خبرگزاری مهر گروه هنر- نیوشا روزبان: عماد حسینی از جمله کارگردانان فیلم اول است که برای اولین بار با فیلم سینمایی «استاد» در این دوره از جشنواره فیلم فجر حضور دارد. فیلمی که یک موضوع ملتهب اجتماعی را سوژه کار قرار داده که نه تنها در ایران بلکه در دنیا مورد توجه قرار گرفته است.
عماد حسینی می‌گوید با توجه به موضوع این فیلم، با مشکلات بسیاری برای دریافت پروانه ساخت و تولید مواجه شده و حتی برخی از بازیگرانی که به آنها پیشنهاد بازی در این فیلم را داده است، او را تهدید کرده‌اند که نباید این فیلم را بسازد!
با ما در این مصاحبه همراه باشید:
* در خط داستانی که از فیلم منتشر شده است، قرار است شاهد ماجرای مهاجرت یک دانشجو از کشور باشیم، فیلم تنها به این موضوع اکتفا می‌کند و یا سوژه دیگری را در «استاد» دنبال می‌کنید؟
در فیلم سینمایی «استاد» به عنوان یک خرده داستان به ماجرای مهاجرت دانشجویان پرداخته‌ایم، اما محور اصلی این فیلم درباره تعرض به زنان و مواجهه آنها با اصحاب قدرت و ظلمی که به آنها می‌شود، است. مساله مهم این است که بحث تعرض به زنان یک موضوع جهانی است و من نیز سعی کردم تا به عنوان یک فیلمساز ایرانی، یک داستان ایرانی را درباره این موضوع روایت کنم.
* تا چه اندازه فیلم همسو با جنبش «me too» است؟ و چقدر از این جنبش برای ساخت فیلم تاثیر گرفته‌اید؟
طی یک سال گذشته اسامی چهره‌های مطرحی در کشور به گوش رسیده است که به زنان تعرض کرده‌اند. اگر منظور شما جنبش «me to» در سطح جهانی است که بی شک این فیلم بی ارتباط با چنین جنبشی نیست، اما اگر درباره صفحه «me to» ایرانی صحبت می‌کنید، که باید بگویم چندان از اهداف و افراد این جنبش ایرانی اطلاعی ندارم اما تاکید می‌کنم که فیلم از لحاظ مضمون با این جنبش بی‌ارتباط نیست.
در واقع در کشور ما ۸۰۰ زن مشهور ادعا کرده‌اند که مورد چنین ظلم شدیدی قرار گرفته‌اند و در این شرایط عقل سلیم حکم می‌کند که چنین ادعایی باید مورد بررسی قرار گیرد که متاسفانه چنین اتفاقی تا امروز رخ نداده است. لازم است این را بگویم که سیاست موضوع کار من نیست، وظیفه من به عنوان یک فیلمساز این است که موضوع‌ها را از جوانب و زوایای مختلف با نگاهی عمیق‌تر بررسی کرده و آن را به تصویر بکشم تا کسانی که چنین فیلمی را می‌بینند به موضوع‌هایی از این دست در جامعه فکر کرده و تصمیم‌های درست‌تری بگیرند.
* با توجه به موضوع فیلم، خط قرمزهای بسیاری برای ساخت چنین آثاری وجود دارد، شما تا چه اندازه با چنین ممیزی‌هایی مواجه شدید؟
با این خط قرمزها و ممیزی‌ها از همان ابتدای دریافت پروانه ساخت مواجه بودیم، شورای پروانه ساخت در دولت قبل مدعی بود به دلیل اینکه شخصیت اصلی فیلم «استاد» به هنرمند مشهوری که به این ماجرا متهم شده، شباهت دارد، اجازه تولید فیلم را نمی‌دهیم. اما ما کوتاه نیامده و تاکید کردیم که تلاش ما این است که تجاوز را تقبیح کنیم و شما چرا برای ساخت چنین فیلمی ممانعت می‌کنید، در نهایت با مقاومتی که داشتیم توانستیم پروانه ساخت این فیلم را بگیریم.
