خبرگزاری مهر - گروه استانها- مهسا حشمتی: در سال‌های اخیر با شیوع بیماری‌های گوناگون و نمایان شدن برخی از عوارض داروهای شیمیایی نظر بسیاری از افراد به سمت استفاده از گیاهان دارویی جلب شد و از این رو سعی در تهیه آن به شکل مستقیم از طبیعت یا خرید از عطاری‌ها کردند و در کشورهای پیشرفته جهان نیز از گیاهان دارویی و فرآورده‌های آن استقبال خوبی انجام گرفت.
در طبیعت گیاهان دارویی خوراکی و حتی صنعتی وجود دارد که معمولاً توسط مردم عادی مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد و بهره‌برداری از این گیاهان برای آسیب ندیدن و حفظ بقا اصول و آداب خاص خود را دارد که متأسفانه عموم مردم از آن اطلاعی ندارند و گویی این منبع تمام نشدنی است، حال آن‌که بهره‌برداری غیر اصولی تنوع گونه‌های گیاهی ارزشمند را کاهش داده و پراکنش آنها نیز کم شده است.
بهره‌برداری از گیاهان ارزشمند مراتع در موارد بسیاری در درآمدزایی نقش مهمی داشته و معیشت افراد زیادی را به خود وابسته کرده است، کاهش این گیاهان در طبیعت هم به منابع طبیعی و مراتع آسیب می‌زند و هم معیشت افراد وابسته را متضرر می‌کند از این رو می‌توان با انجام اقداماتی متناسب با نیاز مراتع و مردم هم در حفظ و احیای منابع طبیعی کوشا باشند که بهره‌بردار از انجام آن سودمند شود.
بهره برداری بی رویه و غیراصولی زمینه ساز از بین رفتن گیاهان دارویی
وحید عزیزی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: بهره‌برداری بی‌رویه از گونه‌های گیاهان دارویی و خوراکی موجود در مراتع استان کرمانشاه زمینه‌ساز این شده که گیاهان ارزشمند مراتع در معرض سیر قهقرایی قرار گیرند.
وی افزود: طی چند سال گذشته توسعه کشت این گونه‌ها در دستور کار ادارات منابع طبیعی استانها قرار گرفته است و در استان کرمانشاه نیز در راستای اجرای این دستورالعمل‌ها ۱۷ گونه از قبیل آویشن، کنگر، چویر، آنغوزه، ریواس، کرفس کوهی و پیرچک شناسایی شده که در سبد غذایی و دارویی مردم قرار دارند و کشت آنها به شکل بذرکاری و کپه‌کاری به جوامع بهره‌بردار داوطلب در قالب تعاونی‌های مرتعداری و بهره‌برداری واگذار شده است.
رئیس اداره بهره‌برداری منابع طبیعی استان کرمانشاه تصریح کرد: طی سال گذشته در سه هزار هکتار اقدامات کاشت گیاهان دارویی و خوراکی انجام شده و همچنین حفاظت از سه هزار و ۶۵۰ هکتار از عرصه‌های رویشی این گونه‌ها نیز عمدتاً در شهرستان‌های دالاهو، هرسین، روانسر، سنقر کلیایی و صحنه به مردم محول شده است.
وسعت ۱.۶ میلیون هکتاری اراضی منابع طبیعی کرمانشاه
عزیزی در مورد گونه‌های مورد بهره‌برداری درختی و درختچه‌ای، گفت: در استان کرمانشاه گونه بنه یا پسته جنگلی وجود دارد که در مساحت ۲۰۰ هزار هکتار از جنگل‌های عرصه منابع طبیعی استان پراکنش دارد و در دوره بهره‌برداری ظرفیت برداشت حدود ۱۰۰ تن صمغ یا همان سقز را دارد که تناوب هر دوره برای استراحت درخت سه تا چهار سال بوده و گونه درختچه‌ای یا همان بوته گون نیز که از آن کتیرا برداشت و روانه بازار داخلی و خارجی می‌شوند در جنگل‌های استان کرمانشاه پراکنش دارند.
وی در خصوص مراتع استان کرمانشاه عنوان کرد: این مراتع مساحتی بالغ بر یک میلیون و هشتاد هزار هکتار از عرصه یک میلیون و ۶۱۶ هزار هکتاری منابع طبیعی استان را به خود اختصاص داده است.
احیای مراتع از طرق متفاوتی انجام می‌شود که کشت گیاهان نیز یکی روش‌های احیایی است، حال اگر گیاهان کشت شده دارویی، خوراکی و صنعتی باشند می‌توان علاوه بر احیای مراتع از خود گیاهان نیز بهره‌مند شد.
لزوم استفاده از روش‌های اصولی کشت گیاهان دارویی در مراتع
زینب صفری کارشناس منابع طبیعی در خصوص روش‌های احیایی مراتع با استفاده از کشت گیاهان دارویی، در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: مراتع عمدتاً در طبیعت به شکل زمین‌های ناهمواری هستند که عملیات کشت به شکل زمین‌های کشاورزی بر روی آنها عملاً دشوار و یا غیرممکن است و از طرفی کشت با شیوه‌های کشاورزی خود عامل تخریب مراتع است پس در انتخاب شیوه‌های احیایی باید در نظر داشت تا با کمترین آسیب به گیاهان موجود در مرتع در راستای احیا گام مثبتی برداشته شود.
