خبرگزاری مهر - گروه استانها: گلستان به سبب شرایط خاص سرزمینی و اقلیمی از جاذبه‌های طبیعی متعدد و پرشماری برخوردار است که هر یک از این جاذبه‌ها در سالیان گذشته گردشگران بسیاری را روانه این استان شمالی می‌کرد.
اما در یکی دو سال اخیر و با تغییرات اقلیمی به ویژه خشکسالی برخی از این جاذبه‌های طبیعی مانند آبشارها، رودها رویشگاه‌های طبیعی و حتی تالاب‌های این استان دچار دگرگونی شده و در معرض خطر قرار گرفتند که این تغییرات در اشکال مختلفی خود را نمایان می‌کند.
با خشک شدن تالاب‌ها و زیستگاه‌ها، استان با کاهش کمی و کیفی جمعیت پرندگان آبزی و کنار آبزی روبرو است.
گلستان در سالهای گذشته و در نیمه دوم سال، به سبب برخورداری از تالاب‌های بین‌المللی مانند گمیشان آلماگل، آلاگل، آجی گل و خلیج گرگان و دیگر پهنه آبی مانند صوفیکم، تالاب اینچه و همچنین سازه‌های آبی مانند سد وشمگیر، گلستان و غیره، سالانه میزبان چند صد هزار انواع پرنده آبزی و کنار آبزی بود، پرندگانی که برخی از آنها در زمره پرندگان کمیاب و در معرض خطر انقراض و حمایت شده محسوب می‌شدند اما در یکی دو سال اخیر و با کاهش شدید سطح زیستگاه‌های آبی و خشک شدن تالاب‌ها جمعیت پرندگان رو به افول است؛ فرصتی که در سالهای قبل و در قالب پرنده نگری مورد استقبال بومیان، رهگذران، دانشجویان و محققان قرار می‌گرفت.
شرایط و اوضاع و احوال زیستگاه‌های آبی گلستان بیان گر آن است که گویا تماشای پرندگانی مانند مرغابی‌ها، قو، پلیکان، حواصیل، چنگر، پرستوها، آبچلیک‌ها، غازها، فلامینگو، باکلان‌ها به سهولت سالهای قبل نیست.
تا همین چند سال قبل ساحل نشینان گلستان در سواحل نوکنده، بندرگز، بندرترکمن و گمیشان دسته‌های چند ده هزار تایی فلامینگو را با چشمان غیرمسلح تماشا و از رؤیت آن حظ و لذت می‌بردند ولی با پسروی آب و دیگر تهدیدات فرارو، این رخداد معمولی می‌رود که به یک خاطره نوستالژیک تبدیل شود.
تعداد پرندگان کاهش یافته است
یکی از صیادان کهنسال و بازنشسته ساکن در یکی از روستاهای در جوار خلیج گرگان به خبرنگار مهر گفت: در گذشته تماشای گروه‌های چند هزارتایی انواع پرنده در سواحل خلیج گرگان و تالاب گمیشان یک رویداد بدیعی و معمولی بود، همان طور که خورشید هر روز از شرق طلوع می‌کرد و ما از تماشای آن تعجب نمی‌کردیم، تماشای هزاران هزار پرنده در سواحل هم چیزی عجیب و غریبی نبود.
در گذشته قایق از میان جمعیت انبوه پرندگان عبور می‌کرد سردار بحرپیمایی افزود: در گذشته‌های دور که قایق موتوری چنان رواج نداشت، قایق پارویی و کم سرو صدا ماهیگیران برای رفتن به مناطق دور دست ساحلی باید از میان جمعیت انبوه پرندگان عبور می‌کرد.
وی گفت: شاید تصور این منظره برای جوانان امروزی کمی سخت باشد اما سطح دریا کاملاً پوشیده از پرندگان بود و قایق به زحمت از وسط دسته‌های پرندگان عبور می‌کرد.
بحرپیمایی افزود: در سالهای اخیر با افزایش تفنگ و شکارچی، بروز انواع بیماری‌ها مانند بوتولیسم و کاهش عمق و پهنه تالاب‌ها و زیستگاه‌های آبی، جمعیت پرندگان روز بروز در حال کاهش است.
وی گفت: تماشای قره غاز (باکلان)، قزل غاز (فلامینگو) و چنگر (پرلا) در ماه‌های اخیر سخت و سخت‌تر شده است، گویا باید در سالهای آینده از تماشای آنها محروم باشیم.
