خبرگزاری مهر - گروه استانها- سکینه اسمی: فضای نشر و چاپ کتاب در آذربایجان غربی همانند سایر استان‌های کشور سالهاست با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کند و این رکود در فضای نشر، کتاب و کتابخوانی را می‌توان به راحتی دید.
بروکراسی پرپیچ و خم گرفتن مجوز کتاب، چاپ و انتشار آن و در نهایت توزیع و پخش کتاب، بازاریابی، عدم چاپ کتاب متناسب با نیاز مخاطب به همراه هزینه‌های بالای حمل و نقل و گرفتن سهمیه کاغذ از پروسه‌های دشواری است که همه ناشران کتاب چه کسانی که سال‌ها در این زمینه فعالیت دارند و چه کسانی که تازه وارد حیطه نشر شده‌اند درگیر آنها هستند.
پر واضح است که شمارگان کتاب یکی از عوامل تعیین‌کننده و از مهمترین شاخصه‌های ارزیابی رشد و توسعه فرهنگی در هر جامعه‌ای است و پایین آمدن شمارگان کتاب در هر جامعه‌ای نشان از بی‌توجهی و بی‌علاقگی مردم آن جامعه به سرنوشت فرهنگی خود است.
آذربایجان غربی با توجه به هم مرزی با سه کشور خارجی و قرار گرفتن در هجمه‌های فرهنگی و مقابله با این هجمه برای مدیریت آن توجه به چاپ کتاب و ترویج فرهنگ کتاب خوانی به خصوص با توجه به فرهنگ بومی می‌تواند راهگشای این موضوع باشد موضوعی که باید مورد توجه دست اندرکاران این حوزه باشد.
سالانه بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ عنوان کتاب در سطح آذربایجان غربی چاپ و توزیع می‌شود براساس اعلام کارشناسان و مسئولان حوزه کتاب و چاپ کتاب به اندازه کافی کتاب در استان آذربایجان غربی چاپ می‌شود اما عدم توجه به بازاریابی، چاپ و توزیع کتاب بدون توجه به مخاطب، عدم چاپ کتاب‌های تخصصی و عدم چاپ کتاب بر اساس موضوعات روز و نیاز مخاطبان، سنگ پیش پای ناشران، نویسندگان و توسعه صنعت چاپ و نشر کتاب در این استان به شمار می‌رود.
نبود مرکز پخش و توزیع کتاب، گران بودن کاغذ، پروسه بسیار طولانی گرفتن مجوز کتاب، تحمیل هزینه‌های اضافی بر ناشران از مشکلاتی است که نفس صنعت چاپ و نشر کتاب در آذربایجان غربی را به شماره انداخته است.
سالانه ۴۰۰ تا ۵۰۰ عنوان کتاب در آذربایجان غربی چاپ می‌شود
کارشناس ارشد و خبره کتاب اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان غربی در خصوص وضعیت چاپ کتاب در استان گفت: سالانه ۴۰۰ تا ۵۰۰ عنوان کتاب در استان چاپ می‌شود، امسال تاکنون ۲۸۰ عنوان کتاب در استان چاپ شده است.
بیشترین گونه‌های چاپ کتاب در استان مربوط به حوزه دفاع مقدس و کتاب‌های به زبان ترکی و کردی است باید در این زمینه به سمت کتاب‌های تخصصی با نیاز مخاطب و مسائل روز جامعه در استان برویم فرشید مرامی در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به فعالیت ۱۴۰ ناشر، ۴۱۷ نویسنده در استان گفت: سال گذشته ۳۷۶ عنوان، امسال تاکنون ۲۸۰ عنوان کتاب و در مجموع سالانه بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ عنوان کتاب در سطح استان چاپ و توزیع می‌شود.
وی با بیان اینکه بیشتر کتاب‌های چاپ شده در استان در حوزه دفاع مقدس و خاطره گویی این دوران، کتاب‌های زبان آذری و زبان کردی است، گفت: بیشترین گونه‌های چاپ کتاب در استان مربوط به حوزه دفاع مقدس و کتاب‌های به زبان ترکی و کردی است، باید در این زمینه به سمت کتاب‌های تخصصی با نیاز مخاطب و مسائل روز جامعه در استان برویم.