در ادامه نیز، افراد مختلفی از موضع دلسوزی، من را از ساخت چنین فیلمی منع کردند که از آن جمله می‌توان به برخی از بازیگرانی که پیشنهاد بازی در این فیلم را به آنها داده بودیم، اشاره کنم. تاکید می‌کنم که برخی از بازیگرانی که به آنها پیشنهاد بازی در «استاد» را دادیم، با صراحت می‌گفتند که ما با فلان هنرمند رودربایستی داریم، حتی برخی از آنها من را به شکل غیر مستقیم تهدید می‌کردند. یکی از آنها با صراحت به من گفت که جوان، با جوانی‌ات بازی نکن، تو اگر با این فیلم وارد سینما شوی، هیچ آینده‌ای نداری و بهتر است به سراغ یک موضوع بی‌دردسر بروی؛ چرا می‌خواهید با فلان هنرمند در بیفتی! من هم گفتم من به هنرمند مدنظر شما کاری ندارم، این موضوع در دنیا مطرح است و در کشور ما نیز تنها یک نفر به این مساله متهم نشده است و ده‌ها نفر هستند که در این زمینه مورد اتهام قرار گرفته‌اند.
این مساله یک موضوع انسانی و عمیق است و حداقل باید در مورد آن تامل کنیم. تا امروز به اشکال مختلف سعی شد تا جلوی ساخت این فیلم را بگیرند، اما خوشبختانه در کشور ما آدم‌های عاقلی نیز وجود دارند که پشت ما ایستادند تا بتوانیم پروانه ساخت بگیریم و فیلم را تولید کنیم، در واقع این افراد از مسئولان سینمایی و صاحبنظران دانشگاهی بودند که از من و این فیلم حمایت کردند.
نکته جالب دیگری که وجود داشت، این بود که اعضای شورای پروانه ساخت می‌گفتند این موضوع می‌تواند منجر به وهن استادان دانشگاهی بشود در پاسخ گفتم که من استاد دانشگاه هستم و هیچکدام از شما هفت نفر استاد دانشگاه نیستید و من چنین مساله‌ای را در فیلم خود حس نمی‌کنم.
معتقدم هنرمندان باید انتقاد را از خودشان شروع کنند و زمانی که نقطه ضعفی می‌بینیم باید به آن پرداخته و آن را سوژه کار خود کنیم.
* یکی از نکات جالب، حضور بهروز افخمی به‌عنوان تهیه‌کننده و محمدحسین مهدویان به عنوان مشاور کارگردان است. دو فیلمسازی که در حوزه سینمای اجتماعی شناخته شده هستند، این دو کارگردان تا چه اندازه در روند تولید فیلم موثر بودند.
باید بگویم حضور این دو کارگردان در تولید فیلم بسیار موثر بود. آقای افخمی در شرایطی که پروژه ما با یک بحران بسیار جدی روبرو شده بود، دست ما را گرفت و به نوعی این پروژه را نجات داد. آقای افخمی جزو کارگردانان مهم سینمای ایران است و حداقل ۲ فیلم از آثاری که تولید کرده جزو فیلم‌های مهم پرفروش سینمای ایران به شمار می‌رود. او در مقام تهیه‌کننده فیلم، نقش بسیار بزرگوارانه‌ای داشته است. با توجه به اینکه آقای افخمی جزو کارگردانان صاحب سبک در سینمای ایران به شمار می‌رود، مشاوره‌های خود را در زمان تولید فیلم به من می‌داد اما این اجازه را به من داد که تصمیم نهایی را بگیرم؛ حتی در موارد متعددی این اجازه را داشتم که خلاف نظر او تصمیم خود را در کارگردانی جاری کنم. می‌توانم بگویم در طول تولید فیلم از آقای افخمی بسیار آموختم. مساله مهم‌تر این بود که او در طول تدوین فیلم، زمان بسیاری را برای ما گذاشت و برکار تدوین «استاد» نظارت کرد.
آقای مهدویان نیز از مرحله نگارش فیلمنامه در کنار ما بود و بعد از خواندن فیلمنامه نکاتی را بیان کرد که در بازنویسی‌های بعدی آن را مورد توجه قرار دادیم. البته این را هم باید بگویم که من به همراه پیام لاریان ۲۰ بار فیلمنامه را بازنویسی کردیم تا در نهایت به فیلمنامه مورد نظر خود رسیدیم.