جمعیت پرندگان به یک سوم کاهش یافته است
رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست استان هم گفت: کاهش کمی و کیفی پرندگان آبزی و کنار آبزی در زیستگاه‌های گلستان قابل کتمان نیست و این روند در اکثر تالاب‌ها و سایت‌های سرشماری استان مشهود و قابل لمس است.
محمود شکیبا گفت: پهنه آبی تالاب آلاگل کاملاً خشک شده و تالاب‌های آلماگل و آجی‌گل آب چندانی در خود ندارند، وضعیت تالاب بین المللی و ۲۰ هزار هکتاری گمیشان هم برای پذیرایی از پرندگان مناسب نیست.
وی گفت: به طور معمول هر ساله همزمان با سراسر جهان، کار سرشماری پرندگان مهاجر از ۱۱ دی ماه به مدت یک ماه آغاز می‌شود و امسال هم در حال اجرا است.
شکیبا افزود: مشاهدات کارشناسان تیم سرشماری از منابع آبی گلستان حاکی از آن است که جمعیت پرندگان مهاجر در استان در مقایسه با سال گذشته به یک سوم کاهش یافته که مهمترین عامل آن به کم آبی و خشک شدن تالاب‌ها بر می‌گردد.
وی گفت: سال گذشته ۱۶۵ هزار قطعه پرنده مهاجر آبزی و کنارآبزی در استان سرشماری شدند که مقایسه با ۳۰۲ هزار قطعه سال ۱۳۹۹، حدود ۵۰ درصد کاهش را نشان می‌دهد.
شکیبا افزود: در نتیجه تداوم روند خشکسالی و تغییر شرایط جوی، روند کاهشی جمعیت پرندگان مهاجر زمستان گذران در زیستگاه‌های آبی گلستان با سرعت بیشتری ادامه خواهد داشت.
کاهش معنادار پرندگان مهاجر در میانکاله
رئیس تالاب بین المللی و ذخیره گاه زیست کره میانکاله و خلیج گرگان هم به خبرنگار مهر گفت: در سنوات گذشته در پناهگاه حیات وحش میانکاله شاهد حضور یک میلیون پرنده یا بیشتر بودیم اما به دلایل مختلف این رقم در سال گذشته به حدود ۱۰۰ هزار بال رسیده و این رقم در سرشماری امسال حتماً کمتر خواهد بود.
علی کلانه افزود: در این شرایط که روز بروز جمعیت پرندگان در حال کاهش و کمتر شدن است، عده‌ای تقاضای صدور مجوز شکار هستند؛ موضوعی که هیچ عقلی سلیمی آن را تأیید نمی‌کند.
رئیس اداره محیط زیست گنبدکاووس هم چندی قبل به خبرنگاران گفته بود: کاهش بارش‌های سالانه و استمرار خشکسالی، دما و تبخیر بالا، سدسازی در مناطق بالادست رودخانه اترک به عنوان مهمترین منبع تأمین آب سه تالاب بین‌المللی و تخصیص ناکافی حق‌آبه تالاب‌ها و برداشت آب برای آبزی‌پروری و کشاورزی از مهمترین دلایل کم آبی و خشک شدن سه تالاب بین‌المللی گنبدکاووس و کاهش جمعیت پرندگان این زیستگاه‌ها است.
احمد احمدی افزود: با خشک شدن تالاب‌ها پرندگان رغبتی به حضور در زیستگاه‌های منطقه نخواهند داشت و در صورت تغییر مسیر و عدم حضور پرندگان مهاجر در سه تالاب بین المللی این شهرستان، احتمال خارج شدن آنها از لیست کنوانسیون رامسر وجود دارد.
گفتنی است که از مجموع ۳۰۴ گونه پرنده شناسایی‌شده در گلستان ۱۰۷ گونه بومی استان، ۹۷ گونه زمستان گذران، ۸۱ گونه برای تولید مثل و ۱۹ گونه به طور اتفاقی دیده شدند.
انواع مرغابی‌ها، قو، پلیکان، حواصیل، چنگر، پرستوها، آبچلیک‌ها، غاز، فلامینگو، باکلان و عقاب دریایی دم سفید از جمله گونه‌های پرندگان مهاجری هستند که نیمی از سال را در زیستگاه‌های آبی گلستان زندگی و انواع گنجشک‌سانان، سلیم‌ها، چنگرها و کاکایی‌ها به عنوان پرندگان بومی در استان زادآوری می‌کنند.