خبرگزاری مهر، گروه استانها - محمدحسین عابدی: ۴۲ نوع ماده معدنی در استان سمنان وجود دارد و این توان بزرگ سبب شده تا از سمنان به عنوان یکی از قطب‌های معادن کشور، نام برده شود. درباره ظرفیت‌های عظیم معدنی این استان تنها ذکر دو نکته که نصف گچ کل کشور از شهرستان سرخه و ۲۰ درصد کرومیت ایران از روستای فرومد در شهرستان میامی استحصال می‌شود.
سالانه ۱۰ میلیون تن فقط گچ از معادن استان سمنان استحصال می‌شود و این میزان در سنگ آهن یک و نیم میلیون تن است از سوی دیگر بوکسیت، گوگرد، نمک، مس، روی، منگنز حتی طلا و فیروزه و … در زمره دیگر معادن مهم استان محسوب می‌شود.
ظرفیت‌های معدنی استان سمنان
درباره معادن استان سمنان همچنین باید گفت یک خط فرضی این استان را به دو قسمت تقسیم کرده است بخش غربی بیشتر معادن مصالح و گچ، آهک و … شامل می‌شود و در شرق استان بیشتر معادن فلزی هستند مانند کرومیت، مس، روی، بوکسیت و… اما نه تنها در جغرافیا بلکه در توسعه نیز معادن استان دچار عدم توازن است.
تا پایان سال ۱۴۰۰ از سوی مسئولان صمت استان سمنان اعلام شد که معادن استان برای نزدیک به شش هزار نفر اشتغال ایجاد کرده‌اند که این خود گواه عدم توانمندی ما در بهره‌گیری از معادن و ظرفیت‌های موجود بخش معدنی در اشتغال استان سمنان است همچنین بیش از ۶۶۰ معدن دارای پروانه در استان سمنان وجود دارد که میزان سرمایه گذاری در آنها طبق برآوردهای انجام شده تا پایان سال ۱۴۰۰ بالغ بر ۱۳ و نیم هزار میلیارد ریال بوده است.
وبسایت صمت استان سمنان درباره ظرفیت‌ها و توانمندی‌های معدنی استان سمنان نوشته است: سمنان دارای رتبه اول از نظر تولید گچ، نمک، سلستین و زئولیت، رتبه دوم در تولید سولفات سدیم، رتبه سوم در تولید زغال سنگ و کرومیت و یکی از سه استان برتر کشور در تولید زغال سنگ است همچنین ۹۵ درصد سلستین، ۹۵ درصد زئولیت، ۲۰ درصد کرومیت، ۴۰ درصد سولفات سدیم کشور از معادن استان سمنان استخراج می‌شود.
فرآوری اهمیت دارد
رئیس سازمان صمت استان سمنان که دو هفته‌ای می‌شود در این مسند حضور دارد در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن بیان اینکه ۴۲ ماده معدنی کشف شده در معادن استان وجود دارد که باعث شده سمنان در زمره استان‌های خوب معدنی کشور باشد، گفت: ۳۲ نوع پروانه ماده معدنی در استان سمنان وجود دارد.
یادگار احمدی با بیان اینکه متأسفانه یکی از مشکلات معادن استان این است که راه برای فعالیت‌هایشان بسته شده و می‌بایست از طرق مختلف احیای معادن استان در دستور کار قرار گیرد، بیان کرد: خوشبختانه ظرفیت خوبی در زمینه معادن استان وجود دارد که می‌بایست از آن بهره‌گیری کرد.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار سمنان نیز درباره ظرفیت‌های معدنی استان بیان کرد: یکی از مسائلی که در زمینه معادن استان اهمیت دارد، فرآوری است که در این استان ده واحد فرآوری معدنی راه اندازی شده اما اصلاً کافی نیست چرا که این استان دارای ظرفیت‌های عظیم معدنی است.
محمدرضا صادقی با بیان اینکه با وجود فعالیت بیش از ۶۰۰ معدن در استان سمنان می‌بایست تعداد واحدهای فرآوری معدنی به ۶۰ تا ۷۰ مورد برسد، بیان کرد: رشد چند برابری فرآوری در حوزه معادن از مهمترین رویکردهای اقتصادی در استان محسوب می‌شود.