وی افزود: یکی از بهترین روش‌های احیایی کشت گیاهان دارویی است که با روش متناسب با ویژگی مرتع انجام می‌شود، روش کپه‌کاری یکی از راه‌هایی است که در مراتع تپه‌ای و زمین‌های شیب‌دار انجام می‌شود که درصد جوانه‌زنی بذر در این روش بالا می‌رود.
کارشناس منابع طبیعی تصریح کرد: در روش کپه‌کاری در مراتع با در نظر گرفتن شیب و میزان بارندگی چاله‌های کوچکی کنده می‌شود و بذر درون آن قرار داده شده و روی آن با برگ و خاشاک پوشیده می‌شود، بذر با وقوع بارندگی آبیاری شده و پس از مدتی گیاه ظاهر می‌شود و در این روش مرتع نیازمند قرق است و باید از ورود احشام جلوگیری شود.
صفری در خصوص کشت در مراتع عنوان کرد: می‌توان به جای بذر در مراتع نشا و یا درختچه مورد نظر کشت شود که حصول نتیجه با سرعت بیشتری انجام می‌گیرد و در این روش نیز قرق مرتع به منظور حفظ از آسیب‌های دام و احشام لازم است، کشت گیاهان در مراتع نیازمند ملاحظاتی از قبیل دقت به بومی بودن گیاه کشت شده، سازگاری با محیط کشت، نیاز آبی، مؤثر بودن در حفظ خاک مرتع و جلوگیری از فرسایش است که باید در احیای مراتع در نظر گرفته شود.
وی گفت: کشت در مراتع باید با هماهنگی اداره‌کل منابع طبیعی انجام شود و نیازمند نظر کارشناسان در تعیین بذر گیاه مناسب است، انتخاب گیاهان ارزشمند دارویی، خوراکی و صنعتی متناسب با مرتع، یکی از راهکارهای مناسب برای درآمدزایی در عین احیای مراتع است.
اقدامات لازم برای احیای مراتع نیازمند نیروی کار، صرف وقت و هزینه است که اگر این‌گونه عملیات با همکاری مردم انجام شود نتیجه بهتری حاصل می‌شود.
اجرای طرح احاله مدیریت مراتع در کرمانشاه
عباس قنبری در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: با توجه به پراکنش مراتع در استان کرمانشاه و ضرورت جلب مشارکت مردم در حفظ و احیا این منابع ارزشمند حیاتی طی سال‌های گذشته طرحی به عنوان احاله مدیریت طرح‌های مرتعداری به جوامع بهره‌بردار در دستور کار ادارات منابع طبیعی استانها قرار گرفت.
وی افزود: در طرح احاله مدیریت، مرتعداران علاقمند با مراجعه به ادارات منابع طبیعی، ارائه درخواست و با حضور در دفاتر ثبت اسناد استان، متولی اجرای طرح مدیریت طرح‌های مرتعداری شده و عملاً در قالب قراردادی ثبت شده با مدت زمان ۱۰ تا ۳۰ ساله به نوعی مالک مرتع مورد نظر می‌شوند و طی این مدت اگر آن اهداف ثبت شده در کتابچه طرح را به خوبی اجرایی کنند متولی و بهره‌بردار دائمی می‌شوند.
رئیس اداره مراتع منابع طبیعی استان کرمانشاه تصریح کرد: از جوامع بهره‌بردار درخواست می‌شود تا برای کسب اطلاعات بیشتر و مشارکت در این اقدام ارزشمند که ایجاد انگیزه و اطمینان را در آنها دو چندان می‌کند به اداره مراتع اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان کرمانشاه و یا ادارات منابع طبیعی شهرستان‌های خود مراجعه کنند.
مشارکت بهره‌برداران مراتع و اداره منابع طبیعی گام مثبتی در راستای حفظ و احیای منابع طبیعی و همزمان ایجاد اشتغال است که برای هر دو سوی آن ثمره‌بخش است، استان کرمانشاه ظرفیت‌های خوبی برای ایجاد اشتغال دارد که نیازمند نگرش نوین است، بهره‌برداری از گیاهان دارویی و خوراکی درآمدزایی خوبی را حتی برای کشور دارد، حال آن‌که این بهره‌برداری همراه با احیای مراتع باشد.
ضعف حال حاضر استان کرمانشاه در درآمدزایی و تولید محصولات گیاهی در عرصه فرآوری و بسته‌بندی بوده و با تقویت آن می‌توان علاوه بر اشتغال‌زایی از طریق بهره‌برداری از گیاهان ارزشمند مراتع در کارگاه‌های فرآوری و بسته‌بندی گیاهان دارویی نیز تعداد زیادی از افراد جویای کار را به خدمت گرفت تا جهش مثبتی به سوی رفع بیکاری در استان کرمانشاه باشد.