خبرگزاری مهر، گروه استانها - بهرام قربانپور: قریب به دو دهه از کشف غار دربند رشی می‌گذرد، غاری که راز و رمزش، زیبایی‌ها و چشم انداز دلفریبش شگفتانه تاریخی را رقم زد. سبقه و پیشینه تاریخی استان گیلان و شهرستان رودبار با کشف جام مارلیک در روستای نصفی این شهرستان زبانزد خام و عام بود اما کشف نخستین سکونتگاه بشر و عصر پارینه سنگی در گردنه‌های ارتفاعات رودبار مهر تأییدی بر گذشته پر رمز و راز و اصیل این شهرستان است.
غاری که آغل شد
کشف غار دربند رشی اگرچه در روزهای ابتدایی با سر و صدای زیادی همراه شد اما رفته رفته دامنه توجهات مسئولان و متولیان امر به این یافته تاریخی کهن و کم نظیر کمرنگ و حتی بی رنگ شد تا جایی که در یک بازه زمانی به قدری به دست فراموشی سپرده شد که چوپانان و شبانان محلی، این غار را با آغل اشتباه گرفته و به جای اینکه محلی برای تحقیق و پژوهش و دید و بازدید عموم شود به مأمن گوسفندان تبدیل شد.
این بی مهری‌ها و نامهربانی به جایی رسید که حتی صدای بومیان منطقه و تاریخ دوستان بومی و غیر بومی را درآورد و بی توجهی متولیان از یک سو و حفاری‌های غیرمجاز در اطراف این غار از سوی دیگر نگاه‌های انتقادی را به سمت میراث فرهنگی و گردشگری روانه کرد.
برای رفتن به غار رشی از آزادراه قزوین - رشت که وارد شهر توتکابن می‌شوید بعد از پیمودن مسافت ۴۰ دقیقه‌ای و گذر از روستاهای زیبا و کم نظیر بخش رحمت آباد و بلوکات، به روستای تاریخی رشی می‌رسید و چند دقیقه‌ای که از رشی به سمت سی دشت حرکت می‌کنید در نزدیکی این روستا، تابلویی در کنار جاده تو را به سمت غار مشایعت می‌کند و با پارک کردن خودرو و پیاده روی نیم ساعته و گذر از گردنه‌های زیبا و مشاهده مناظر دلنواز روستا، به غار دربند رشی می‌رسید.
طبق گفته تاریخ شناسان و پژوهشگران باستان شناسی غار دربند رشی بیش از ۲۳۰ هزار سال قدمت داشته و از دوره پارینه سنگی می‌باشد و کشف سنگواره مربوط به تعدادی از حیوانات از جمله گونه‌ای از خرس در این غار بر قدمت آن افزوده است، خرسی که نسل آن سال‌ها منقرض شده و این گونه‌ها فقط در غرب اروپا و شرق قفقاز دیده شده اما اینکه برای اولین بار در ایران و در غار دربند رشی رودبار کشف شده بر اهمیت این غار افزوده است.
غار دربند رشی در ارتفاع ۷۵۰ متری از سطح دریا واقع شده و دارای دو دهانه با نامهای کویل گر و جوکویله است که هر کدام به ترتیب دارای ۶۰ و ۳۰ متر طول می‌باشند. این دو دهانه در ضلع جنوبی کوهی بزرگ و به فاصله ۵۰ متری از یکدیگر قرار گرفته‌اند و بازدید از این دهانه‌ها می‌تواند تجربه‌ای جذاب، هیجان انگیز و همراه با خاطره خوش باشد. اگر چه در طول این سال‌ها آنگونه که باید و شاید این غار مورد توجه قرار نگرفته اما در روزهای اخیر خبری مبنی بر تبدیل این غار به موزه و رستوران در رسانه‌ها و فضای مجازی، بازتاب ویژه ای پیدا کرده که البته بار انتقادی رسانه‌ها نسبت به این خبر و طرح، مسئولان میراث فرهنگی و گردشگری استان گیلان را به پاسخ و واکنش واداشت.
