خبرگزاری مهر، گروه استانها- فاطمه تاجبخش: زنجانرود که در ترکی به «زنگان‌چایی» معروف است یکی از شعب رودخانه قزل اوزن است که از شهر زنجان می‌گذرد. این رودخانه با طول تقریبی ۱۲۰ کیلومتر از حدود سلطانیه سرچشمه می‌گیرد و به رودخانه قزل‌اوزن سرازیر می‌شود.
این رود که روزگاری آب زلال و فراوانی در آن جریان داشت اکنون به آب‌باریکه‌ای حامل پساب‌های شهری، خانگی و صنعتی تبدیل شده و زباله‌ها حاشیه آن را فرا گرفته است. این رودخانه به واسطه وجود چند پل تاریخی از جمله پل میربهاءالدین از مناطق گردشگری زنجان به‌شمار می‌رود اما وجود زباله‌ها، آب کدر و بوی تعفن در فصول گرم سال کمتر گردشگری را راغب ماندن در چنین فضایی می‌کند.
همچنین آبیاری زمین‌های باغی و زراعی، به‌ویژه سبزیجات و صیفی‌جات حاشیه زنجانرود از دیگر چالش‌ها است و وجود فاضلاب و زباله‌ها در آن تهدیدی جدی علیه سلامتی مصرف‌کنندگان محسوب می‌شود.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان زنجان در خصوص وضعیت آلودگی زنجانرود به خبرنگار مهر می‌گوید: آب‌های ورودی به زنجانرود شامل ۵ مسیل می‌شود که از جمله آن‌ها مسیل صدرجهان، مسیل راشا کاسپین و آب‌های سطحی بخش‌هایی از شهر که فاضلاب آن‌ها تکمیل نشده است، می‌شود.
محمدرضا یافتیان با بیان اینکه به لحاظ کیفی ۳ رده رودخانه‌ای خوب، متوسط و بد در کشور وجود دارد و زنجانرود نیز جز رودخانه‌های بد است، اظهار می‌کند: عمده مشکلات مربوط به آب‌های سطحی و فاضلاب‌های وارد شده از شهر زنجان به این رودخانه است، آلودگی‌های شیمیایی، کشاورزی، سموم به این رودخانه وارد می‌شود و درجه آلودگی رودخانه را بالاتر برده است.
وی با اشاره به اینکه مشکل فاضلاب صنعتی بیشتر از سمت یکی از کارخانه‌های اطراف این رودخانه بوده و عمدتاً به COD و کدورت مربوط می‌شود، ابراز می‌کند: محیط زیست به طور جدی پیگیر ساماندهی فاضلاب این کارخانه است و انتظار می‌رود تا پایان سال نتایج خوبی به دست بیاید.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان زنجان بیان می‌کند: از طریق انتقال آب تصفیه فاضلابی که در این کارخانه احداث شده، ۳ هزار و ۵۰۰ مترمکعب آب از این مسیر تأمین و در استفاده از آب‌های تازه صرفه‌جویی می‌شود، همچنین تمهیداتی اندیشیده شده تا به شکل موقت مشکل COD آب را حل کنیم و در سال آینده به طور جدی چاره‌اندیشی شود.
تکمیل نشدن شبکه فاضلاب چالش اصلی آلودگی زنجانرود
وی تکمیل نبودن شبکه جمع‌آوری فاضلاب جنوب شهر را مشکل عمده زنجانرود می‌خواند و می‌افزاید: پساب خانه‌هایی که به خروجی صدرجهان سرریز می‌شود، آلودگی زیادی برای این رود به وجود آورده و به وضعیت غیرقابل قبولی تبدیل کرده است.
یافتیان با اشاره به اینکه محیط زیست در جمع‌آوری فاضلاب نقشی ندارد و این شبکه باید توسط شرکت آب و فاضلاب ایجاد شود، ادامه می‌دهد: بخش دیگری از مشکلات به جاری شدن آب‌های سطحی از شهر و انباشت زباله مربوط می‌شود که بوی تعفن ایجاد کرده و مکاتباتی با شهرداری در خصوص پاکسازی منطقه انجام شده است.
