خبرگزاری مهر، گروه استانها- اسرا درویشی: قره باغی در ۱ بهمن ۱۳۲۲ در کوچهٔ قره‌باغی‌های محلّه خیابان تبریز به دنیا آمد. او فرزند «قلی خان سالار»، مشهور به «ساری قلی خان»، از طنزپردازان بنام آذربایجان بود. پس از گذراندن دورهٔ اول متوسطه در دبیرستان بدر تهران، دوباره به تبریز بازگشت و از سال ۱۳۳۸ وارد هنرستان موسیقی شد و در خرداد ماه سال ۱۳۴۳ فارغ‌التحصیل و به عنوان معلم موسیقی در مدارس کرمانشاه به استخدام وزارت فرهنگ درآمد. اواخر سال ۱۳۴۸ به تهران منتقل و در گروه اپرای تهران مشغول شد، ضمن خوانندگی در گروه کُر اُپرای تهران پس از عزیمت و بازگشت از ایتالیا، با عنوان سولیست باس اُپرای تهران، نقش‌های بسیاری را در اجراهای مختلف عهده‌دار شد.
قره‌باغی دارای مدرک معادل دکترای آواز کلاسیک (درجهٔ ۱ هنری) از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود. ترومپت، ساز تخصصی او بود اما با پیانو و ویولن نیز آشنایی داشت به طوریکه در کنار آموزش آواز، سال‌ها به تدریس این سازها نیز پرداخته بود. قره باغی پس از انقلاب اسلامی، در سازمان صدا و سیما به همکاری با واحد موسیقی سازمان درآمد و در زمینه‌ی سرودهایی با مضمون جنگ فعال شد. در مدت هشت سال جنگ، بیش از ۸۰۰ سرود ساخت و در ایفای سلو و گروه کُر آن‌ها نقش مهمی داشت.
رهبری گروه کُر تالار وحدت، رهبری گروه کُر صدا و سیما، رئیس مرکز سرود و آهنگ های انقلابی، ریاست کمیته آواز کلاسیک خانه موسیقی، مسئول موسیقی رادیو و نایب رئیس کانون هنرمندان ایران از جمله سوابق مسئولیتی او محسوب می‌شد.
اسفندیار قره‌باغی در چند فیلم هم به عنوان خواننده، نوازنده یا بازیگر حضور داشته‌است که معروف‌ترین آن‌ها در مقام بازیگر، بازی در فیلم سینمایی صمد و فولادزره‌دیو (۱۳۵۱) در کنار پرویز صیاد بود. همچنین سال‌ها در هنرستان هنرهای زیبای میرک و موسیقی تبریز به تدریس رشته و دروس موسیقی پرداخته بود.
اولین اجرای رادیویی وی در سال ۱۳۵۰ سرود ای ایران بود که با همکاری ارکستر بزرگ رادیو تلویزیون ملی ایران با رهبری فرهاد فخرالدینی انجام شد. او در سال‌های اخیر قطعاتی حماسی با عنوان‌های سمفونی ارس و سمفونی خلیج فارس را آهنگسازی کرده و خوانده بوده اما بی‌تردید اثری که بیش از هر کار دیگر او، از صدا و سیمای ایران پخش شده، سرود آمریکا، آمریکا، ننگ به نیرنگ تو با صدای اوست که موسیقی آن را احمدعلی راغب ساخته و شعر آن را حمید سبزواری سروده‌است.
اسفندیار قره‌باغی، خواننده نامدار و آفریننده برخی سرودهای ماندگار انقلابی از جمله «آمریکا آمریکا ننگ به نیرنگ تو» سرانجام ۱۷ آذر ۱۴۰۱، در سن ۷۹ سالگی در بیمارستان ولیعصر (عج) تبریز پس از گذراندن دوران سخت بیماری از دنیا رفت.
علاقمندی به موسیقی از دوران کودکی
قره‌باغی در آخرین مصاحبه خود گفته بود که معمولاً علاقه‌مندی به موسیقی در دوران کودکی آغاز می‌شود و درباره او هم این مهم صدق می‌کند.
او بیان کرده بود که آن زمان رادیویی داشت که نامش «ویدور» بود و در داخل این رادیو یک باطری به‌اندازه پاره‌آجری جای می‌گرفت، برد این رادیو ۵ کیلو وات بود، یعنی تنها در همان شعاع اطراف ساختمان رادیو می‌شد امواج مختلف را دریافت کرد. زمانی که رادیو را می‌شنیده؛ با اینکه هنوز مدرسه نرفته بوده و سواد خواندن و نوشتن نداشته است، اما سعی کرده بود آنچه را می‌شنود، تقلید کند.
سرود آمریکا گویای واقعیت بود
سال ۱۳۵۰ سرود «ای ایران، ای مرز پر گهر» را سروده سپس در سال ۱۳۶۰ سرود «آمریکا ننگ به نیرنگ تو» را سروده است و ۱۲۰۰ آثر دارد اما هیچکدام به اندازه سرود آمریکا مورد توجه نبوده است.
حمید سبزواری در این سرود از چهار کلمه علیه حکومت آمریکا به زیبایی استفاده کرد که بعد از گذشت این همه سال هیچکدام از این کلمات خلاف آن ثابت نشد و آمریکای خونخوار همچنان به خونریزی ادامه می‌دهد و این سرود گویای واقعیت بود و به دل نشست حتی جوانان امروزی نیز سرود مرگ بر آمریکا را حفظ هستند.