دسترسی به غار رشی بدون نقشه راه مشخص
«ولی جهانی» مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به سابقه تاریخی غار دربند رشی، اظهار کرد: با استناد به کاوش‌های باستان‌شناسی، سابقه استقرار و سکونت انسان در غار باستانی دربند روستای رشی به حدود ۲۳۰ هزار سال قبل باز می‌گردد.
وی این غار را به عنوان یکی از سرمایه‌های تاریخی و طبیعی استان و کشور معرفی کرد و افزود: کشف آثار کهن سکونت انسان در این غار سبب شده تا جایگاه مهمی در تاریخ ایران و منطقه کسب کند.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گیلان با اشاره به برگزاری نمایشگاه فرصت‌های سرمایه گذاری گردشگری در استان، این اتفاق مهم را منتج به شناسایی ظرفیت‌های گردشگری نقاط مختلف استان دانست و بیان کرد: در این نمایشگاه بیش از ۲۰۰ فرصت سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری شناسایی شد که قریب نیمی از آن مربوط به بخش تاریخی بود که غار رشی یک نمونه از این فرصت‌ها است.
جهانی با اشاره به اینکه دسترسی به غار رشی با نقشه راه مشخص و سهل الوصولی همراه نبود، اضافه کرد: گردشگران زیادی به دلیل نابلدی و همچنین نبود نقشه راه مناسب و مشخص برای بازدید از غار رشی با مشکل مواجه می‌شوند.
وی با اشاره به طرح سرمایه گذاری موزه و رستوران در ۱۵۰۰ متری غار رشی، افزود: این طرح گردشگری می‌تواند دسترسی‌ها به غار را آسان کرده و فضای گردشگری منطقه را سامان بخشد.
مالکیت غار دربند رشی متوجه منابع طبیعی است
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گیلان با بیان اینکه مالکیت غار دربند رشی متوجه منابع طبیعی است، گفت: اجرای هر طرح گردشگری در اطراف غار رشی با هماهنگی منابع طبیعی و سایر ادارات صورت می‌گیرد.
جهانی با اشاره به محدودیت‌های اعتباری و انسانی حفاظت از میراث تاریخی و طبیعی در گیلان، واگذاری این بناها به بخش خصوصی را با اهمیت خواند و اضافه کرد: اجرای طرح‌های گردشگری در ابنیه تاریخی و طبیعی امری مرسوم است و به حفظ این آثار ارزشمند کمک شایان می‌کند.
وی، استفاده از ظرفیت گردشگری بین المللی غار را منوط بر اجرای طرح‌های گردشگری دانست و افزود: اجرای طرح گردشگری در غار رشی با نظارت اداره کل میراث و گردشگری بسترها را برای بهره گیری از این ظرفیت مغفول مانده فراهم می‌کند.
هیچ گونه دخل و تصرفی در داخل غار صورت نمی‌گیرد
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گیلان با بیان اینکه هیچ گونه دخل و تصرفی در داخل غار صورت نمی‌گیرد، گفت: طرح ارائه شده کاملاً منطبق با معماری و اقلیم منطقه بوده که با ساماندهی مسیر و فراهم شدن امکانات رفاهی همراه خواهد بود.
جهانی از تبدیل ۶۰ بنای تاریخی به کاربری‌های دیگر در گیلان خبر داد و افزود: اجرای طرح‌های گردشگری و تبدیل اماکن تاریخی به کاربری‌های دیگر منجر به مانایی و دوام آن می‌شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گیلان با بیان اینکه اولویت اجرای طرح‌های گردشگری در اماکن تاریخی و طبیعی حفاظت و حراست از این اماکن است، گفت: صفر تا صد اجرای پروژه گردشگری در اطراف غار دربند رشی با نظارت میراث فرهنگی و گردشگری صورت می‌گیرد.
