خبرگزاری مهر؛ گروه استانها: سال‌هاست که خوزستان از پدیده گرد و غبار رنج می‌برد و سونامی بیماری ریوی دامنگیر مردم شده است؛ توسعه صنعت و وعده‌های رنگارنگ مدیران وزارت نفت در دولت‌های مختلف برای اجرای طرح آماک (جمع‌آوری گازهای همراه نفت)، ضعف در نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی نیز مزید بر علت شده است.
البته مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها و پساب صنعتی در خوزستان و فعالیت فلرهای گازی ونفتی از دیگر عوامل آلودگی هوا محسوب می‌شوند که کمتر به آن پرداخته شده است؛ کم توجهی یا حتی بی توجهی صنایع پتروشیمی به بحث مدیریت پساب‌های صنعتی خود آسیب‌های بسیاری را به محیط زیست و به افراد ساکن در ماهشهر و محیط زیست وارد کرده است.
الزام صنایع خوزستان به جلوگیری از آلودگی هوا
دادستان مرکز خوزستان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، عوامل دخیل در آلایندگی هوای این استان به ویژه در شهرهای اهواز و ماهشهر را به ترتیب صنایع بزرگ و کوچک در اهواز و دیگر شهرهای صنعتی استان، حمل و نقل وسایل نقلیه، آتش‌سوزی ناشی از گازهای زباله‌های شهری به خصوص در اهواز و سوخت‌های توزیع شده در جایگاه‌های عرضه سوخت عنوان کرد.
صادق جعفری چگنی با اشاره به اینکه وارونگی هوا و قرار گرفتن در روزهای آلوده و ناسالم باعث تعطیلی چند روزه و به تبع ایجاد مشکلات در زمینه آموزشی - اقتصادی برای مردم شده است، ادامه می‌دهد: در حوزه برخورد دستگاه‌های قضائی یک بحث نظارتی در دادستانی وجود دارد که در این راستا کارگروه حقوق عامه تشکیل جلسه داده و با دعوت از همه مدیران دستگاه‌های اجرایی ذیربط موضوعات را بررسی و تقسیم وظایف کرد؛ همچنین برای نظارت و کنترل تخلفات در این زمینه، شعب ویژه رسیدگی به تخلفات و جرایم آلودگی هوا در دادسرای مرکز استان و شهرهای صنعتی تشکیل شد.
او تصریح می‌کند: در سال‌های گذشته کیفرخواست‌هایی در مورد برخی صنایع و شرکت‌ها به خصوص در اهواز صادر شده و علاوه بر مجازات‌های قانونی نیز مجازات تبعی از جمله الزام به ایجاد فضای سبز متناسب با نوع آلودگی‌هایی که در سطح شهرها ایجاد می‌کنند، اعمال شده است؛ همچنین در کارگروه حقوق عامه نیز دلیل تأخیر در تصمیم‌گیری برای تعطیلی بررسی و به استانداری نارضایتی مردم هم اعلام شد.
جعفری چگنی با اشاره به اینکه برخی گروه‌های سنی که شاید بیماری‌های خاصی هم دارند نباید در فضای آلوده قرار بگیرند، بیان می‌کند: صنایع بزرگ و کوچک خوزستان به موجب قانون هوای پاک سازمان محیط‌زیست باید اقدامات کنترلی و نظارتی را در راستای مدیریت شرایط داشته باشند و اگر به هشدارهای این سازمان توجه نکردند، محیط زیست موظف به معرفی آنها به دستگاه قضائی است تا اقدامات لازم را در این خصوص انجام دهیم.
صنایع بزرگ و کوچک خوزستان به موجب قانون هوای پاک سازمان محیط‌زیست باید اقدامات کنترلی و نظارتی را در راستای مدیریت شرایط داشته باشند
او می‌گوید: برای حوزه حمل و نقل نیز بخشی از کارها به حوزه شهرداری مرتبط است که برای خرید ناوگان حمل و نقل عمومی یک سری اقدامات را انجام داده و حتی وسایل جدید را وارد ناوگان کرده است؛ همچنین برای وسایل نقلیه خصوصی و عمومی نیز پلیس را باید معاینه فنی خودروها و قانون هوای پاک را مورد توجه قرار دهد.
دادستان مرکز خوزستان اضافه می‌کند: پلیس راه مکلف شده تا در مناطق پرتردد و ورودی اهواز و شهرهای آلوده نسبت به توقیف این خودروها اقدام کنند؛ همچنین در مواردی هم محدودیت خاص را در مورد ممنوعیت تردد از طرف شورای ترافیک و دستگاه‌های مربوطه اعمال کنند.