برای کاهش آلودگی آب زنجانرود در حال حاضر امکان احداث تصفیه‌خانه کلاسیک وجود ندارد؛ چراکه این کار به زمین زیاد و نگهداری نیاز دارد
وی با اشاره به اینکه محیط زیست به عنوان ناظر، ساماندهی زنجانرود را رها نکرده و توصیه‌ها و راهنمایی‌ها به دستگاه‌های مربوطه را دنبال می‌کند، می‌گوید: برای کاهش آلودگی آب زنجانرود در حال حاضر امکان احداث تصفیه‌خانه کلاسیک وجود ندارد؛ چراکه این کار به زمین زیاد و نگهداری نیاز دارد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان زنجان خاطرنشان می‌کند: یک شرکت دانش‌بنیان آنالیز مسیل‌ها را به عهده گرفته و قرار است پیشنهادی مبنی بر احداث تصفیه‌خانه‌های کوچک ۱۰۰ مترمربعی و ماژول‌هایی ارائه دهد و در صورتی که طرح قابل قبول باشد و تأمین اعتبار از طرف استان انجام شود، آن را وارد فاز اجرا کنیم.
وی با اشاره به اینکه نمی‌توان در این مورد قول قطعی داد و وابسته به قابل قبول بودن بحث‌های فنی است، یادآور می‌شود: احداث چنین تصفیه‌خانه‌هایی ممکن است برای مردم هزینه اضافی دربرداشته باشد و در صورتی که شبکه فاضلاب یک ساله تکمیل شود، ترجیح بر تکمیل شبکه فاضلاب است.
یافتیان به ورودی آب‌های سطحی حاصل از پسماندهای شهری به زنجانرود اشاره می‌کند و می‌گوید: امین‌آباد، سرچم، پل زنجانرود، رجعین و نیک‌پی ایستگاه‌هایی هستند که مورد آنالیز قرار گرفتند و بیشترین ورودی فاضلاب در محل پل سید محمد بود که دبی آن تقریباً ۵۲ لیتر در ثانیه است و اگر شبکه فاضلاب ایجاد شود، قابلیت مدیریت دارد.
حیات زنجانرود وابسته به تصفیه فاضلاب‌ها
معاون محیط زیست طبیعی حفاظت محیط زیست استان زنجان نیز نسبت به خطر خشکی زنجانرود هشدار می‌دهد و می‌افزاید: اگر سرریز فاضلاب‌ها نبود ما دیگر رودخانه‌ای در این منطقه نداشتیم و فقط در زمان بارندگی برف و باران آبی در آن جاری می‌شد و لازم است برای احیا و ماندگاری زنجانرود فاضلاب را مدیریت و تصفیه کنیم.
علی اسدی با اشاره به اینکه اکنون در مرکز و جنوب شهر مشکل بالاآمدگی آب داریم، یادآور می‌شود: دلیل این امر این است که جلوی قنات‌های قدیمی شهر گرفته شده و این قنات‌ها قبلاً وارد زنجانرود و باعث بهبود کیفیت آب می‌شد.
وی با تأکید بر لزوم هدایت آب‌های بالاآمده شهر به رودخانه تصریح می‌کند: آب‌هایی که از مناطقی مثل خیابان خیام خارج می‌شود باید از طریق پمپ یا لوله‌گذاری به زنجارود هدایت شود؛ چراکه انتقال آب‌های سالم به احیای رودخانه کمک می‌کند.
اسدی با اشاره به اینکه بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان آلاینده‌های زنجانرود از زنجان به سمت رجعین کاهش می‌یابد، ابراز می‌کند: رودخانه‌ها قدرتی به نام خودپالایی دارند و به واسطه تلاطم و اختلاط با هوا، میکروب‌های موجود در آن‌ها ترکیبات عالی را تجزیه می‌کنند و باعث بهبود کیفیت آب می‌شود.
زنجانرود یا فاضلاب رود زنجان
معاون بهداشتی دانشگاه علوم‌پزشکی استان زنجان با بیان اینکه در خصوص معضل زنجانرود یک بار برای همیشه باید با مردم رو راست باشیم، می‌گوید: در بیان واقعیت یا باید برای بهبود شرایط زمان تعیین کنیم و یا اینکه به کل اعلام کنیم که وضعیت زنجانرود بهبود نخواهد یافت و از ما نیز انتظاری نداشته باشند.
