به گزارش خبرگزاری مهر، کتاب «نقاشی‌های سلطنتی ایران در عصر قاجار» با سرویراستاری لیلا دیبا (با همکاری مریم اختیار) به‌تازگی ترجمه علیرضا بهارلو و کیانوش معتقدی در ۴۹۶ صفحه گلاسه تمام‌رنگی و بهای ۸۵۰ هزار تومان توسط انتشارات خانه فرهنگ و هنر مان منتشر و راهی بازار نشر شده است.
یکی از مهمترین منابع مطالعاتی در زمینهٔ سبک‌شناسی و تحولات نقاشی‌های سلطنتی ایران در چهار سده اخیر است که بخش عمده‌ی آن بر عصر قاجار تمرکز یافته است. هنر قاجار به عنوان دستاورد دوران متأخر تاریخ ایران و هنری که با سیاست، جامعه، ادبیات و باورهای دینی پیوندی نزدیک داشته، از ظرفیت‌های بالقوه و ویژگی‌های منحصربه‌فردی برخوردار است. امروزه بیشتر صاحب‌نظران بر این نکته اتفاق نظر دارند که هنر و معماری عصر قاجار، از منظر تاریخ‌نگاری هنر، حائز اهمیت و درخور بررسی است. به همین دلیل برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی و نشر کاتالوگ و کتاب درباره نقاشی قاجار فرصت تازه‌ای را برای مطالعه این موضوع و ارتقای شناخت ما نسبت به این برهه مهم تاریخی فراهم می‌کند.
در همین راستا، مهمترین رویدادی که طی واپسین سال‌های قرن گذشته میلادی (۹۹-۱۹۹۸ م) در جهت شناسایی و معرفی هنرهای تصویری قاجار برگزار شده، نمایشگاهی با عنوان «نقاشی‌های سلطنتی ایران در عصر قاجار» به کوشش لیلا دیبا و مریم اختیار بوده است. حاصل این نمایشگاه که تا آن زمان و تا به امروز در نوع خود بدیع و یکه‌تاز محسوب می‌شود، در قالب کتابی با همین عنوان به چاپ رسیده و محققانی در آن قلم زده‌اند که هر یک نام و اعتباری در حیطه تاریخ قاجار و هنر این دوره دارند.
یکی از ویژگی‌های این مجموعه، گردآوری آثار پراکنده‌ای است که به مناسبت‌های مختلف (به عنوان هدایای دیپلماتیک، پیشکش، مهاجرت خانواده‌ها و وابستگان به خارج، و یا خریداری توسط دلالان و خارجی‌ها) به موزه‌ها و مجموعه‌های خصوصی جهان راه یافته و برای نخستین بار توسط کیوریتورهای این نمایشگاه در چیدمان و ترتیبی تاریخی با خوانشی نو به نمایش درآمده است. بدیهی است بخشی از این آثار تا پیش از برگزاری این نمایشگاه نادیده بوده و در این پژوهش به مثابه اسنادی معتبر به پژوهشگران و علاقه‌مندان هنر قاجار معرفی می‌شود.
این کتاب در دو بخش اصلی شامل مقالات تخصصی (تاریخی هنری) و آلبوم تصاویر (به همراه شناسنامه و تحلیل محتوایی آثار) ساماندهی شده و علاوه بر نمایش تابلوهای رنگ روغنی و آبرنگ، در مواردی، نمونه‌هایی از اشیای زیرلاکی و مینایی و رسانه‌ی عکس و چاپ سنگی را هم شامل می‌شود. مطالب و تصاویر ارائه‌شده در این کتاب منحصراً مربوط به آثار خود نمایشگاه بوده، اما در مواردی خاص، نگاره‌هایی برای توضیح بیشتر یا مقایسه ساختاری و موضوعی، توسط نویسندگان به اصل مطلب افزوده شده است. با وجود گذشت بیش از دو دهه از انتشار این اثر ارزشمند و اهمیت تصویری و محتوایی آن به عنوان سندی قابل تأمل در حوزه مطالعات تاریخ نقاشی قاجار، مترجمان بر آن شدند تا با کسب اجازه از سرویراستار و نویسندگان کتاب، این اثر کم‌نظیر را به فارسی ترجمه و برای نخستین بار در ایران منتشر کنند.
فهرست مطالب مقالات تخصصی این کتاب به این شرح است:
مقدمه لیلا دیبا بر ترجمه فارسی
مقدمه مترجمان
نقاشی قاجار: به روایت شخصی / بازیل ویلیام رابینسون
ایران عصر قاجار: بررسی تاریخی / عباس امانت
تصویر قدرت و قدرت تصویر: نیّت و نتیجه در نخستین نقاشی‌های عصر قاجار / لیلا دیبا
از کارگاه و بازار تا هنرستان: نظام تعلیم و تولید هنر در عصر قاجار / مریم اختیار
هنر و دیپلماسی: نقاشی‌های قاجاریِ موزه ارمیتاژ / اَدِل ت. آداموا
خوانشی جنسیتی از نقاشی قاجار / افسانه نجم‌آبادی
هنرهای عامیانه: حمایت و دیانت / پیتر چلکووسکی
آلبوم تصاویر (شامل ۹۷ اثر) به همراه متن‌های تحلیلی برای هر اثر به قلم نویسندگان کارشناسان هنر قاجار.