خبرگزاری مهر - گروه استانها: ذخیره گاه زیست کره و پارک ملی گلستان، پردیس پرآوازه گلستان در شرقی ترین نقطه این استان است که به سبب برخورداری از چشم اندازهای بکر و بدیع، حیات وحش کم نظیر و جاذبه‌های طبیعی متعدد مانند چشمه سارها، رودها، دره‌ها و قله‌های سر به فلک کشیده در زمره بهترین زیستگاه‌های حیات وحش و البته کانون بی نظیر گردشگری طبیعی در کشور محسوب می‌شود.
پارک ملی گلستان به سبب عبور جاده بین مناطق شمالی و خراسانات همه ساله میزبان چند ساعته بیش از ۲۰ میلیون گردشگر است، گردشگرانی که بیشتر به سبب حضور در مشهد الرضا (ع) از میان گذر این ذخیره گاه کم نظیر محیط زیستی عبور می‌کنند.
این پارک که در سال ۱۳۳۶ شمشی با نام «آلمه و ای شکی» مورد حفاظت قرار گرفت، نخستین پارک ایران است و سال ۱۳۵۴ در فهرست میراث جهانی یونسکو به عنوان یکی از ۵۰ ذخیره‌گاه محیط زیستی کره زمین به ثبت رسید.
این منطقه تحت حفاظت، پانزدهمین اثر ملی به‌حساب می‌آید که توسط سازمان میراث فرهنگی در سوم دی ماه ۱۳۸۷ در فهرست میراث طبیعی ایران قرار گرفت.
پارک ملی گلستان، بزرگ‌ترین و قدیمی ترین پارک ملی کشور با مساحت ۹۱ هزار و ۸۹۵ هکتار در شهرستان گالیکش در شرق استان گلستان و غرب استان خراسان شمالی واقع است که به سبب داشتن هزار و ۳۵۰ گونه گیاهی و ۳۰۲ گونه جانوری به عنوان ذخیرگاه زیست کره در زمره ۵۰ ذخیرگاه بیوسفری (زیست محیطی) جهان در لیست یونسکو ثبت شد.
بیشتر گستره پارک در استان گلستان، حدود ۳۴ درصد آن در خراسان شمالی و بخش ناچیزی هم در سرزمین استان سمنان قرار دارد.
این اکوسیستم ارزشمند از ویژگی‌های رویشگاهی و البته زیستمندان منحصر به فردی برخوردار است. به طوری که یک هشتم گونه‌های گیاهی، یک سوم گونه‌های پرندگان، بیش از ۵۰ درصد پستانداران کشور به دلیل برخورداری از منابع آبی متعدد نظیر چشمه‌ها، رودخانه‌ها، نهرها و آبشارهای متعدد، در این پارک زندگی می‌کنند.
آبشارهای متعدد
در پارک گلستان آبشارهای زیبایی وجود دارد که مسافران در کنار این آبشارها و رودخانه‌ها به استراحت می‌پردازند.
بیش از ۵۰ درصد پستانداران در پارک ملی گلستان زندگی می‌کنند علاوه بر آبشار زیبای آق سو، آبشار جنگل گلستان با ارتفاع ۷۰ متر و آبدهی ۳۰ لیتر در ثانیه در ۴۰ کیلومتری شهر گالیکش قرار دارد. در این پارک رودخانه‌های متعددی جریان دارد که از مهمترین آنها می‌توان رودخانه مادرسو، زاو، قرتو، چشمه‌های گلشن، گلستان، جانو، سردارخانه، دوشان، آق سو، کرکولی نام برد.
ارتفاعات قره قون، تنگه گل، شاخا، یکه قدم، المه، قره قاشلی، قوفی قورچی از جمله مهمترین کوه‌ها و قله‌های این پارک و دره‌هایی مانند آلمه آق سو، آلی دالی، آدنس، حمشیدآباد، قزقلعه، آلوباغ، خشک از مهمترین دره‌های این رویشگاه بی نظیر است.
این زیستگاه ارزشمند از پوشش گیاهی بسیار متنوعی برخوردار است. در بخش درختی و درختچه‌ای گونه‌های سوزنی برگ و پهن برگ متنوعی مشاهده می‌شود، لرک، ممرز، بلندمازو، افرا، توسکا، بارانک، شیردار، ملچ از زمره این درختان است.
این ذخیره‌گاه زیست کره به دلیل موقعیت جغرافیایی، توپوگرافی و البته رویشگاهی شامل طیف وسیعی از زیستگاه‌ها و اکوسیستم‌ها است و رویشگاه‌های تپه ماهوری با عناصر شاخص ایرانی تورانی مانند درخت تاغ، گونه آهوی ایرانی و قوچ و میش، رویشگاه‌های هیرکانی با عناصری مانند درخت راش، گونه جانوری مرال و زیستگاه‌های کوهستانی با عناصری مانند درخت ارس و گونه‌های پلنگ ایرانی و کل و بز است.
