خبرگزاری مهر، گروه استانها- نجمه جهانتیغ: کیفیت سیمای شهرها، معماری و نمای سازه‌ها در منظر شهری تأثیرگذار است و هماهنگی ساختمان‌ها زمینه خودنمایی آن شهر را فراهم می‌کند.
خیابان‌ها و معابر شهری هویت شهر محسوب می‌شود لذا باید در چارچوب خاص و با سبک و سیاق خاص خود هویت، فرهنگ و تمدن شهر را نشان دهد.
اما آنچه در گرگان شاهد هستیم، بی توجهی به این مسئله و قد علم کردن بناهایی ناهماهنگ و آشفته و تک محور در سطح شهر، به خصوص در خیابان‌های اصلی است.
حال با وجود اهمیت این موضوع، این سوال پیش می‌آید که آیا وجود قوانین و مقررات می‌تواند عاملی برای رعایت ضوابط مربوط به سیمای شهری باشد؟ و در این بین نقش و وظایف مدیریت شهری در خصوص سیمای شهری چیست؟
شهرداری‌ها علاوه بر اینکه به عنوان تنها نهاد مجری طرح‌های توسعه شهری در کشور وظیفه صدور پروانه ساختمانی را بر عهده دارند، دارای اختیار نظارت بر طرز استفاده از اراضی داخل محدوده و حریم شهر از جمله تعیین تعداد طبقات و ارتفاع و نماسازی و کیفیت ساختمان‌ها براساس نقشه جامع شهر و منطقه‌بندی آن با رعایت ضوابط هستند.
برای رعایت الگوی معماری در گرگان الزامی وجود ندارد
برای اطلاع از رویکرد شهرداری گرگان در این خصوص به سراغ معاونت شهرسازی و معماری شهرداری گرگان رفتیم، شهرام شاکری به خبرنگار مهر گفت: در ضوابط طرح تفصیلی شهر گرگان، غیر از بافت قدیم، به ساخت ساختمان‌ها با نمای خاص در دیگر مناطق شهر اشاره‌ای نشده است.
وی با بیان اینکه معماری خاص مشمول شهرهای تاریخی است، افزود: قانون خاصی برای الزام به رعایت الگوی معماری از پیش تعیین شده‌ای برای شهر گرگان وجود ندارد.
شاکری بیان کرد: در گذشته به خط آسمان یکنواخت توجه بیشتری می‌شد اما امروزه شهرسازان اعتقاد دارند که خط آسمان یکنواخت باعث طولانی شدن مسیر می‌شود و وجود اِلمان ها و شاخص‌های دیگر، تنوع بصری ایجاد می‌کند.
به گفته شاکری، حتی در پایتخت هم ضابطه ساخت نماهای یکنواخت وجود ندارد.
معاون شهرسازی و معماری شهردار گرگان با قاطعیت گفت که مجموع رعایت ضوابط ساخت و ساز در گرگان ۷۵ درصد درست است و گرگان از نظر آشفتگی بنا به نسبت دیگر شهرهای ایران نمره قابل قبولی دارد.
طرح سیما و منظر شهری برای شهر گرگان تهیه نشده است
وی گفت: اکثر شهرهای مازندران و گیلان بیش از پنج طبقه در کمیسیون ماده ۱۰۰ دارای رأی هستند اما در گرگان این موضوع برای بیشتر از دو طبقه وجود ندارد که همین مقدار هم از نظر ما قابل قبول نیست.
شاکری بیان کرد: تاکنون طرحی تحت عنوان سیما و منظر شهری برای گرگان طراحی نشده اما این موضوع یکی از اولویت‌های شهرداری است و جداره سازی خیابان امام خمینی (ره) از ابتدای میدان مازندران تا دور میدان شهرداری در اولویت قرار دارد.
طبق نظرات کارشناسان، نمای ساختمان‌ها دارای تأثیرات روانی است که هم با فضای عمومی همبستگی داشته و هم می‌تواند فضای داخلی ساختمان را نشان دهد؛ از این رو به جرأت می‌توان گفت که نمای ساختمان عنصری است که به طور کلی شخصیت بنا و مهم‌تر از آن شخصیت شهر را نشان می‌دهد.
مسافرانی که به گرگان سفر می‌کنند اگر با بافت تاریخی آشنا نباشند، با مشاهده سیمای شهر به هویت گرگان پی نخواهند برد زهرا مصدقی یک شهروند گرگانی در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: وقتی از خانه‌های تاریخی شهر گرگان نظیر خانه باقری‌ها، خانه امیر لطیفی و دیگر بناهای بافت تاریخی گرگان دیدن می‌کنم، هویت شهر برایم زنده می‌شود.
وی ادامه داد: مسافرانی که به شهر گرگان سفر می‌کنند اگر از بافت تاریخی دیدن نکنند، قطعاً با دیدن سیمای شهر به این هویت پی نخواهد برد.
مصدقی تاکید کرد: در محلات مختلف شهر گرگان بناهایی با نماهای عجیب غریب وجود دارد که در خیابان‌ها قد علم کرده‌اند و این‌طور به نظر می‌رسد که شهرداری نظارت و یا وظیفه مندی در این مسئله مهم ندارد و سازندگان هر طور که صلاح می‌دانند در این خصوص عمل می‌کنند.
