خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: پس از آغاز عملیات نظامی روسیه در اوکراین، اتحادیه اروپا به سرعت به این حمله واکنش نشان داد و از کی‌یف و جنگ زدگان حمایت کرد. این حمایت از کمک‌های مستقیم بشردوستانه گرفته تا آغوش باز بر پناهجویان اوکراینی را شامل می‌شد.
اتحادیه اروپا برای اولین بار در تاریخ خود، سازوکار حفاظت موقت را فعال کرد؛ مکانیسمی که بر پایه آن، قوانینی برای کمک به مدیریت ورود انبوه مردم اوکراین به کشورهای اتحادیه ایجاد شدند. به موازات آن، کمیسیون اروپا به سرعت شروع به هماهنگی با کشورهای اتحادیه اروپا برای جمع آوری اطلاعات در مورد وضعیت این افراد با هدف جلوگیری از قاچاق انسان کرد.
بر پایه آخرین آماری که «آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد» (UNHCR) در تاریخ ۲۹ نوامبر ۲۰۲۲ منتشر کرد، کشورهای اروپایی هر کدام سهمی از میزبانی آوارگان اوکراینی داشته اند. در این میان لهستان با بیش از ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر در جایگاه نخست، آلمان با بیش از یک میلیون نفر در جایگاه دوم و جمهوری چک با ۴۶۳ هزار نفر در جایگاه سوم قرار داشت.(نقشه زیر)
در ارتباط با آغوش باز بر روی میلیون‌ها اوکراینی از سوی کشورهای اتحادیه اروپا به ویژه آلمان، «محمد شهاده» خبرنگار آزاد در توئیتی نوشته است: آلمان در ۹ ماه بیش از یک میلیون پناهنده اوکراینی را پذیرفته که این رقم، بیش از تعداد افرادی است که زمان اوج بحران مهاجران در سال ۲۰۱۵ از کشورهای دیگر وارد آلمان شدند. با این حال، هیچکس آن را «بحران مهاجرت» ندانسته است.
یک میلیون پناهجوی اوکراینی، چالش آینده آلمان
آلمان در حالی با میزبانی بیش از یک میلیون مهاجر و پناهجوی اوکراینی تلاش دارد که خود را رهبر و سردمدار اتحادیه نشان دهد که از نگاه ناظران به دلیل وابستگی شدید به واردات انرژی، گرفتار تورم افسارگسیخته و درگیر اعتراضات و اعتصابات سراسری است.
در این مدت اما برخورد آلمان با پناهجویان اوکراینی باوجود سیل مشکلات، متفاوت از دیگر پناهجویان طی یک دهه اخیر بوده است. به عنوان نمونه در یک فرودگاه قدیمی در حومه برلین، تقریباً ۱۰۰۰ نفر در چادرهای بزرگ گرم می‌خوابند و پایتخت آلمان برای اسکان مناسب پناهندگان اوکراینی همواره در تلاش است.
بعد از فرارسیدن زمستان و ادامه حمله روسیه به زیرساخت‌های انرژی اوکراین، مقامات آلمان به سرعت در حال آماده‌سازی پناهگاه‌های اضطراری بیشتر هستند و پیش‌بینی می‌کنند که حدود ۱۰ هزار نفر دیگر به آنجا برسند. در برلین، حدود ۱۰۰ اوکراینی هر روز به مرکز اصلی پذیرش پناهندگان شهر می‌رسند که در یک ترمینال در فرودگاه سابق قرار دارد.
برای چند شب اینجا غذا، کمک‌های پزشکی و تخت وجود دارد. این برنامه موقتی طراحی شده و غریبه‌ها به صورت دو طبقه در اتاقک‌ها یا چادرهای مشترک می‌خوابند. اما بسیاری از مردم اینجا مدت بیشتری خواهند ماند چرا که یافتن مسکن دائمی در شهری که بازار اجاره بها سنگین است، دشوار به نظر می‌رسد.
متصدیان و مسئولان در این محل برای پناهجویان اوکراینی ماشین لباسشویی خریده اند، سعی می‌کنند سرگرمی‌هایی را فراهم کنند. آنها در این محل، امکانات آموزشی را برای ۳۰۰ کودک فراهم کرده اند تا برخی از آنها از طریق ارتباط تصویری به مدارس خود در اوکراین ارتباط داده شده و آموزش ببینند.
یکی از سیاستمداران شمال غربی آلمان اخیراً در سرمقاله یکی از روزنامه ملی این کشور هشدار داده که جوامع اروپایی از جمله آلمان با هجوم فزاینده پناهجویان به طور چشمگیری به چالش کشیده شده اند.
«فردریک پاول» سیاستمدار و عضو اتحادیه دموکرات مسیحی آلمان گفت که فضای کنونی، جو بحران مهاجران را به یاد او انداخته است؛ زمانی که استقبال گرم در ابتدا، جای خود را به یک بحث تلخ ملی در مورد میزان حمایت آلمانی‌ها از پناهجویان داد.
او اظهاراتی را که در اوایل سال توسط «مارتینا شواینزبورگ» یکی از اعضای شورای ایالت تورینگن آلمان بیان شده بود، تکرار کرد که مبنی بر اینکه منطقه تحت رهبری او پیشتر برای اسکان اوکراینی‌ها - عمدتاً زنان، کودکان و افراد مسن - به مالکان خصوصی متکی بوده است اما آنان اکنون تمایلی به انجام این کار ندارند.