بهره‌گیری از ظرفیت‌ها مغفول مانده است
کارشناس حوزه معادن اما در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن بیان اینکه در استان سمنان ظرفیت معدنی بسیار وجود دارد اما مشکل بهره‌گیری از این ظرفیت‌ها است، گفت: موانع متعددی بر سر راه سرمایه گذاری معدنی و فرآوری تولیدات معدنی در طبیعتاً اشتغال‌زایی معادن استان وجود دارد که نخستین آنها آب و بحران خشکسالی است.
محمود رمضانی با بیان اینکه کم آبی نخستین موضوعی است که سرمایه گذاران بخش معدنی استان سمنان را فراری می‌دهد، بیان کرد: نمی‌توان در استانی ۱۰۰ واحد، داشته‌های قابل سرمایه داشت اما در مقابل آن ۱۰ واحد آب و زیرساخت را مهیا نکرد و انتظار هم داشت که سرمایه گذاران در این بخش ورود کنند لذا نحوه برخورد مسئولان ما در زمینه تأمین آب مورد نیاز معادن نامناسب بوده است.
وی با بیان اینکه مسئولان استان سمنان سال‌ها است که در انتظار تأمین هزاران میلیارد تومان اعتبار برای انتقال آب به سمنان هستند اما یک دهم همین وقت و انرژی و هزینه را اگر برای پساب‌های شهری یا کاهش سهم کشاورزی از آب گران بهای استان سمنان می‌کردند، تا امروز آب مورد نیاز واحدهای فرآوری معادنی استان تأمین می‌شد.
سرمایه گذاری معدنی و مشکلات آن
این کارشناس با بیان اینکه دومین مشکل بزرگ پیش پای سرمایه گذاری معدنی و سپس اشتغال در این حوزه، بروکراسی اداری پیچیده و کند است، تاکید کرد: فرایندهای اداری در معادن استان سمنان آنقدر اذیت کننده است که سرمایه گذاران بعضاً پشیمان می‌شوند برای مثال عدم واگذاری اختیار استعلام‌ها در شهرستان‌ها (هرچند در حرف صورت گرفته اما عملاً شاهد آن نیستیم و هیچ شهرستانی بدون اجازه مرکز آب نمی‌خورد) به معطلی سرمایه گذاران انجامیده است.
رمضانی بیان کرد: موضوع سوم موانع تولید و معادن است که متأسفانه عزم کافی برای آن نیز وجود ندارد برای مثال یک مورد را می‌توان نام برد در شهرستان شاهرود معدن سنگ لاشه‌ای وجود دارد که سال‌ها بعد از اخذ پروانه متوجه می‌شود که مسیر دسترسی او زمین برای توسعه فاز دوم شهرک صنعتی شاهرود داده شده است! یعنی در واقع راه این معدن به شهرک صنعتی بخشیده شده است.
وی ادامه داد: این معدن امروز برداشت سنگ لاشه دار اما راه برای انتقال برداشت‌هایش ندارد لذا سوال ما از مسئولان این است که آیا این معدن دار باید هلیکوپتر کرایه کند تا محصول خود را انتقال دهد؟ عجیب‌تر اینکه همین معدن کار استان سمنان که سرمایه گذاری کرده تا اشتغال و تولید ایجاد کند ماه‌ها است در حال دوندگی است تا بتواند همین مشکل را رفع کند اما موفق نشده است. این مشت نمونه خروار وضعیت معادن استان سمنان است و برخورد با سرمایه گذاران است.
آب و بحران خشکسالی
یک کارشناس اقتصادی نیز با بیان اینکه کمبود آب مهمترین مانع توسعه معدنی و اشتغال آن در استان سمنان است، گفت: کشاورزی ۹۰ درصد آب گران بهای استان سمنان را مصرف می‌کند آن هم کشاورزی کم بهره‌ای که سال به سال از کیفیت و کمیت تولیداتش کاسته می‌شود از سوی دیگر چهار درصد تنها برای صنعت و معدن باقی می‌ماند و شش درصد را هم مردم استفاده می‌کنند یعنی عملاً حتی یک درصد آب استان هم سهم معادن نیست.
