خبرگزاری مهر، گروه استانها- اسرا درویشی؛ چاقی در طول تاریخ بشریت همواره وجود داشته است؛ با این حال پیش از قرن بیستم چاقی در سرتاسر جهان شایع شد، به طوری که در سال ۱۹۹۷ سازمان بهداشت جهانی به طور رسمی چاقی را به عنوان یک بیماری همه‌گیر جهانی تشخیص داد. در سال ۲۰۱۶ بیش از ۱.۹ میلیارد بزرگسال ۱۸ ساله و بالاتر دچار اضافه وزن شدند که از این تعداد بیش از ۶۵۰ میلیون بزرگسال چاق بودند. به طور کلی حدود ۳۰ درصد از جمعیت بالغ جهان در سال ۲۰۱۶ چاق بودند و بین سال‌های ۱۹۷۵ تا ۲۰۱۶ تقریباً سه برابر شده است.
کشور ما و به دنبال آن آذربایجان شرقی نیز مانند دیگر نقاط جهان گرفتار این بلای خانمان‌سوز شده است و ایرانی‌های قرن بیست‌ویکم هم از گزند آن در امان نمانده و تصویری از یک نسل چاق را در تاریخ ثبت کرده‌اند که طبق اعلام وزارت بهداشت بیش از ۶۰ درصد جمعیت کشورمان گرفتار اضافه وزن و چاقی هستند؛ به عبارتی بیش از ۵۰ میلیون نفر با این معضل دست به گریبان‌اند.
گسترش چاقی و بیماری‌های پس از آن در کیفیت زندگی مؤثر است و با کاهش کیفیت زندگی افراد در سنین میانسالی و کهنسالی طول عمر به شکل چشمگیری کاهش می‌یابد و سبب بروز بیماری‌های مختلفی می‌شود؛ بنابراین باید به کاهش میزان چاقی در جامعه کمک کنیم. در صورتی که از چاقی افراد جلوگیری نکنیم در مهار دیابت و بیماری‌های قلبی و عروقی نیز موفق نخواهیم بود.
اصلاح شیوه زندگی مؤثرترین راه برای کاهش چاقی است؛ راه‌های دارویی و جراحی نیز تأثیر زیادی در لاغری دارد اما میزان موفقیت آن به اندازه سبک زندگی صحیح نیست.
۵۱ درصد جمعیت آذربایجان شرقی در سال ۱۴۰۰ مبتلا به اضافه وزن و چاقی بودند
رئیس گروه کارشناسان بهبود تغذیه جامعه آذربایجان شرقی در خصوص وضعیت چاقی در آذربایجان شرقی به خبرنگار مهر می‌گوید: در حال حاضر در کشور و به تبع آن در آذربایجان شرقی، چاقی و اضافه وزن شیوع بالایی دارد، به طوری که ۵۱ درصد جمعیت استان در سال ۱۴۰۰ مبتلا به اضافه وزن و چاقی بودند.
فتح اله پورعلی ادامه می‌دهد: در استان ما اضافه وزن وچاقی در افراد میانسال، ۳۰ تا ۵۹ ساله شایع‌تر از سایر گروه‌های سنی دیگر است به طوری که براساس آمار موجود ۷۱ درصد میانسالان مبتلا به اضافه وزن و چاقی هستند.
او با اشاره به شیوع چاقی در میان نوجوانان و جوانان خاطرنشان می‌کند: شیوع اضافه وزن و چاقی در میان نوجوانان (۵ تا ۱۹ ساله) استان، ۲۲ درصد و در جوانان (۱۹ تا ۳۰ ساله) استان، ۴۱ درصد است.
او در تشریح دلایل افزایش چاقی اضافه می‌کند: علت‌های شناخته شده بطورعمده شامل عوامل محیطی از جمله پرخوری و زیاده روی در مصرف غذا (مهم‌ترین علت)، عادات غذایی نامناسب مانند مصرف بی‌رویه غذاهای چرب و سرخ شده، مصرف غذاهای آماده (فست فودها)، انواع سس‌های چرب مثل مایونز، نوشابه‌های گازدار، شربت‌ها و آبمیوه‌های صنعتی، مواد قندی، شیرینی و شکلات است؛ زندگی بی‌تحرک، ماشینی شدن زندگی و کاهش تحرک بدنی نیز از دلایل عمده اضافه وزن و چاقی در دنیای امروزی است که استفاده از اتومبیل، آسانسور، پله برقی، ماشین‌های لباسشویی و ظرفشویی، دستگاه‌های کنترل از راه دور و هزاران مورد دیکر همگی انسان را از تحرک واداشته و باعث چاقی می‌شوند.
