شنیدن موسیقی است که روزی روزگاری نقل محافل و دستگاه‌های پخش صوتی خانه‌ها و اتومبیل‌ها و مغازه‌های بودند اما هم اینک در مهجورترین شکل ممکن میان موجی از آلودگی‌های صوتی نشأت گرفته از تولیدات نازل موسیقایی قرار گرفته‌اند.
آنچه در سلسله گزارش‌های «بازخوانی مهر از نواهایی برای میهن» مورد توجه قرار گرفته، رجعتی دوباره و اجمالی به آثار موسیقایی است که طی دهه‌های گذشته و سال‌های اخیر توسط هنرمندان ارزنده موسیقی کشورمان در سبک‌های مختلف پیش روی مخاطبان قرار گرفته‌اند و در این گزاره‌های رسانه‌ای بدون تقدم و تأخر زمانی به آنها می‌پردازیم. شرایطی که نقد و تحلیل و واکاوی هر یک از این آثار دربرگیرنده ابعاد مختلفی بوده و همواره مورد توجه منتقدان، مدرسان و پژوهشگران این عرصه قرار گرفته‌اند اما در این گزارش‌ها تلاش می‌شود تا معرفی مختصری از آنها صورت پذیرد.
در سومین شماره از این مجموعه گزارش‌ها به سراغ یکی از تک آهنگ‌های جاودانه موسیقی کشورمان طی دهه‌های اخیر رفتیم که بی شک نغمه و خوانندگی‌اش آن را تبدیل به یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین قطعات ملی – میهنی کرد و موجب شد تا همچنان از این آهنگ با صلابت در برنامه‌ها و رویدادهای مختلف مرتبط با اتفاقات مرتبط با وطن استفاده کنیم. ملودی به نام «ایران ایران» به خوانندگی مرحوم محمد نوری که صدایش باعث غرور، شادی و هیجان هر وطن پرستی در این روزگار است و با اینکه سال‌های زیادی است جسمش از میان ما رفته است، اما آثارش موزه‌ای بی‌بدیل و بی نظیر از ملودی‌های ناب و محترمی است که دل هر شنونده‌ای را می‌رباید.
ترانه «ایران ایران» از جمله آثار ملی – میهنی مرحوم محمد نوری است که سال‌ها پیش در قالب آلبوم «دلاویزترین» با شعری از تورج نگهبان و آهنگسازی محمد سریر پیش روی مخاطبان قرار گرفت. اثری که علاوه بر دارا بودن مهم‌ترین مولفه‌های محتوایی و موسیقایی در حوزه آثار مرتبط با کشورمان به واسطه حضور بزرگانی چون تورج نگهبان و محمد سریر به خودی خود دربرگیرنده ارزش‌های فراوانی است و چه بهتر که چنین ارزشمندی به واسطه صدای منحصر به فرد هنرمندانی چون محمد نوری بتواند این چنین میان مردمان کوچه و بازار گل کند و تبدیل به یکی از بهترین کارهای موسیقایی در این حوزه شود. اثری که چندی پیش نیز در یک نظرسنجی که پیرامون برترین و ماندگارترین ترانه‌ها با محوریت ایران در شبکه رادیویی صبا صورت گرفت به عنوان اولین و بهترین ترانه انتخاب شد. این در حالی است که ترانه‌های محبوبی چون «ایران من» به خوانندگی همایون شجریان ایران ترانه ایران جوان به خوانندگی شهرام ناظری» در جایگاه دوم و سوم قرار گرفتند.
البته که این تنها ترانه ملی – میهنی محمد نوری در طول حیات ارزشمند هنری‌اش نبود، چرا که وی به واسطه همکاری‌های ارزشمندی که با ترانه سرایان و آهنگسازان به نام موسیقی کشورمان داشت توانست آثار شاخص دیگری را در حوزه عشق به وطن و وطن پرستی تولید کند که عمده آنها مبتنی بر ملودی‌های مناطق مختلف کشور و همچنین بهره‌مندی از سایر مولفه‌های موسیقی کلاسیک و پاپ در قالب درستی بود که امروز در کمتر هنرمندی برای خلق این آثار سراغ داریم. ترانه‌هایی چون «ما برای آنکه ایران خانه خوبان شود» که توانسته همچنان در حافظه شنیداری مخاطبان قرار گیرد و این خواننده را به عنوان یکی محبوب‌ترین هنرمندان تاریخ موسیقی پاپ ایران معرفی کند.
محمد نوری که به سال ۱۳۰۸ در شهر رشت به دنیا آمد و در روز نهم مرداد ماه سال ۱۳۸۹ در تهران دار فانی را وداع گفت از جمله هنرمندان، خوانندگان و مدرسان خوش نام موسیقی کشورمان بود که تحصیلات خود را ابتدا در هنرستان تئاتر و سپس در رشته زبان و ادبیات انگلیسی دانشگاه تهران به پایان برد و در همان مدت نیز همچنان در حوزه‌های مبتنی بر مبانی تئاتر فعالیت‌های پژوهشی و دانشگاهی خود را ادامه می‌داد. این مرحوم نوری از جمله هنرمندان مستقل موسیقی ایران بود که به گفته بسیاری از کارشناسان حوزه موسیقی بخشی از فعالیت‌هایش در حوزه نوگرایی و تحول در موسیقی پاپ قدم می‌زد و بخش دیگر نیز به صورت توامان جستجو در ریشه‌های فرهنگی ایران زمین، موسیقی بومی و نواحی ایران داشت هنرمند در دهه ۱۳۲۰ بود که دوران آغاز نوعی تفکر در شعر و موسیقی آوازی در میان مردم ایران بود، با خواندن اشعار نوینی روی نغمه‌های روز کشورهای غربی و برخی قطعات کلاسیک کار خوانندگی را آغاز کرد. آثاری که تحث تاثیر و تشویق افرادی چون ناصر حسینی از افسران موسیقیدان ارتش تولید شدند.
