خبرگزاری مهر؛ گروه استانها – کوثر کریمی: صنعت سینمای خوزستان در کشور از قدمت و پتانسیل بالا و ویژه‌ای برخوردار است اما با این وجود نتوانسته جایگاه واقعی خود را به دست آورد.
اگر نگاهی گذرایی به لیست هنرمندان مطرح و کار بلد عرصه سینما در کشور بیندازیم بی‌شک آمار گسترده‌ای از فرزندان خوزستان را در زمره برترین و بااستعدادترین هنرمندان بازیگر، فیلم‌ساز و نویسنده عرصه سینمای کشور خواهیم یافت؛ این در حالی که است وقتی صحبت از تولیدات سینمایی مرکز خوزستان به میان می‌آید، پرونده چشمگیری را در بایگانی استان مشاهده نمی‌کنیم.
حال این سوال پیش می‌آید خوزستانی که همیشه چه در عرصه تئاتر و چه در سینما از قابلیت و ذخیره هنری بالایی برخوردار است چرا در عرصه تولیدات سینمایی در مقایسه با بسیاری از استان‌های کشور از جایگاه ضعیف‌تری قرار دارد.
آیا غیر از این است که هنرمندان خوزستانی برای بهره‌گیری از استعدادها و توانایی‌های بالقوه خود و به ظهور رساندن هنر خویش همیشه با مسئله‌هایی روبه‌رو بوده‌اند که از مهم‌ترین آنها می‌توان به نبود زیرساخت‌های قوی فرهنگی - هنری و همچنین بی حمایتی همه‌جانبه از تولیدات هنری و هنرمندان تولیدی استان توسط مدیران فرهنگی نام برد و این کمبودها در نهایت به مهاجرت هنرمندان منجر می‌شود.
۲۰ درصد بدنه سینمای ایران از خوزستان است
معاون هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خوزستان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار می‌کند: ۲۰ درصد بدنه سینمای ایران (عوامل، کارگردان، بازیگر و…) هنرمندان خوزستانی هستند؛ در همین جشنواره امسال فجر هنرمندانی نظیر آهنگر، حمید زرگر نژاد و مهرداد خوشبخت از استان خوزستان بودند که سه فیلم شاخص در جشنواره فیلم فجر دارند.
کاستی‌ها در حوزه فرهنگ و هنر استان از لحاظ ساختمان‌ها، پلاتوها و تجهیزات سینمایی زیاد است
سید امین سپهریان می‌افزاید: چهار دوره است که در حوزه هنرهای نمایشی تئاتر فجر (فجر، سرآمدترین جشنواره تئاتر ایران است) هنرمندان خوزستانی برگزیده می‌شوند؛ همچنین در ۲ دور گذشته فجر تولیدات مجتبی رستمی‌فر برگزیده مطلق جشنواره فجر بود.
او یادآور می‌شود: امسال هم حسین کارگر با نمایش «آگنیتاژ» مقام اول نمایشنامه‌نویسی و موسیقی، تنها جایزه بروشور، مقام ۲ بازیگری زن، بازیگری مرد و همچنین کارگردانی را کسب کرده است.
سپهریان می‌گوید: این جایگاه خوزستان است که در حوزه هنر و سینما همیشه در عمل خودش را ثابت کرده و امید است همه متولیان امر شرایط فعالیت را برای هنرمندان فراهم و کاستی‌ها را برطرف کنند؛ کاستی‌ها در حوزه فرهنگ و هنر استان از لحاظ ساختمان‌ها، پلاتوها و تجهیزات سینمایی زیاد است.
لزوم بازنگری زیرساخت‌های هنر خوزستان / مهاجرت اغلب هنرمندان خوزستان به تهران!
معاون هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خوزستان عنوان می‌کند: نیازمند بازنگری و تجهیز بیشتر زیرساخت‌های حوزه فرهنگ و هنر خوزستان هستیم؛ سینمای مستند ایران در دستان فرزندان خوزستان است و افراد بزرگی از شهرهای مختلف این استان در حوزه سینما مستند فعالیت می‌کنند.
او بیان می‌کند: هم‌اکنون در حوزه سینمای مستند نیز هنرمندان خوزستانی در جشنواره‌های بین‌المللی و ملی می‌درخشند؛ سینمای مستند ایران مدیون فرزندان خوزستان است چون تولیدات فاخر، تأثیرگذار و نوین همراه با جریان سازی داشته‌اند.
معاون هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خوزستان در خصوص مهاجرت هنرمندان استان تصریح می‌کند: با توجه به شرایط کاری اکثراً به تهران مهاجرت کردند.
سپهریان بیان می‌کند: با واژه «مهاجرت» در حوزه هنر مخالف هستم چون باید به «همه جای ایران سرای من است» اعتقاد داشته باشیم؛ رفتن به پایتخت برای داشتن امکانات بیشتر نه مهاجرت بلکه پیشرفت محسوب می‌شود.
امکانات بیشتر در پایتخت متمرکز شده و حضور هنرمندان در این استان پیشرفت محسوب می‌شود
او درباره آموزش هنرهای نمایشی در خوزستان تصریح می‌کند: هنرستان هنرهای زیبا فقط پسرانه داشتیم ولی برای دختران نیز هنرستانی را فعال کردیم؛ پیگیر راه‌اندازی دانشگاه علمی - کاربردی تئاتر و سینما در خوزستان هستیم؛ کار ساختمان و معماری خانه هنر خوزستان در اهواز تمام شده و به‌زودی تجهیز می‌شود و هر طبقه آن برای انجمن‌های مختلف از جمله سینما جوان و هنرهای تجسمی طراحی شده است.