او ادامه می‌دهد: در زمینه آتش سوزی‌های مربوط به زباله در شهر اهواز نیز شهرداری، دستگاه‌های نظارتی و محیط‌زیست پیگیری‌های لازم را انجام داده و طرح «سلول‌های دفن زباله» را ایجاد کردند تا مانع از آتش‌سوزی منجر به آلودگی شود.
او عنوان می‌کند: در خصوص سایر سوخت‌های موجود در جایگاه‌ها نیز اداره استاندارد نسبت به نظارت بر این سوخت‌های توزیعی مکلف شد؛ از عرضه سوخت بی کیفیت که مورد تأیید اداره استاندارد نباشد، جلوگیری می‌شود و حتی با همکاری دادستانی کشور مانع از ورود محموله سوخت بی کیفیت شدیم.
نهادهای مختلف در خصوص آلودگی‌های خوزستان پاسخگو باشند
نماینده مردم اهواز، باوی، حمیدیه و کارون در مجلس در گفتگو با خبرنگار مهر با تأکید بر لزوم پاسخگویی دستگاه‌های مسئول یادآور می‌شود: در سطح مجلس پیگیری‌های لازم را در این زمینه انجام و نهادهای مسئولی که باید پاسخگو باشند به دستگاه قضائی احضار شدند؛ برای آلودگی شهر اهواز هم عوامل بروز آلودگی باید به صورت دقیق‌تر بررسی و توسط دستگاه‌های نظارتی و قضائی مشخص شوند.
سید کریم حسینی تصریح می‌کند: باید با دستگاه‌هایی که در انجام وظایف خود کوتاهی و ترک فعل داشتند، برخورد لازم صورت بگیرد؛ قطعاً این موضوع به سلامت عموم جامعه بر می‌گردد چرا که اکنون با خطرات متعددی برای سلامتی مردم از جمله بیماری‌های تنفسی مواجه هستیم.
خوزستان تحت تأثیر آلاینده‌های محیطی است
مدیرکل حفاظت از محیط زیست خوزستان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار می‌کند: برای تصمیم‌گیری درباره نحوه مواجهه با آلودگی هوا بر اساس نظر کارگروه فعال در این زمینه اقدام می‌شود؛ دبیری کارگروه را این اداره کل و ریاستش را استاندار خوزستان بر عهده دارد.
محمدجواد اشرفی باتأکید بر اینکه استانداردها برای کل کشور یکی است و این ایراد دارد و استانداردها باید با توجه به شرایط متغیر باشند، خبر می‌دهد: تا ۱۸ دی‌ماه سال گذشته، ۸۴ روز شرایط ناسالم در خوزستان ثبت شده است.
او با بیان اینکه خوزستان صنعتی‌ترین استان کشور است و به فعالیت‌های صنعتی در استان باید توجه شود، یادآور می‌شود: فعالیت‌های گسترده نفت و گاز در خوزستان که از عوامل اصلی آلاینده‌های محیطی هستند بیش از ۷۰ درصد فعالیت صنعت نفت را در برگرفته است.
مدیرکل حفاظت از محیط زیست خوزستان اضافه می‌کند: فعالیت‌های ناشی از حمل‌ونقل درون‌شهری و برون‌شهری از جمله عوامل آلاینده هوای شهرها و سطوح مختلف خوزستان هستند. وزارت نفت مکلف است از سال ۱۴۰۰ در کلان‌شهرها بنزین استاندارد ملی و به تعبیر عامل بنزین یور و۴ را ارائه کنند ولی این اتفاق در خوزستان رخ نداده است.
در خوزستان کمتر از یک درصد بنزین استاندارد در سال گذشته توزیع و سال ۱۴۰۰ هم حدود ۲۰ درصد توزیع شد
اشرفی بیان می‌کند: در خوزستان کمتر از یک درصد بنزین استاندارد در سال گذشته توزیع و سال ۱۴۰۰ هم حدود ۲۰ درصد توزیع شد که این یکی از عوامل و فاکتورهای اصلی ایجاد آلودگی است؛ همچنین یکی از چالش‌های اساسی در خوزستان، شرکت پخش فرآورده‌های نفتی است که باید در این زمینه حساس‌تر باشد.
او تصریح می‌کند: در جلسه حقوق عامه در دادستانی پیگیری شده و به‌صورت کلی بخش «حمل‌ونقل» ۴۰ درصد، بخش «صنایع» بین ۵۷ تا ۵۸ درصد که البته مهم‌ترین صنایع نفتی است و مابقی عوامل و منابع خانگی نیز دو تا سه درصد در آلودگی هوای خوزستان مؤثر هستند.
