خبرگزاری مهر، گروه استانها- نجمه جهانتیغ: بافت تاریخی گرگان دارای ویژگی‌ها و مشخصه‌هایی است که آن را از سایر قسمت‌های شهر متمایز می‌کند و به نوعی هویت شهر محسوب می‌شود.
این بافت به عنوان سومین بافت باارزش و دارای سبک معماری پس از اصفهان و یزد بوده که مساحت آن ۱۵۶ هکتار است و ثبت این اثر به عنوان نخستین بافت تاریخی کشور در فهرست آثار ملی در سال ۱۳۱۰ نشان از اهمیت این منطقه ارزشمند است.
حفظ، مرمت و احیا این نقطه از شهر و انتقال آن به آیندگان وظیفه‌ای است که دستگاه‌های متولی و همچنین مردم بر عهده دارند اما علی رغم انجام برخی اقدامات مقطعی در سال‌های اخیر، متأسفانه عزمی از سوی مسئولان در راستای احیای این منطقه نمی‌بینیم.
اقدامات انجام شده شایسته این شهر تاریخی نیست و باید احیا این نقطه از شهر با سرعت بیشتری انجام شود.
اجرای زیرساخت ۲۱۰ میلیارد ریال اعتبار می‌خواهد
طرح حفاظت و ساماندهی شهر تاریخی استرآباد (گرگان) و ضوابط اختصاصی آن در اردیبهشت ماه سال جاری توسط علی دارابی، قائم مقام وزیر و معاون میراث فرهنگی کشور به استاندار گلستان ابلاغ شد که کلیات و ضوابط اختصاصی آن در مرداد ماه سال جاری و در کمیسیون ماده پنج قانون تأسیس شورای عالی شهرسازی و معماری استان به تصویب رسید.
جواد ساوری، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گلستان اخیراً اعلام کرد که برای اجرا و اصلاح زیرساخت‌های خدماتی موردنیاز شهر تاریخی استرآباد (گرگان) ۲۱۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز است که شبکه آب ۱۰۰ میلیارد ریال، شبکه فاضلاب ۳۹ میلیارد ریال، اجرای شبکه برق ۶۵ میلیارد ریالی و گازرسانی ۶ میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد.
۵۰ درصد حریم منظری بافت تاریخی نابود شده است
یک دکترای مرمت و احیای ابنیه و بناهای تاریخی در این باره به خبرنگار مهر گفت: اولویت‌های بافت تاریخی گرگان به دو موضوع کالبدی و غیر کالبدی تقسیم می‌شود.
حسین کتولی با بیان اینکه بافت یک فضای مولد است و باید مانند یک موجود زنده با آن برخورد شود، افزود: اقداماتی که در بافت انجام می‌شود باید احساس امنیت ایجاد کرده و روابط اجتماعی و اقتصادی در آن برقرار باشد.
عدم اطلاع مردم از جایگاه بافت تاریخی گرگان بزرگترین چالش این فضا است عضو شورای فنی میراث فرهنگی استان گلستان ادامه داد: هر نگاهی که با دید تهدیدآمیز و پاک کردن صورت مسئله باشد، اشتباه است؛ به عنوان مثال در طرح آفتاب، مساحتی بالغ بر پنج هکتار تخریب و در آن بنای تجاری ساخته شد که بافت را نابود کرد.
وی اضافه کرد: در مقابل هر نوع نگاهی که با دید بلندمدت و تدریجی باشد و روح و کالبد بافت را ارتقا دهد، تأثیرگذار خواهد بود؛ به عنوان نمونه اقداماتی که اخیراً در بافت تاریخی گرگان انجام شده است مثبت ارزیابی می‌شود.
این استاد دانشگاه در رشته حوزه مرمت و احیای ابنیه و بناهای تاریخی بیان کرد: در حال حاضر ۵۰ درصد حریم منظری بافت تاریخی نسبت به ۱۰ سال گذشته از بین رفته و در صورتی که این اقدامات خیلی پیش تر رخ می‌داد، شاهد این مسئله نبودیم.
وی در خصوص میزان آگاهی مردم منطقه برای حفاظت از این نقطه شهر، گفت: اکنون مردم منطقه با واژگانی مانند حفاظت، مرمت، حفظ هویت و ثروت فرهنگی آشنا شده‌اند و با دیدن بناهای مرمت شده آگاهی آنها افزایش یافته است.
شهرداری خواستار اصلاحات در طرح ساماندهی بافت تاریخی
کارگروه استانی شهر تاریخی استرآباد (گرگان) با مصوبه شورای عالی برنامه ریزی استان به عنوان بالاترین شورای تصمیم گیری استانی، آبان ماه سال گذشته با هدف هماهنگی دستگاه‌های اجرایی مرتبط در امور مرمت و احیا بافت تاریخی گرگان، شکل گرفت.
برای اطلاع از اقدامات انجام شده در این کارگروه به سراغ سرپرست پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی استرآباد (گرگان) رفتیم. عالیه ملک شاهکویی به خبرنگار مهر گفت: اولویت اصلی میراث فرهنگی، حفظ بناهای تاریخی واجد ارزش فرهنگی و تاریخی، حفظ گذرهای تاریخی و آئین‌ها، سنت‌ها و یا گویش‌ها و غذاهای قدیمی است.
سرپرست پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی استرآباد (گرگان) افزود: عدم همراهی و آگاهی مردم در مورد جایگاه بافت تاریخی، بزرگترین مشکل در خصوص حفظ این نقطه از شهر است در همین راستا فرهنگ سازی و آموزش را از کودکان و نوجوانان آغاز کرده‌ایم.