پورعلی ادامه می‌دهد: عوامل ژنتیکی نیز مانند سوخت و ساز کامل چربی، تمایل زیاد بدن جهت استفاده از کربوهیدرات‌ها (مواد قندی)، بیماری‌هایی مانند کم کاری تیروئید، اختلال در هورمون‌های جنسی و بیماری‌هایی است که باعث کاهش فعالیت بدنی می‌شوند همچنین مصرف طولانی مدت برخی داروها مانند داروهای ضد بارداری یا کورتون (بطور مستقیم) یا داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب (بطور غیر مستقیم و با ایجاد خواب آلودگی و بی‌تحرکی)، علل عصبی و افزایش وزن بیش از حد در دوران بارداری نیز سبب چاقی می‌شوند.
آغاز کمپین مقابله با چاقی در آذربایجان شرقی
او با اشاره به آغاز کمپین مقابله با چاقی در آذربایجان شرقی یاذآور می‌شود: با توجه به افزایش شیوع اضافه وزن و چاقی، برنامه‌ریزی در جهت فرهنگ سازی و آموزش همگانی تغذیه صحیح به منظور پیشگیری از اضافه وزن و چاقی حائز اهمیت است؛ بنابراین اجرای بسیج ملی تغذیه سالم در سطوح مختلف ضروری است و رسالت جامعه علمی، متشکل از سازمان‌های دولتی و تشکل‌های غیر دولتی در به تصویرکشیدن مشکلات تغذیه‌ای کشور، کمک به حل این مشکلات از طریق مداخلات لازم و ارتقا فرهنگ و سواد تغذیه‌ای افراد و نهایتاً کمک به ارتقا سلامت جامعه، هرچه بیشتر شفاف می‌شود که در همین راستا بسیج ملی تغذیه به منظور پیشگیری از اضافه وزن و چاقی با شعار «حال خوب با وزن مناسب» به صورت هماهنگ در سطح کشور و استان برگزار می‌شود که امیدواریم با انجام این بسیج آموزش همگانی تا حد امکان بتوانیم از بروز و شیوع بیماری‌های غیرواگیر به‌ویژه اضافه وزن و چاقی پیشگیری کنیم.
عوارض چاقی چیست؟
کارشناس بهبود تغذیه جامعه آذربایجان شرقی نیز در رابطه با عوارض چاقی به خبرنگار مهر می‌گوید: ابتلاء به بیماری‌های قلبی عروقی (عمدتاً بیماری قلبی و سکته مغزی)، انواع سرطان (سرطان‌های کولون رکتوم، پروستات در مردان وسینه و تخمدان در زنان)، دیابت، افزایش چربی خون، رسوب چربی در دیواره سرخرگ‌ها، گرفتگی رگ‌ها و در نهایت سکته، اختلالات اسکلتی عضلانی (به‌ویژه آرتروز - یک بیماری دژنراتیو بسیار ناتوان کننده مفاصل)، بیماری کبد ونهایتاً نارسایی کبدی (سیروز)، بیماری‌های کبد و سنگ‌های صفراوی، افزایش فشارخون، تنگی نفس، نقرس، آرتروز، کمردرد، مشکلات باروری در زنان و کاهش عمرانسان از جمله عوارض چاقی هستند.
آرزو اصغری در رابطه با تأثیر چاقی در ناباروری ادامه می‌دهد: در زنان چاق عدم تخمک گذاری، نازایی، ناباروری، سرطان‌های رحم و سینه بیشتر شایع است و از عوامل بسیار مهم مرگ مادران به دلیل بروز بیشتر ترومبوآلبومینی، عوارض ناشی از بیهوشی و عفونت‌های رحم پس از عمل سزارین است.
او ادامه می‌دهد: چاقی مادر با بروز بیشتر ماکروزومی (وزن بیش از ۴ کیلوگرم نوزاد در بدو تولد) همراه است و عامل خطر برای بسیاری از بیماری‌های دوران بارداری از جمله دیابت بارداری، فشارخون بالا و مسمومیت بارداری است که چاقی سبب عفونت‌های رحم و خونریزی‌های پس از زایمان می‌شود.
او در خصوص تأثیرات رژیم‌های غذایی نیز می‌گوید: استفاده از رژیم غذایی به‌ویژه اگر با ورزش و تغییر شیوه زندگی همراه باشد، باعث کاهش قابل توجه وزن می‌شود؛ حفظ وزن فعلی یا دستیابی به کاهش متوسط وزن، برای فرد بسیار مفید است و افراد چاقی که حتی مقادیر کمی وزن (۵ الی ۱۰ درصد وزن اولیه) از دست می‌دهند، احتمالاً گلوکز خون، فشارخون و سطح کلسترول خون خود را بهبود ببخشند.
اصغری می‌افزاید: کاهش وزن نسبتاً متوسط در حد ۵ الی ۱۰ درصد سبب بهبود معنی‌داری در بیماری‌های همراه مانند دیابت نوع ۲، پرفشاری خون وبیماری قلبی-عروقی و افزایش طول زندگی می‌شود همچنین کاهش وزن می‌تواند از پیشرفت دیابت نوع ۲ جلوگیری کند.