* برای نگارش فیلمنامه پرونده‌های خاصی را مورد بررسی قرار دادید؟
البته، برای نگارش فیلمنامه «استاد» تمام شرح حال‌هایی که از موارد مشابه به خصوص در داخل کشور در این حوزه منتشر شده را مطالعه و از آن استفاده کردیم. یادآور می‌شوم که منبع اصلی الهام برای نگارش فیلمنامه «استاد» نمایشنامه اولئانا اثر دیوید ممت بود اگرچه کار ما یک برداشت آزاد از نمایشنامه است. بی‌شک فیلمنامه «استاد» یک اثر اقتباسی نیست و یک فیلمنامه اورجینال است و تنها یک نیم نگاهی به این نمایشنامه داشتیم.
* تولیدات اجتماعی در سینمای ایران و توانایی نقد جامعه با این آثار می‌تواند اهمیت بسیاری در سینما داشته باشد، به نظر شما توجه به سینمای اجتماعی با موضوع‌های ملتهب روز تا چه اندازه مورد توجه قرار می‌گیرد؟
طبیعتاً هر فیلمسازی به دنبال قصه خوب است، زمانی که یک موضوع ملتهب مانند این بحث، چندسالی است که کشور را دچار التهاب کرده و تبدیل به دغدغه مردم شده است، هر فیلمسازی باید وسوسه این را داشته باشد که راجع به چنین موضوعی فیلم بسازد و تعجب می‌کنم از فیلم‌سازانی که وارد چنین حوزه‌هایی نمی‌شوند و چنین فیلم‌هایی را نمی‌سازند. بی شک ساخت چنین فیلم‌هایی می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد و با یک بازنمایی درست می‌توان به افرادی که در حوزه تصمیم سازی در کشور موثر هستند کمک کنند تا به چنین موضوع‌هایی از جوانب مختلف نگاه کرده و تصمیم‌های بهتری بگیرند به همین دلیل معتقدم که سینمای اجتماعی یک سینمای کاملاً ضروری است.
در نهایت باید بگویم سعی کردیم در «استاد» یک بازنمایی درست از این ماجرا ارائه دهیم و به جوانب مختلف نگاه کنیم، شخصیت‌های فیلم ما شخصیت‌های سیاه و سفید نیستند و فکر می‌کنم که شخصیت‌های واقعی همگی خاکستری هستند و همه نقاط مثبت و منفی دارند و ما نیز سعی کردیم تا چنین شخصیت‌هایی را در بازنمایی خود داشته باشیم. امیدوارم مسئولان امر با دیدن این فیلم تصمیم‌های درستی بگیرند، تصمیم‌هایی که برای گرفتن آن حتی الان هم دیر شده است.
بیش از یک سال است که ۸۰۰ زن مشهور در کشور ادعا کرده‌اند که به آنها تعرض شده و هیچ کسی هم در این زمینه هیچ قدمی برنداشته و هیچ بررسی صورت نگرفته است. نباید فراموش کرد که ممکن است بسیاری از این زنان شکایت قانونی نداشته باشند اما در چنین مواردی مدعی‌العموم می‌تواند در چنین ماجرایی ورود پیدا کند و معتقدم قوه قضائیه می‌تواند در این زمینه ورود پیدا کند.
زمانی که این سوژه را انتخاب کردم، بسیار متأسف شدم که در دنیا آدم‌های بسیار مشهوری چون وودی آلن و پولانسکی و یا کوین اسپیسی با چنین اتهام‌هایی مواجه می‌شوند زندگیشان نابود می‌شود، یعنی در کشورهای دیگر این موضوع آنقدر جدی است که زندگی افرادی که چنین معروف و شناخته شده هستند، تحت تاثیر قرار می‌گیرد و نمی‌توانند به فعالیت حرفه‌ای خود ادامه دهد. اما در کشور ما فردی به این ماجرا متهم می‌شود اما اثرش چندین برابر قیمت، سال بعد در حراج معامله می‌شود و چنین مساله‌ای بسیار تاسف بار است!