به دلیل مشکلات فزاینده، دیگر آغوش مردم آلمان و دیگر کشورهای اروپا برای اوکراینی‌ها باز و گرم نیست. مقامات آلمان در سال ۲۰۲۲ تاکنون ۶۵ حمله به محل اقامت پناهندگان را ثبت کرده اند که نسبت به سال ۲۰۲۱ افزایش قابل توجهی داشته است.
در عکس بالا، پرچم اوکراین از ساختمانی روبروی هتلی به اهتزاز در آمده که قبلاً برای اسکان پناهندگان اوکراینی اختصاص یافته بود و اکنون به ویرانه‌ای سوخته تبدیل شده است. این هتل که پناهجویان اوکراینی را در خود جای داده بود در یک حمله مشکوک به آتش سوزی در ماه گذشته سوخت.
همچنین نتایج یک نظرسنجی اخیر نشان داد که نگرانی‌ها در مورد مهاجران و مهاجرت به آلمان افزایش یافته است. ۵۳ درصد از کسانی که از آنها سوال شده بود، نگران بودند که افراد زیادی به آلمان می‌آیند؛ رقمی که ۱۱ درصد نسبت به سپتامبر ۲۰۲۱ افزایش یافته بود.
استاندارد دوگانه اروپایی در قبال پناهجویان غیراوکراینی
در سال ۲۰۱۵ میلادی و به دنبال جنگ‌های آمریکا و ناتو در کشورهای عراق، سوریه، لیبی و افغانستان، حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار پناهجو از این کشورها به کشورهای اروپایی سرازیر شدند که بیشتر این افراد در کشورهای آلمان و سوئد پناهندگی گرفتند.
رفتار متناقض دولت آلمان با پناهجویان اوکراینی و غیراوکراینی به ویژه افغان‌ها صدای اعتراض‌ها در جهان بلند کرده است. آلمان به تازگی به بهانه پذیرش مهاجرانی که از جنگ اوکراین فرار کرده اند، اخراج پناهجویان افغان از آلمان را آغاز کرده است، تا جایی که این نوع سیاست رد پذیرش و اخراج مهاجران و بلاتکلیفی پناهجویان در این کشور مباحث انتقادی زیادی را پیرامون عدم رعایت حقوق پناهجویان و ممنوعیت اخراج اجباری در خود آلمان ایجاد کرده است.
پذیرش فوری پناهجویان اوکراینی در سطح آلمان در حالی صورت می‌گیرد که حدود ۱۰۰ هزار پناهجوی دیگر از جمله سوریه، افغانستان و یا عراق از سال ۲۰۱۵ در برخی اردوگاه‌های مرزی و حتی درون شهری وجود دارند که در این مدت همچنان در شرایط بلاتکلیفی پذیرش و ورود به جامعه آلمان باقی مانده اند.
این نوع سیاست ورزی تنها مختص آلمان نیست و از سوی دیگر بازیگران اروپایی همچون دولت هلند نیز اجرا می‌شود به طوری که به تازگی پایگاه هلندی «داچ نیوز» در گزارشی نوشت: مقامات هلند به پناهندگان اوکراینی اجازه داده اند که بدون گذراندن مراحل پناهندگی در این کشور بمانند و بلافاصله پس از ورود کار کنند، در حالی که چنین رویه‌ای برای پناهجویان غیراروپایی نه تنها رعایت نمی‌شود، بلکه رفتارهای غیرانسانی نیز با آنها صورت می‌گیرد.
در ادامه این گزارش آمده است: با وجود اینکه هر دو گروه پناهندگان از جنگ و خشونت در کشورشان فرار می‌کنند و در زمان پذیرش هیچ تمایزی نباید در حقشان قائل شد، ولی دولت میزبان موظف است با آنها به شکل برابر برخورد کند، اما متاسفانه شاهدیم که دولتمردان نه تنها چنین رفتاری غیرتبعیض آمیزی را با این دو دسته پناهجو ندارند، بلکه حتی در حق غیراروپائیان تبعیض هم روا می‌دارند.
فرجام سخن
بحران اوکراین از بسیاری شعارهای به ظاهر انساندوستانه غرب همچون حقوق بشر پرده برداشت. رفتار دوگانه آنها در قبال پناهجویان مرز بین خودی و غیر خودی را آشکار کرد.
پایگاه خبری «یورو اکتیو» آلمان بعد از اخراج صدها پناهجوی افغان از محل اقامت موقتی آنها در شهر برلین، این اقدام دولت را «ریاکاری» و «استاندارد دوگانه» غرب نسبت به جنگ اوکراین و پناهجویان آن کشور در مقایسه با پناهجویان دیگر کشورها توصیف کرد و نوشت که این اقدام دولت در حالی انجام می‌شود که بسیاری از پناهجویان آفریقایی و آسیایی مستقیماً قربانی سیاست‌های غارتگرانه غرب بوده اند.
بنابراین اگر سیاست‌های خصمانه غرب از تجاوز و اشغالگری گرفته تا استثمار و استعمار به شیوه‌های سنتی و نوین در قبال ملل آفریقایی و آسیایی اجرایی نمی‌شد، مردم این نقاط جهان راهی اروپا نمی‌شدند. حال شایسته است که بازیگران اروپا بجای تجدیدنظر در زمینه سیاست‌های مهاجرتی و پناهجویی، در سیاست خارجی خود تجدیدنظر کنند.