راهکارهای لاغر شدن
کارشناس بهبود تغذیه جامعه آذربایجان شرقی با اشاره به رژیم‌های غذایی خاص یادآور می‌شود: افرادی که می‌خواهند خودشان به‌تنهایی و با استفاده از رژیم‌های اینترنتی که با تبلیغات فریبنده (مثل کاهش وزن سریع در ۷ روز، رژیم کاهش وزن سریع موز و شیر در ۳ روز، رژیم تخم مرغ در ۳ روز، رژیم سیب زمینی) وزن کمک کنند، عوارض این رژیم‌ها را جدی نمی‌گیرند؛ درکل، دو حالت برای رژیم‌های غیرعلمی و خاص وجود دارد، رژیم گیرنده از رژیم، نتیجه نمی‌گیرد و درنتیجه پس از مدتی آن را رها می‌کند یا رژیم گیرنده درظاهر نتیجه می‌گیرد اما غافل از اینکه عوارض ناشی از رژیم غیراصولی، بعداً خودش را نشان می‌دهد.
او در ارتباط با عمل‌های جراحی لاغری اضافه می‌کند: جراحی یکی از روش‌های درمان چاقی در شرایط خاص و چاقی مفرط است، در این روش با جراحی قسمتی از معده برداشته شده و یا قسمت انتهای روده کوچک را به معده پیوند می‌زنند که باعث کاهش هضم و جذب غذا می‌شود، این روش به علت داشتن عوارض جانبی بسیار فراوان فقط در مبتلایان به چاقی‌های بسیار شدید و مفرط موسوم به چاقی کشنده کاربرد دارد و در شرایط بسیار ویژه انجام می‌شود.
او ادامه می‌دهد: روش دیگر کوچک کردن معده با پیچیدن یک باند بر روی آن از طریق جراحی است که بعد از مدت کوتاهی اثر آن از بین می‌رود و وزن فرد کاهش نمی‌یابد؛ بالن داخل معده، یک روش دیگر و موقتی است که بعد از ۶ الی ۹ ماه بالن باید خارج شود و درنتیجه همه‌چیز به حالت اول برمی‌گردد. در روش لیپوساکشن نیز جراح با استفاده از دستگاه ویژه مکنده، چربی زیرپوستی را مثلاً در ناحیه شکم خارج می‌کند، این روش نیز عوارض بسیار زیادی حین عمل دارد که یکی از آن‌ها ورود تکه‌های کوچک چربی به جریان خون است که باعث سکته قلبی و مغزی می‌شود؛ علاوه بر این، بیشتر افرادی که از این شیوه استفاده کرده‌اند، مجدداً توده چربی در ناحیه شکمشان جمع می‌شود اما این بار به‌صورت ناموزون، نامتقارن و بدشکل.
اصغری با اشاره به بهترین راه لاغر شدن تاکید می‌کند: استفاده از رژیم غذایی، ورزش و تغییر شیوه زندگی برای کاهش وزن از طرف متخصصین توصیه می‌شود، برای کاهش وزن از رژیم‌های غذایی خود سرانه پرهیز شده و جهت دریافت مشاوره تغذیه و رژیم‌های غذایی به کارشناسان و متخصصین تغذیه مراجعه شود و روزانه حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی متوسط برای همه‌ی افراد توصیه می‌شود.
او در خصوص راهکارهای پیشکیری از چاقی خاطرنشان می‌کند: مهم‌ترین عامل پیشگیری از چاقی و اضافه وزن، اصلاح عادات و رفتارهای تغذیه‌ای است، وعده‌های اصلی غذا (صبحانه، ناهار و شام) را حذف نشود، چراکه منجر به ریزه خواری می‌شود، برای میان وعده‌ها از میوه‌ها و سبزی‌های تازه استفاده شود، از مصرف انواع نوشابه‌های گاز دار، آب میوه‌های صنعتی، غذاهای چرب سرخ شده، شیرین وشور وتنقلات کم ارزش دوری شود، مصرف انواع فست فودها را کاهش و مصرف انواع سبزی‌ها و میوه‌ها را افزایش یابد، از مصرف روغن جامد خودداری ومصرف دیگر روغن‌ها کاهش یابد، غذا آهسته و با آرامش خورده شده و هر لقمه غذا را برای مدت طولانی جویده شود.
او یادآور می‌شود: موارد غذایی ناسالم و مناسب مانند نوشابه، چیپس، پفک، سس مایونز، شیرینی و … را خرید نکرده و مصرف فست فودها مانند محدود شود و از شیر ولبنیات کم چرب (کمتر از ۵/۱ درصد) و یا بدون چربی استفاده شده اما در مورد کودکان مصرف شیر و لبنیات بدون چربی توصیه نمی‌شود.