مدیرکل حفاظت از محیط زیست خوزستان اضافه می‌کند: فعالیت فولاد خوزستان هم در آلودگی هوا مؤثر است ولی سوخت پاکی دارد و شرکت کربن بلاک نوع فعالیت و تولید دود آن باعث آلودگی می‌شود که برای جابه‌جایی آن برنامه‌ریزی وجود دارد.
اشرفی تأکید می‌کند: صنایع بزرگ خوزستان ازجمله فولاد و کربن بلاک که دو مورد اصلی صنایع آلایندگی محیطی بودند، مکلف به رعایت الزامات محیط زیستی و تجهیز به ابزار کنترل آلودگی هوا شدند که در این زمینه هم موفقیت‌های خوبی حاصل شده هرچند مطلوب و مورد قبول نیست ولی حرکت‌های رو به جلویی داشتند.
صنایع آلایندگی باید از مراکز جمعیتی دور شوند
او می‌گوید: به استناد ماده ۱۴ قانون هوای پاک درخواست انتقال و جابه‌جایی شرکت کربن بلاک خوزستان انجام و موضوع نیز به مسئولان مربوطه هشدار داده شد ولی اراده‌ای درباره این موضوع در شرکت کربن بلاک وجود ندارد که در این راستا از دادستانی درخواست تعطیلی شرکت در صورت جابه‌جا نشدن مکان شرکت انجام شده است.
مدیرکل حفاظت از محیط زیست خوزستان با تأکید بر اینکه این طرح جابه‌جایی باید عملیاتی شود، بیان می‌کند: از ابتدای سال گذشته یک زمین را در شهرک صنعتی شماره پنج برای این شرکت در نظر گرفته و قرار شده تا در ظرف بازه زمانی سه ساله این کار صورت بگیرد که تاکنون هنوز اقدام عملیاتی صورت نگرفته است.
اشرفی با یادآوری اینکه نکته بر اساس ماده ۱۱ قانون هوای پاک شرکت‌ها و صنایع بزرگ مکلف به نصب سامانه برخط پایش لحظه‌ای برای ثبت اطلاعات روزآمد و ارسال آن به سازمان محیط زیست هستند، بیان می‌کند: برخی از صنایع خوزستان نسبت به نصب این سامانه اقدام و برخی در حال اقدام هستند و در سازمان محیط زیست به صورت مستمر این موضوع پیگیری می‌شود.
وی اضافه می‌کند: شرکت فولاد خوزستان به لحاظ اینکه صنعت قدیمی و دهه ۵۰ است، برخی تجهیزات آنها قدیمی و متناسب با تکنولوژی‌های جدید و نوین نیستند، اساساً ماهیت این شرکت‌های فولادی آلودگی است و نمی‌توان گفت این شرکت برای محیط‌های پیرامونی ایجاد آلودگی نمی‌کند گرچه اقدامات بسیار خوبی در سال‌های گذشته صورت گرفته و پروژه‌های قابل ارائه در دست اقدام دارند که امیدوارم ظرف ۴۸ ماه آینده به ثمر برسند؛ همچنین صنایع خوزستان یک هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان پروژه محیط زیستی در دست اقدام دارند.
شهر اهواز حدود ۷۰۰ دستگاه اتوبوس نیاز دارد ولی در حال حاضر فقط ۹۰ دستگاه (حدود ۱۰ درصد نیاز) فعالیت دارند
او ادامه می‌دهد: شهر اهواز حدود ۷۰۰ دستگاه اتوبوس نیاز دارد ولی در حال حاضر فقط ۹۰ دستگاه (حدود ۱۰ درصد نیاز) فعالیت دارند؛ هرچند شهرداری اهواز ۱۲۰ دستگاه اتوبوس جدید خریداری کرده و به‌زودی وارد ناوگان می‌شود ولی باز همه با استانداردها فاصله داریم و باید اقدامات قوی‌تری از سوی شهرداری صورت بگیرد.
اشرفی اظهار می‌کند: فعالیت همه شرکت‌های تولیدی بزرگ و آلاینده در خوزستان پایش و نظارت می‌شود، نگاه اول محیط زیست تعامل با صنعت است که همزمان با تولید الزامات محیط زیستی را رعایت کنند ولی هرجایی که احساس شود که صنعت اراده‌ای برای رسیدن به استانداردهای محیط زیستی ندارد، به عنوان ضابط قضائی این شرکت‌ها را به مراجع قضائی معرفی می‌شوند؛ پالایشگاه آبادان از آن جمله است.