رضا ابوالقاسمی با بیان اینکه دومین معضل استان در بخش معادن و عدم توفیق در اشتغال آن، عدم شناخت مسئولان از سرمایه گذاران و همچنین عدم شناساندن ظرفیت‌های استان است به عبارت دیگر ما یک گروه رایزن اقتصادی سرمایه گذاری که بتواند داشته‌های استان را معرفی کند نداریم، بیان کرد: مسئولان ما هنوز هم نمی‌دانند که سرمایه گذار انواعی دارد و لذا هر نوع از سرمایه گذار را به یک نحو خاص می‌بایست جذب کرد.
وی با بیان اینکه سرمایه گذاران امروز نگاه حرفه‌ای تری دارند و اگر زمانی در سه منتظر بازگشت یک برابر و در پنج سال انتظار سود دو برابر سرمایه گذاری شأن داشتند امروز سرمایه گذاران ظرف یک سال انتظار سود دو برابری دارند لذا جذب شأن سخت‌تر هم شده است، افزود: درست در همین اثنی که جذب سرمایه گذار سخت‌تر هم شده، ما حتی یک اکیپ رایزن سرمایه گذاری در بخش معدن در استان سمنان نداریم.
سهم معادن از آب استان سمنان
علی تشنه دل که سه سال رئیس صمت استان سمنان بود نیز ضمن تأیید این موضوع به خبرنگار مهر، می‌گوید: میانگین آب بخش صنعت معدن در کشور شش درصد است یعنی ما در استان سمنان دو درصد از میانگین آب مورد نیاز این بخش نیز عقب تر هستیم! لذا آب مانع بزرگی بر سر راه استقرار واحدهای فرآوری در استان است.
مسئولان ارشد استان سمنان اما اعتقاد دارند وضعیت آن‌قدرها هم بد نیست چرا که استاندار سمنان در گفتگو با خبرنگاران، با بیان اینکه ابتدای روی کار آمدن دولت سیزدهم تا مهرماه سال‌جاری ۶۳۴ میلیارد ریال سرمایه‌گذاری در بخش معادن استان صورت گرفته است، گفت: در کنار این موضوع، تسهیلات تبصره ۱۶ و ۱۸ اشتغال و تولید نیز به واحدهای تولیدی و فرآوری و بخش معدن استان پرداخت شده است.
سید محمدرضا هاشمی با بیان اینکه سالانه بالغ بر ۲۲ میلیون تن مواد معدنی از معادن استان استخراج می‌شود و این استان توانسته رتبه پنجم کشور را از لحاظ معادن داشته باشد که نشان از ظرفیت‌های خوب استان دارد، تاکید کرد: ذخیره قطعی معادن این استان حدود ۶۰۰ میلیون تن برآورد می‌شود همچنین طبق گفته کارشناسان صنعت معدن، ذخیره احتمالی معادن استان نزدیک به یک میلیارد تن است.
عدم توسعه علی رغم ظرفیت‌های عظیم
همانطور که در ابتدای گزارش هم عنوان شد یک روستای فرومد در شرقی‌ترین نقاط استان سمنان ۲۰ درصد کل کرومیت ایران را در درون خود دارد اما تنها کافی است بدانیم که این ظرفیت عظیم حتی همین یک روستای فرومد را هم نتوانسته توسعه بدهد و بیکاری را از آن رفع کند این دقیقاً همان حالتی است که بر معادن استان سمنان حاکمیت دارد.
یعنی معادن پر ظرفیت و عظیم اما مغفولی که نه برای آن سرمایه گذار پیدا می‌شود و نه جذابیت‌های سرمایه گذاری برای آن بیشتر می‌شود. اهمیت این غفلت از ظرفیت‌ها زمانی بیان می‌شود که به گفته کارشناسان به‌کارگیری یک هزار میلیارد تومان سرمایه در بخش معادن استان می‌تواند یک درصد بیکاری این استان را کاهش دهد! باید دید که دولت سیزدهم در ادامه کار خود می‌تواند در زمینه معادن استان تصمیمات بهتری را اخذ کند؟ و آیا مشکل آب مورد نیاز معادن در این استان حل خواهد شد؟