گونه‌های جانوری
گونه‌های جانوری این پارک شامل آهو، پلنگ، تشی، خرس قهوه ایی، خرگوش، حشره خورها، راسو، روباه، روباه ترکمنی، رودک، سمور جنگلی، سیه گوش، شوکا، شنگ، قوچ و میش، کل و بز، گراز، گربه پالاس، گرگ، مرال، سمندر، قورباغه جنگلی، وزغ سبز، لاک پشت چهار چنگالی، مارمولک بی پا، مار آبی، مار قیطانی، گرزه مار و افعی قفقازی است.
از نظر اقلیمی این پارک در بخش غربی از آب و هوای نیمه مرطوب و معتدل در بخش‌های جنوبی و شرقی همچنین از آب و هوای سرد و خشک و سرد و نیمه خشک با اختلاف بارندگی سالانه بین ۱۵۰ تا هزار میلی متر برخوردار است.
از سالیان قبل پنج تفرجگاه در مناطق گلشن، آبشار و چشمه گلستان، گلزار و میرزابایلو با توجه به فراهم بودن زیرساخت‌های اولیه مانند دسترسی به آب آشامیدنی، سرویس بهداشتی و نمازخانه فراهم و مهیا خدمت دهی به مسافران است.
با وجود همه ظرفیت‌های بی نظیر پارک ملی گلستان، اما تاکنون ساز و کار جامعی برای بهره مندی همگانی از خدمات و جاذبه‌های این منطقه ترسیم نشده است.
بسیاری از مسافران قبل از خروج از گلستان، ساعاتی را برای استفاده از مناظر بکر پارک ملی در کنار ماشین‌های خود در حاشیه جاده اتراق می‌کنند اما به دلیل نبود برق و سیستم روشنایی و احتمال عبور حیوانات وحشی امکان اقامت شبانه برای آنان در تفرجگاه‌ها وجود ندارد.
تقویت گردشگری و فعالیت‌های بومگردی
رئیس پارک ملی گلستان در خصوص جاذبه‌های گردشگری این اکوسیستم منحصر به فرد گفت: این مجموعه طبیعی، ظرفیت بزرگی برای توسعه همه جانبه استان گلستان به ویژه در حوزه گردشگری و اقتصادی است که باید از این ثروت خدادادی با رعایت کامل ضوابط زیست محیطی و مشارکت جوامع محلی در راستای توسعه، ایجاد اشتغال و درآمد استفاده کرد.
مهدی تیموری افزود: آمار بالای تردد خودروهای عبوری گردشگران و مسافران و تنوع قومیتی ساکنان در روستاهای حاشیه این پارک، در کنار ویژگی‌های طبیعی و گونه‌های جانوری و گیاهی و تنوع اقلیمی از مزیت‌های پارک ملی گلستان است.
وی گفت: تلاش می‌کنیم با ترسیم مدل مدیریت مشارکتی برای این پارک با همراهی بیشتر جوامع محلی، فرصت خوبی برای توسعه بحث اقتصادی این زیستگاه ارزشمند با استفاده از ظرفیت گردشگری خلق کنیم.
رئیس پارک ملی گلستان ادامه داد: این مجموعه زمانی می‌تواند به اهداف خود برای تقویت حفاظت از پارک با جذب مشارکت حداکثری جوامع محلی در اجرای برنامه‌های مدیریتی دست یابد که بتواند با ارائه راهکارهای مؤثر به توسعه اشتغال و درآمدزایی مردم منطقه کمک کند.
وی افزود: توانمندسازی جوامع محلی با ایجاد شغل‌های مرتبط با حفاظت مدنظر است؛ به عنوان مثال ایجاد فضاهای گردشگری با پیش بینی فضاهای اقامتی، تفریحی و خدماتی یکی از مشاغل کمک کننده به حفاظت از این ذخیره‌گاه زیست کره محسوب می‌شود.
به گفته تیموری، تقویت گردشگری و فعالیت بوم‌گردی‌های در حاشیه پارک ملی گلستان برای معرفی بهتر جاذبه‌های طبیعی آن علاوه بر درآمدزایی با توجه به تغییر سلیقه گردشگران به سمت حضور در طبیعت به‌جای سکونت در هتل‌های لوکس، می‌تواند تمام خانه‌های روستایی اطراف پارک را به بومگردی تبدیل کند.
به گزارش خبرنگار مهر، پارک ملی گلستان از جمله ذخیره‌گاه‌های بکر برای گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری ایران بوده و با اقلیم متنوع به صورت یکجا کوه، دریا، جنگل، کوهستان، دشت و بیابان را در خود جای داده است، این پهنه سرزمینی گزینه مناسب به عنوان مقصد یک گردشگری کوتاه مدت، مبتنی بر زیبایی‌های طبیعی بکر و بدیع است.