مرامی با بیان اینکه بر عکس تفکر قدیمی که سرانه کتابخوانی در استان و کشور کم است امروز کتاب خوان در کشور و استان زیاد داریم، عنوان کرد: متأسفانه ناشران و نویسندگان در استان و کشور به سمت کتاب‌های تخصصی رفته، به مسائل روز جامعه و نیاز مخاطب کم توجه هستند.
وی مخاطب شناسی، بازاریابی در حوزه چاپ کتاب را نه تنها مشکل آذربایجان غربی بلکه مشکل کشوری دانست و گفت: عدم فرهنگ سازی در جامعه و عدم اطلاع رسانی کتاب‌های چاپ شده در صدا و سیما و رسانه‌ها نیز نقش مهمی در مشکلات این حوزه به شمار می‌رود متأسفانه رسانه‌ها به خصوص صدا و سیما به معرفی چاپ کتاب‌های جدید خوب عمل نکرده و نمی‌کنند.
ویراستار خوب در آذربایجان غربی نداریم
مرامی همچنین نبود ویراستار خوب در استان را از دیگر مشکلات این حوزه عنوان کرد و افزود: بیشتر کتاب‌های چاپ شده در استان و کشور گردآوری و کمتر به سمت کتاب‌های تألیفی رفته‌ایم این موضوع به دلیل عدم توجه به مسائل روز و نیاز مخاطب است، و ویراستاری نامناسب نیز باعث شده در این بخش با مشکلات زیادی مواجه باشیم.
کارشناس ارشد کتاب اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان غربی یکی از دلایل کاهش چاپ کتاب در استان و کشور را بالا بودن هزینه حمل و نقل سهمیه کاغذ از مرکز کشور به استانها به خصوص استان‌هایی چون آذربایجان غربی برشمرد و اضافه کرد: استان‌هایی که به مرکز نزدیک هستند مشکلی در تأمین هزینه حمل و نقل سهمیه کاغذ ندارند اما به دلیل بالا بودن این هزینه در استان‌هایی مثل آذربایجان غربی، نویسندگان و ناشران این حوزه تمایلی به دریافت سهمیه کاغذ از تهران به دلیل به صرفه بودن نداشته باشند.
کتاب‌های خوبی در استان و حتی برخی استان‌های کشور چاپ می‌شود اما به دلیل مشکلات بخش توزیع مخاطبان از این کتاب‌های خوب محروم می‌مانند مرامی توزیع نامناسب را از دیگر چالش‌های پیش روی صنعت چاپ و کتاب برشمرد و گفت: کتاب‌های خوبی در استان و حتی برخی استان‌های کشور چاپ می‌شود اما به دلیل مشکلات بخش توزیع مخاطبان از این کتاب‌های خوب محروم می‌مانند هم اکنون در استان ۱۴۰ ناشر خوب داریم اما مشکل توزیع موجب شده حتی اگر کتاب خوب هم منتشر کنید، جایی برای عرضه آن نیست.
کارشناس ارشد و خبره کتاب اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان غربی گفت: عدم حمایت مسئولان، کمبود تسهیلات حمایتی از دست اندرکاران حوزه نویسندگی، چاپ و نشر از دیگر مشکلاتی است که آذربایجان غربی نیز همانند سایر استان‌های کشور با آن دست و پنجه نرم می‌کند.
صنعت چاپ آذربایجان غربی قدمتی ۲۰۰ ساله دارد و این استان در ردیف اولین‌های صنعت چاپ کشور است؛ چنان که شهرستان خوی پس از تبریز و ری سومین شهر و ارومیه ششمین شهر در صنعت چاپ کشور به شمار می‌رود.
نخستین چاپخانه در ارومیه را میسیون آمریکایی به نام «پرکینز» درسال ۱۸۴۰ میلادی با مدیریت فردی به نام «بریت» راه اندازی کرد و اولین کتابی که دراین چاپخانه منتشر شد، «در پیرامون لزوم قلب جدید» نام داشت؛ اما امروزه این قدمت به فراموشی سپرده شده و صنعت چاپ در محاق قرار دارد.
در استانی که قدمت بالایی در حوزه دارد توجه مسئولان حوزه فرهنگی به چاپ کتاب، مخاطب شناسی، بازاریابی، بسته‌های حمایتی از نویسندگان و ناشران می‌تواند گره گشایی مسائل زیادی در این بخش باشد.