ملک شاهکوهی با اشاره به طرح حفاظت و ساماندهی شهر تاریخی استرآباد، بیان کرد: جزئیات این طرح هنوز به تصویب نرسیده زیرا برخی حقوق مکتسب مدنظر مدیریت شهری گرگان بوده و خواستار اعمال برخی اصلاحات در این طرح هستند.
وی اضافه کرد: اکثر اصلاحات مد نظر شهرداری حقوق مکتسبه ای است که برای مردم وجود داشته و در این طرح دیده نشده است.
ملک شاهکوهی تصریح کرد: قوانین مربوط به بافت‌های تاریخی در کارگروه استانی بافت تاریخی شهر گرگان احصا و جلسات متعددی برای معضلات موجود در بافت برگزار شده است.
وی یکی از پیشنهادات مطرح شده در کارگروه مذکور را ایجاد محیط دانشگاهی در بافت تاریخی عنوان کرد و گفت: این پیشنهاد بررسی و بناهایی که قابلیت تبدیل شدن به فضای آموزشی را دارند به دانشگاه معرفی شده است و در حال حاضر در انتظار اعلام نتیجه از سوی دانشگاه جامع گلستان هستیم.
شهرداری بافت تاریخی را به چشم یک عنصر زائد نبیند
وی بیان کرد: در سال ۹۸، قانونی در مجلس مصوب شده که طبق آن شهرداری موظف است اولویت‌های اجرایی را در بافت تاریخی انجام دهد.
سرپرست پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی استرآباد متذکر شد: بافت تاریخی بخشی از شهر گرگان بوده اما خدمات شهری در این ناحیه ضعیف‌تر از سایر نقاط است.
وی گفت: شهرداری بافت تاریخی را به چشم یک عنصر زائد در شهر نبیند بلکه این ناحیه از شهر مانند گنجی است که اگر احیا شود می‌تواند محلی برای درآمدزایی باشد.
ملک شاهکوهی در خصوص ایجاد مشوق برای مالکان و بهره برداران بافت تاریخی، افزود: برای افرادی که قصد احیا و مرمت بناهای بافت تاریخی با کاربری گردشگری را دارند تسهیلات نامحدود در نظر گرفته شده است.
بودجه ۱۳ میلیاردی شهرداری گرگان برای احیا بافت تاریخی
رئیس کمیسیون گردشگری و بافت تاریخی شهر گرگان هم در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: مدیریت شهری وظیفه اجرایی زیادی در بافت تاریخی ندارد و متولی اصلی آن میراث فرهنگی است اما از آنجایی که بافت تاریخی در حوزه گردشگری می‌تواند اثر گذار باشد، شهرداری به این حوزه ورود کرده است.
علی اکبر بصیرنیا افزود: یکی از اولویت‌های شهرداری، کف سازی و جداره سازی آفتاب ۱۵ به سمت اداره کل میراث فرهنگی، سرچشمه و دربنو است اما به دلیل عدم وجود زیرساخت‌های خدمات شهری در این منطقه، نمی‌توانیم این اقدام را انجام دهد.
به گفته وی، بودجه سال جاری شهرداری برای احیا و مرمت بافت تاریخی ۱۳ میلیارد تومان است.
بصیرنیا گفت: لازم است میراث فرهنگی اصلاحاتی را در خصوص قوانین بافت تاریخی اعمال و این قوانین را به روز کند.
در انتظار صدور مجوز ایجاد شهرداری ویژه در بافت تاریخی هستیم
وی در خصوص ایجاد شهرداری ویژه بافت تاریخی در گرگان گفت: درخواست ایجاد شهرداری ویژه در بافت تاریخی شهر گرگان به وزارت کشور ارسال شده و در انتظار صدور مجوز هستیم.
رئیس کمیسیون گردشگری و بافت تاریخی شورای شهر گرگان اضافه کرد: در حال حاضر خانه میرشهیدی برای ایجاد شهرداری این منطقه در نظر گرفته شده و قرار است این مکان که در تملک میراث فرهنگی قرار دارد به شهرداری واگذار تا مرمت شود.
بصیرنیا در خصوص ساختمان تاریخی که اداره کل میراث فرهنگی استان در آن مستقر است، گفت: شهرداری پیشنهاد داده تا در قبال تملک فضای فعلی میراث فرهنگی، ساخت ساختمان این اداره کل در سایت اداری را به عهده بگیرد که موافقت‌های اولیه انجام شده و در صورت موافقت شورای شهر این اقدام انجام خواهد شد.
وی در رابطه با مصوبه شورای شهر در خصوص اینکه شهرداری موظف است سالیانه یک ملک در بافت تاریخی را تملک و مرمت کند، افزود: در سال جاری ملکی برای این منظور تملک نشده اما در سال‌های ۹۹ و ۱۴۰۰ این مصوبه اجرایی شده است.
به گزارش خبرنگار مهر، به نظر می‌رسد نبود نقشه راه برای احیای بافت تاریخی گرگان، مدیران را دچار سردرگمی کرده لذا ضرورت دارد با تدوین یک طرح و تزریق اعتبارات کافی و جذب سرمایه گذار، روند بهسازی بافت تاریخی سرعت بیشتری به خود گیرد و به سمتی برود که الگویی برای سایر بافت‌های تاریخی باشد.