اسفندیار قره‌باغی مایه افتخار آذربایجان بود
صفر نصراله زاده، رئیس دانشگاه تبریز در خصوص این هنرمند به خبرنگار مهر می‌گوید: اسفندیار قره‌باغی مایه افتخار آذربایجان بود که در تربیت اساتید نقش برجسته‌ای داشت و اثرهای حماسی را در اوج می‌خواند و اثرهای خیال‌انگیز را بی‌نظیر اجرا می‌کرد.
او ادامه می‌دهد: قره‌باغی در عرصه موسیقی اشراف کامل داشت و در عرصه موسیقی انقلاب کرد.
اسفندیار قره‌باغی در عرصه موسیقی کشور انقلاب کرد
یک هنرمند تبریزی نیز با بیان اینکه مرحوم قره باغی از دوران پیروزی انقلاب اسلامی در عرصه موسیقی انقلاب کرد، به خبرنگار مهر می‌گوید: از سال ۱۳۵۹ که جنگ تحمیلی آغاز شد، خط مشی و نقشه راهی در حوزه موسیقی نداشتیم اما آثاری خلق کرد که امروز می‌گوییم فقط یک آدم متعهد می‌تواند خلق کند.
قربانعلی طاهری‌فر می‌افزاید: روحیه استکبارستیزی استاد او را به صدای ماندگاری در انقلاب تبدیل کرد و بارهای بار این حرف را شنیده بودم که گفته بود: «من عاشق این خاکم و هیچوقت خاک وطنم را ترک نمی کنم».
او با تاکید بر اینکه قره‌باغی به تمام جزئیات موسیقی اشراف داشت، خاطرنشان می‌کند: استاد قره باغی عمیقاً و با تمام باور خود فریاد «ننگ بر تو ای آمریکا» را سر می داد که یکی از ماندگار ترین خاطره های او این بود که در لبنان در دو سه قدمی فلسطین، با عشق «ننگ بر تو ای آمریکا» را فریاد می‌زده است.
مرحوم قره باغی حنجره انقلاب در برابر استکبار بود
حجت الاسلام والمسلمین سید محمد علی آل هاشم، نماینده ولی فقیه در آذربایجان شرقی و امام جمعه تبریز نیز در پیامی گفته است: جامعه هنری و هنر دوست ایران، اسفندیار قره‌باغی، صدای ماندگار انقلاب و بزرگ مردی از تبار فرهنگ و هنر را برای همیشه از دست داد.
او اضافه کرده است: این استاد موسیقی و آواز را نسل‌های دیروز و امروز با آثار و سرودهایی که مضمون جنگ و انقلاب دارد، می‌شناسند؛ صدایی که با ترانه و آهنگ حماسی «آمریکا آمریکا ننگ به نیرنگ تو» در جان همه آزادی خواهان و استکبارستیزان وطن پرست نشست و ماندگار شد.
امام جمعه تبریز در این پیام یادآور شده است: اسفندیار قره‌باغی، نامی بزرگ و جریان‌ساز در عرصه هنر انقلاب است که با طنین پرشکوهش در وادی موسیقی انقلاب و دفاع‌مقدس در مهمترین و عظیم‌ترین رویدادهای تاریخ معاصر کشور نقشی بی بدیل ایفا کرده است.
پیام امام جمعه تبریز حاکی است: دکتر قره باغی، چهره شاخص موسیقی کشور با رهبری گروه کُر تالار وحدت، رهبری گروه کُر صدا و سیما، ریاست مرکز سرود و آهنگ‌های انقلابی و ریاست کمیته آواز کلاسیک خانه موسیقی، مسئول موسیقی رادیو و نایب رئیس کانون هنرمندان ایران، خوانندگان و موسیقیدانان بسیاری را تربیت و تقدیم جامعه موسیقی ایران عزیز کرده است.
نماینده ولی فقیه در آذربایجان شرقی از مرحوم قره باغی به عنوان «حنجره انقلاب در برابر استکبار» یاد و خاطرنشان کرده است: نام زنده یاد اسفندیار قره‌باغی یقیناً در کنار نام بزرگان موسیقی برای همیشه بر تارک سپیدۀ فرهنگ پُربار موسیقایی این سرزمین خواهد درخشید.
استاد قره‌باغی از پیشگامان هنر متعهد و انقلابی در عرصه موسیقی بود
استاندار آذربایجان شرقی هم در پیام تسلیت خود آورده است: خبر درگذشت هنرمند متعهد و انقلابی، استاد اسفندیار قره‌باغی، جامعه هنری استان را در غم فقدان یکی از بزرگان هنر انقلاب فرو برد و موجب تألم و تأثر فراوان شد.
در پیام عابدین خرّم تاکید شده است: استاد قره‌باغی که بحق او را صدای انقلاب می‌دانند، از پیشگامان هنر متعهد و انقلابی در عرصه موسیقی و سرود محسوب می‌شود و بدون شک، آثار ماندگار او در نشر و ترویج آرمان‌های انقلاب و مبارزه با استکبار جهانی در گنجینه فرهنگ و هنر این مرزوبوم جاودانه خواهد ماند.
اسفندیار قره‌باغی دار فانی را وداع گفت اما همواره با اثر «آمریکا» در یادها می‌ماند؛ او رفت و طرفداران بی‌شمارش را با آثار به یاد ماندنی و خاطره انگیز خود تنها گذشت.