البته مرحوم نوری آموزه‌های مرتبط با موسیقی را در همان زمانی که مشغول تحصیل در رشته ادبیات انگلیسی و رشته نمایش بود نزد مرحوم اسماعیل مهرتاش آموخت و پس از آن نیز نزد هنرمندان و مدرسان هنرستان عالی موسیقی از جمله سیروس شهردار، فریدون فرزانه و مصطفی کمال پورتراب رفت و از آنها تئوری موسیقی، سلفژ و نوازندگی پیانو را فرا گرفت. او بعدها آواز کلاسیک را هم آموخت و شیوه آوازی خود را با تاثیر از استادانی چون حسین اصلانی و ناصر حسینی رفته رفته به شیوه منحصربه‌فرد خود دست پیدا کرد.
این هنرمند که موسیقی را زبانی جهانی و از آنِ همه اقوام و ملت‌های روی زمین می‌دانست و از همین رو به اقتباس و الهام از هنر کلاسیک غرب معتقد بود، سال‌ها پس از پیروزی انقلاب اسلامی فعالیت هنری خود را با آلبوم «در شب سرد زمستانی» همراه با فریبرز لاچینی و احمدرضا احمدی در سال ۱۳۶۸ از سر گرفت و این همکاری را با آلبوم «آوازهای سرزمین خورشید» ادامه داد.
وی در پنج دهه فعالیت خود بیش از ۳۰۰ قطعه آوازی اجرا کرد و در همین مدت همزمان به نوشتن و ترجمه مقالات و سرودن اشعار و ترانه پرداخت. این در حالی است که برگزاری چندین کنسرت به نفع بیماران خاص و اجراهای زنده دیگر از جمله فعالیت‌های یکی از بهترین و با شخصیت ترین خوانندگان موسیقی پاپ ایران است.
برنده جایزه خورشید طلایی از جشنواره مهر، دریافت مدرک درجه یک هنری از شورای ارزشیابی هنرمندان، چهره ماندگار هنر در سال ۱۳۸۵ و انتشار آثاری چون «جان مریم»، «در شب سرد زمستانی» به آهنگسازی فریبرز لاچینی، «آوازهای سرزمین خورشید» به آهنگسازی فریبرز لاچینی، «دلاویزترین» به آهنگسازی محمد سریر، «در ماه باران» به آهنگسازی شهرام گلپریان، «جاودانه با عشق» به آهنگسازی محمد سریر، «شکوفه خاطرات» به آهنگسازی شهرام گلپریان، «چراغی در افق» به آهنگسازی محمد سریر، «شکوفه در شکوفه» به آهنگسازی شهرام گلپریان و «جلوه های ماندگار» به آهنگسازی محمد سریر از جمله فعالیت‌ها و افتخارات هنری این هنرمند ارزنده موسیقی کشورمان بوده‌اند.
تولید تک آهنگ‌های ماندگاری چون «ایران ایران» که بدون در نظر گرفتن هر نوع گرایش سیاسی می‌تواند مورد توجه مخاطبان این نوع آثار قرار گیرد، بی تردید نشان دهنده هنرنمایی مجموعه‌ای از هنرمندانی است که به واسطه توانمندی و خلاقیت‌های خود در عرصه ترانه سرایی و آهنگسازی و همچنین دارا بودن یک خواننده درجه یک به نام محمد نوری که می‌توان او را به عنوان یکی از پیشگامان موسیقی پاپ در ایران معرفی کرد، آثار ماندگاری را پیش روی مخاطبان قرار دادند که حتی با در نظر گرفتن مولفه‌های موسیقی غربی روی کلام فارسی توانست ارتباط بسیار خوبی برقرار کند. آثاری که با ایرانی کردن لحن آوازی و تسلط خواننده روی کلام و موسیقی پر از ایران و ایران دوستی بود و همچنان توانسته جلوه‌ای ناب از عشق و علاقه یک هنرمند به ایران عزیز باشد.
مرحوم نوری از جمله هنرمندان مستقل موسیقی ایران بود که به گفته بسیاری از کارشناسان حوزه موسیقی بخشی از فعالیت‌هایش در حوزه نوگرایی و تحول در موسیقی پاپ قدم می‌زد و بخش دیگر نیز به صورت توامان جستجو در ریشه‌های فرهنگی ایران زمین، موسیقی بومی و نواحی ایران داشت. چارچوبی هدفمند که هرگاه نام محمد نوری و ترانه‌های ملی میهنی اش به میان می‌آید نا خودآگاه به احترام این هنرمند تمام نشدنی می‌ایستیم و یادش را گرامی می‌داریم.