مشهود تقی‌لو در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اینکه بارها جلساتی را در خصوص زنجانرود تشکیل داده‌ایم، می‌افزاید: متأسفانه افراد و دستگاه‌هایی که در این زمینه ذی‌نفع و تأثیرگذار بودند، در این جلسات حضور نداشتند.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم‌پزشکی استان زنجان با یادآوری اینکه موضوع بلاتکلیف ماندن وضعیت زنجانرود یا فاضلاب رود زنجان، موضوعی چند فاکتوری است، ادامه می‌دهد: در وهله اول خود مردم هستند که همکاری لازم را در این زمینه ندارند.
تقی‌لو با اشاره به اینکه وظیفه بهداشت و مرکز بهداشت استان، نظارت و گزارش‌دهی است، می‌گوید: به همین خاطر نیازمند یک بسیج همگانی در این زمینه هستیم؛ چرا که بحث زنجانرود که در جنوب شهر واقع شده و موضوع دیگر بحث آلودگی سرب و روی است که دو معضل حال حاضر شهر زنجان به شمار می‌رود.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم‌پزشکی استان زنجان می‌گوید: هر چیزی که با سلامت مردم ارتباط داشته باشد، پیگیری خواهیم کرد و امیدواریم در خصوص دو موضوع مطرح شده نیز به نتایج خوبی دست یابیم.
تصمیم‌گیری مشارکت شهرداری برای ساماندهی زنجانرود در بودجه ۱۴۰۲
رئیس شورای شهر زنجان نیز در مورد اقدامات شهرداری برای ساماندهی زنجانرود به خبرنگار مهر می‌گوید: آلودگی زنجانرود چند مشکل دارد که مهمترین آن مربوط به فاضلاب است و همچنین جاری شدن آب‌های سطحی خیابان‌ها و کوچه‌ها نیز جمع شده و به زنجانرود سرریز می‌شود.
در جمع‌آوری آب‌ها به شکل کانالی که فاضلاب به زنجانرود وارد نشود و در نوع تصفیه و جاری شدن آب تصمیم‌گیری می‌شود
مجید ناصحی‌مقدم با اشاره به اینکه برای ساماندهی زنجانرود در طرح کلی معاونت عمرانی استانداری، دستگاه‌های مختلف از جمله آب و فاضلاب و شهرداری نقش دارند، بیان می‌کند: در جمع‌آوری آب‌ها به شکل کانالی که فاضلاب به زنجانرود وارد نشود و در نوع تصفیه و جاری شدن آب تصمیم‌گیری می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: در بودجه ۱۴۰۲ که شورا برای شهرداری تصویب می‌کند، در مورد نحوه و میزان مشارکت شهرداری برای ساماندهی زنجانرود تصمیم‌گیری می‌شود و در این امر باید همکاری و همراهی چند نهاد را داشته باشیم.
رئیس شورای شهر زنجان با اشاره به اینکه یکی از سیاست‌گذاری‌های شورا، توسعه تفرجگاه‌های شهری است، اظهار می‌کند: زنجانرود یکی از مکان‌هایی است که باید به منطقه تفریحی شهری تبدیل شود که ابتدا باید بستر آن پاکسازی، تمیز و زیباسازی شود.
وی با اشاره به اینکه یک دهه از طرح مطالعاتی ساماندهی زنجانرود می‌گذرد، ابراز می‌کند: برنامه‌های پایه‌ای برای کار موجود است اما با توجه به شرایط زمانی و مکانی می‌تواند دچار تغییر شود و در نهایت باید شیوه‌ای اتخاذ شود که به سود شهروندان باشد و محیطی سالم داشته باشند.
با این توصیف به نظر می‌رسد باید اقدامی جدی برای مدیریت پساب‌ها انجام شود و اگر قرار باشد برای احیای رودخانه فاضلاب‌ها به این محل سرریز شوند، باید تصفیه‌ای روی آن صورت گیرد و توجه به بعد گردشگری و تاریخی این منطقه نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.