جهانی با اشاره به سبقه تاریخی حفاری‌های غیرمجاز در کشور، بیان کرد: منشأ حفاری غیرمجاز در کشور به زمان ناصرالدین شاه بر می‌گردد و از همان دوره تاکنون میراث فرهنگی با آفت حفاری غیرمجاز دست و پنجه نرم می‌کند.
وی با اشاره به وسعت و پراکندگی استان گیلان، افزود: بیش از ۵۲۰۰ اثر تاریخی در گیلان وجود دارد که با ۲۹۰ نیروی اداری و ۳۵ نیروی حفاظتی نمی‌توان از آن حفاظت و حراست کرد.
حفاظت میراث فرهنگی باید به سمت مردم محوری سوق داده شود
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گیلان از احیای مجدد انجمن‌های میراث فرهنگی در دولت سیزدهم خبر داد و اضافه کرد: دولت‌های گذشته با حذف انجمن‌های میراث فرهنگی دست این سازمان را برای حفاظت از اماکن و ابنیه تاریخی تنگ کردند و احیای انجمن‌ها با بیش از هزار عضو فعال می‌تواند کمک بزرگی به حفظ و حراست از اماکن تاریخی و طبیعی گیلان کند.
وی با بیان اینکه حفاظت میراث فرهنگی باید به سمت مردم محوری سوق داده شود، افزود: هر کاری که با پشتوانه مردمی همراه شود موفقیت آمیز خواهد بود.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گیلان با تاکید بر بهره گیری از ظرفیت بسیج و سپاه در حفظ اماکن تاریخی، اضافه کرد: بر اساس تفاهم نامهای که با سپاه قدس گیلان برقرار شده از ظرفیت پایگاه بسیج برای حراست از اماکن و بناهای تاریخی و جلوگیری از حفاری غیرمجاز استفاده می‌شود.
جهانی با بیان اینکه ۹۰ درصد حفاری‌های غیرمجاز در گیلان منجر به شکست می‌شود، گفت: اکثر حفاری‌های غیر مجاز و قاچاق عتیقه هدف کلاهبرداری را دنبال می‌کند.
وی از کشف ۸۰۹ شیء تاریخی در سیاهکل خبر داد و افزود: تعداد بیشتر این اشیا از جنس بدل بود و از استان‌های دیگر وارد شده بود.
کشف ۲۵۰۰ شیء تاریخی از قاچاقچیان در گیلان
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گیلان از کشف ۲۵۰۰ شیء تاریخی از قاچاقچیان در این استان خبر داد و اضافه کرد: در ۹ ماهه سال جاری این تعداد شیء از قاچاقچیان اشیا تاریخی در گیلان کشف شد که بخش قابل توجهی از آن تقلبی و بدل یود و رنگ و بوی کلاهبرداری داشت.
جهانی با اشاره به فرهنگ اهدای آثار تاریخی به موزه‌ها از سوی مردم، بیان کرد: تعداد ۱۵۰ قلم شیء تاریخی توسط مردم به میراث فرهنگی گیلان اهدا شده است.
هیچ مجوزی صادر نشده است
وحید مثمری سرپرست اداره منابع طبیعی رودبار در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: تاکنون درخواستی مکتوب مبنی بر ایجاد طرح گردشگری در حوالی غار رشی به ما اعلام نشده است.
وی با بیان اینکه اجرای طرح گردشگری در غار رشی در مرحله حدس و گمان شنیده‌ها است، افزود: در حال حاضر هیچ مجوزی در این خصوص صادر نشده و هیچ اقدامی در این راستا صورت نگرفته است.
غار دربند رشی بر اساس ارزشمندی در طبقه نخست قرار دارد و از جمله غارهای مهم و باارزش کشور تلقی می‌شود و اجرای طرح‌های گردشگری در چنین غارهایی محدودیت‌های زیست محیطی به همراه دارد حالا باید دید که سرنوشت این غار چه می‌شود.