او ادامه می‌دهد: این باور در بسیاری از شرکت‌های بزرگ به‌خصوص پتروشیمی برای رعایت مسائل زیست محیطی ایجاد شده و امیدوارم ظرف سه سال آینده در این صنعت شاهد اتفاقات خوبی باشیم.
مدیرکل حفاظت از محیط زیست خوزستان بیان می‌کند: در حوزه کنترل گازهای مشعل یا همراه نفت که سوزانده می‌شود، اتفاقات خوبی شروع شده و قطعاً ظرف سه سال آینده بیش از ۸۰ درصد گازهای همراه که در محیط رها و به عنوان ثروت ملی سوزانده شده و باعث آلودگی‌های محیط زیستی می‌شوند تحت کنترل قرار می‌گیرند و به عنوان ارزش افزوده در چرخه صنعت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اشرفی در خصوص آلودگی پساب‌های پتروشیمی ماهشهر و نیروگاه رامین اهواز می‌گوید: ظرف سه تا چهار ماه آینده تصفیه‌خانه شرکت پتروشیمی بندر امام افتتاح می‌شود که در ۴۰ سال گذشته به عنوان منابع آلاینده خوریات موسی عمل می‌کرد؛ ظرفیت این تصفیه‌خانه بیش از ۲۵ هزار مترمکعب در شبانه‌روز است.
مراجعه بیش از ۲۷ هزار نفر به مراکز درمانی
مدیر امور بیماری‌ها و مراکز تشخیصی درمانی دانشگاه جندی‌شاپور اهواز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر بیان می‌کند: در ۱۰ ماهه اول سال گذشته ۲۷ هزار و ۵۱۸ نفر به دلیل مشکلات تنفسی ناشی از آلودگی هوا، گرد و غبار و همچنین وارونگی هوا به مراکز بیمارستانی و درمانی خوزستان مراجعه داشتند که از این بین سه هزار و ۴۲۹ نفر آنها برای تداوم درمان بستری و مابقی هم به صورت سرپایی درمان شدند.
مهران امین با اشاره به اینکه بیشتر این مراجعات در شهرهای صنعتی بوده ادامه می‌دهد: با توجه به اقلیم آب و هوای خوزستان در نواحی کوهستانی پدیده گرد و غبار کمتر رخ می‌دهد ولی در نقاط غربی و جنوب غربی آلودگی هوا و گرد و غبار بیشتر است.
لزوم کاهش غلظت ذرات معلق
رئیس مرکز بهداشت خوزستان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر عنوان می‌کند: استفاده از سوخت‌های فسیلی در صنایع مختلف اعم از پالایشگاهی، پتروشیمی، مجتمع‌های صنعتی یک واقعیت ناگوار است که نقش عمده‌ای در آلودگی هوا در خوزستان دارد.
پژمان بختیاری‌نیا ادامه می‌دهد: افزایش این آلاینده‌ها همزمان با وارونگی و ایستایی هوا، موجب ماندگاری در هوا و افزایش میزان آلاینده‌ها می‌شود، همین امر در فصل زمستان در مناطق صنعتی و شهرهای پرجمعیت هزینه‌های اقتصادی و هزینه سلامت را به مردم تحمیل کرده است.
او یادآور می‌شود: در کلان‌شهر اهواز کیفیت پایین هوا یک عامل خطر مهم برای بیماری‌های حاد و مزمن تنفسی و قلبی عروقی به ویژه برای افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای است، بنابراین آلودگی هوا را می‌توان یک ریسک فاکتور مهم محیطی برای سلامت عمومی محسوب کرد که قطعاً با افزایش شدت و وخامت بیماری‌های تنفسی و قلبی همراه است.
رئیس مرکز بهداشت خوزستان می‌گوید: بروز علائم حاد بیماری‌ها و مرگ منتسب از آن در شرایط آلودگی هوا و در کوتاه مدت بیشتر در کسانی رخ می‌دهد که مستعد بیماری هستند و آنها را تحت عنوان گروه‌های حساس می‌شناسیم.
بختیاری‌نیا با اشاره به اینکه چهارمین علت مرگ‌ومیر در خوزستان بیماری‌های تنفسی است، اظهار می‌کند: مصرف دخانیات، نبود فعالیت بدنی، مصرف الکل، و رژیم غذایی ناسالم همگی خطر مرگ ناشی از بیماری‌های غیر واگیر را افزایش می‌دهند.
با توجه به ادامه فعالیت مراکز آلاینده در خوزستان به خصوص در اطراف شهرهای بزرگ باید مسئولان مربوطه در سال جاری برنامه ریزی مدون و مشخص برای کاهش آلودگی در شهرها انجام دهند.