نمی‌توان سبک معماری را تحمیل کرد
از آنجایی که وظیفه ذاتی اداره زیباسازی شهرداری آراستن سیما و منظر شهری و حذف زوائد و نازیبایی‌ها از چهره شهر است، به سراغ رئیس اداره زیباسازی شهرداری گرگان رفتیم، فرشید نیک نژاد به خبرنگار مهر گفت: مقرر شده بود هنگام صدور پروانه، واحد زیباسازی شهر گرگان در این موضوع نظر بدهد اما این مورد هنوز اجرایی نشده است.
وی با تاکید به اینکه طرح سیما و منظر شهری گرگان تاکنون تدوین نشده است، افزود: تا زمانی که قانون نوشته‌ای وجود نداشته باشد شهرداری نمی‌تواند الگوی ساخت و ساز و سبک معماری را به سازندگان تحمیل کند.
نیک نژاد با بیان اینکه رعایت این موضوع به فرهنگ سازی و تعامل با سازندگان نیاز دارد، ادامه داد: سازمان فرهنگی، ورزشی و اجتماعی شهرداری می‌تواند بخشی از فعالیت خود را به فرهنگ سازی در این رابطه اختصاص دهد.
وی پیشنهاد کرد شهرداری گرگان با تعامل و توافق داخلی با انبوه سازان و نظام مهندسی می‌تواند یک نتیجه حداقلی در این زمینه به دست بیاورد.
به گفته نیک نژاد، واحد زیباسازی در حال حاضر هیچ گونه وظیفه مندی در رابطه با نوع معماری و نمای ساختمان‌ها ندارد.
بی توجهی به ضوابط ویژه طراحی شهری در بافت تاریخی گرگان
عضو شورای اسلامی شهر گرگان و کارشناس حوزه شهرسازی هم در این رابطه به خبرنگار مهر گفت: یکی از موضوعاتی که در طرح جامع تفصیلی به آن توجه شده، سطح اشغال، وضعیت پیش آمدگی و موضوعات جانمایی و طراحی ساختمان است که ضوابط و مقررات آن در طرح تفضیلی دیده شده است و شهرداری‌ها موظف هستند از این ضوابط، مقررات و دستورالعمل‌ها تبعیت کنند.
عیسی مهری افزود: علیرغم اینکه در حوزه بافت تاریخی شهر گرگان ضوابط و مقررات ویژه ای در این رابطه وجود دارد و مدل طراحی شهری برای آن دیده شده اما این مسئله رعایت نمی‌شود و در کمیسیون ماده ۱۰۰ هم جریمه ای برای این منظور لحاظ نشده است.
وی گفت: برای طرح‌های توسعه و عمران، چهار سطح وجود دارد که در کشور ما اصولاً فقط دو تیپ از طرح‌های جامع و طرح‌های تفضیلی شهری اعمال می‌شود و متأسفانه جزئیات شهرسازی در سطوح بالاتر تهیه نشده و این وظیفه شهرداری‌ها است که آن را تهیه کنند و به تصویب برسانند.
مهری افزود: در گذشته طرحی با موضوع نظارت بر نمای ساختمان‌ها و بناها برای برخی میادین مانند میدان وحدت، میدان شهید قندهاری و همچنین ورودی غربی گرگان تهیه شده بود اما این طرح اجرایی نشد.
لزوم تهیه طرح سیما و منظر شهری توسط شهرداری گرگان
وی با تاکید به اینکه مصوبات شورای عالی شهر سازی و معماری در حوزه‌های طراحی شهری برای شهرداری‌ها لازم الاجرا است، گفت: لازمه اجرای این ضوابط تهیه طرح سیما و منظر شهری برای محله‌های مختلف شهر توسط شهرداری گرگان است و این طرح باید به نحوی باشد که در صورت بروز تخلف، پایان کار ساختمان صادر نشود و سازندگان ملزم به اجرای آن شوند.
این کارشناس حوزه شهرسازی گفت: در شهرهای شیراز، تبریز، اصفهان و یزد از طریق تعامل بین مدیریت شهری، به مسئله نمای بصری بناها توجه و عملکرد موفقی در این مورد داشته‌اند.
وی تاکید کرد: شهر گرگان هم دست کمی از این شهرها نداشته و دارای پیشینه فرهنگی و اجتماعی بوده و می‌تواند در این زمینه از طراحی شهری متناسب برخوردار باشد که مستلزم مدیریت شهری منسجم برای انجام این مسئله مهم است.
مهری به سایر اغتشاشات بصری شهر گرگان هم اشاره کرد و گفت: پاکسازی جداره‌ها، تابلوها، نماهای شهری و عناصر زائدی که در طراحی ساختمان‌ها وجود دارد هم از جمله معضلاتی است که باید مدیریت شود.
به گزارش خبرنگار مهر، برای داشتن نمای ابنیه و فضاهای شهری متناسب با فرهنگ و تمدن شهر، داشتن ضوابط و مقررات قانونی ضرورت دارد لذا تهیه طرح سیما و منظر شهری باید در دستور کار شهرداری گرگان قرار گیرد زیرا این طرح می‌تواند شهر را از اغتشاش بصری نماهای ساختمانی نجات دهد.