سپهریان در ادامه پلاتو، آمفی‌تئاتر، کلاس‌های آموزشی و گالری را دیگر امکانات این خانه هنر برشمارد و می‌گوید: برای تقویت زیرساخت‌های حوزه فرهنگ و هنر خوزستان حرکت‌هایی صورت گرفته است.
او با اشاره به اینکه خوزستان در بخش‌های مختلف فرهنگ و هنر از جمله ادبیات، تئاتر و رسانه جزو استان‌های اول کشور است، می‌گوید: امکانات بیشتر در پایتخت متمرکز شده و حضور هنرمندان در این استان پیشرفت محسوب می‌شود.
اختصاص ۵۵۰ میلیون تومان برای تولیدات سینمایی / ظرفیت بالای خوزستان در مستندسازی
سپهریان با اشاره به اینکه اداره کل ارشاد و فرهنگ اسلامی هر استانی یک سری ظرفیت‌ها دارد که به آن ابلاغ می‌شود، عنوان می‌کند: برای اولین بار در خوزستان آموزش دوره تعاملی فیلم‌سازی با حضور ۱۴ فیلم‌ساز در قالب اردوی چند روزه برگزار شد؛ حتی تدوین فیلم به‌عنوان خروجی دوره نیز انجام شد.
معاون هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خوزستان خبر می‌دهد: در دوره فیلم‌سازی بلندمدت از بین بیش از ۲۰۰ نفر تعداد ۶۰ نفر برگزیده و از نظر سواد سینمایی و علاقه‌مندی به کار مورد گزینش قرار گرفتند؛ چندین دوره تک‌درس و ۱۰ نشست تخصصی با اساتید و پیشکسوتان سینمایی استان برگزار شد؛ همچنین ۱۰ فیلم در حال پیش‌تولید داریم و ۱۰ فیلم دیگر تا پایان سال در مراحل آخر تولید قرار می‌گیرند؛ امسال پنج مقام در جشنواره‌های بین‌المللی کسب کردیم.
امسال اعتبار ۵۵۰ میلیون تومان برای تولیدات سینمای جوانان در قالب ۲۲ طرح اختصاص دادیم
او تصریح می‌کند: امسال اعتبار ۵۵۰ میلیون تومان برای تولیدات سینمای جوانان در قالب ۲۲ طرح اختصاص دادیم؛ در مهر سینمای ایران از کارگردانان نقاط مختلف استان تقدیر کردیم.
معاون هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خوزستان می‌گوید: در اسفندماه به‌عنوان اولین استان با همکاری مرکز «هنر تجربه» گروهی از فیلم‌سازان هنر و تجربه ملی را به اهواز دعوت و کارگاه‌های آموزشی را برگزار می‌کنیم؛ از فیلم‌سازان استان نیز برای تجلیل دعوت می‌شود.
سپهریان با اشاره به اینکه خوزستان ظرفیت بسیار بالایی در حوزه سینمای مستند دارد، یادآور می‌شود: ظرف همین ماه کارشناسان «مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی» در خوزستان حضور پیدا می‌کنند تا طرح‌های هنرمندان استان را برای تولیدات آینده دریافت کنند.
او می‌گوید: چند سالی است که تولیدات خوزستان در حوزه سینمای مستند کاهش یافته و برای افزایش این تولیدات برگزاری ورکشاپ‌های مختلف و کارگاه‌های مختلف را در دست اقدام داریم.
معاون هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خوزستان عنوان می‌کند: در استانها فیلم سینمایی کمتر تولید می‌شود چون برای تولید باید دست به دامان تهیه‌کنندگان مرکز و بنیاد فارابی شوند.
سپهریان اظهار می‌کند: باید از رئیس سازمان سینمایی تقدیر کرد که با نگاه مثبت به استانها بنیاد فارابی را نسبت به تولید حداقل دو فیلم بلند در استانها موظف کرده که این کار برای اولین بار انجام می‌شود.
جاذبه خوزستان برای سینماگران
مدیر کانون تئاتر انقلاب و دفاع مقدس خوزستان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر بیان می‌کند: خوزستان با ظرفیت بالا از دیرباز بیشترین استعدادهای درخشان سینما و تئاتر و سایر رشته‌های هنری را در خود داشته که برخی شکوفا شدند و برخی دیگر در تاریخ فرهنگ و هنر ماندگار شدند، خوزستان با وجود پتانسیل عظیم در گوشه و کنار با رنگین‌کمانی از اقوام و فرهنگ‌ها و آئین‌ها بستر شکوفایی رشد فرهنگ و هنر است که با فراز و نشیب همراه است.
مصطفی بوعذار ادامه می‌دهد: تربیت و رشد برخی بزرگان سینمای ایران در سال‌های دور دهه ۶۰ خوزستان نمونه بارز و شاخص است که تبدیل به یک مکتب سینمای خوزستان شد و از دل این مکتب صدها آثار ملی و درخشان تهیه و تولید شد که تا امروز مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند.
این کارگردان هنرهای نمایشی خوزستانی اظهار می‌کند: همواره خوزستان به‌عنوان پایتخت دفاع مقدس نقش اول لوکیشن آثار سینمایی در ژانر جنگ است و به همین دلیل نگاه ابزاری برای سینماگران است چرا که سرشار از مکان‌های بکر و دست نخورده و آثار جنگ تحمیلی هنوز بر دیوارهای شهرها نمایان است.
این مشاور و مدرس فیلم‌نامه می‌افزاید: نگاه دیگر زیست‌بوم و موضوعات فرهنگ‌ها و آئین‌های خوزستان است که دستمایه سینماگران می‌شود و آثاری با رنگ و بوی خوزستان شکل می‌گیرد که بعضاً آثار درخشان و ماندگاری هستند در حالی که سهم تولید آثار سینمایی توسط هنرمندان استان در حد صفر است.
مدیر کانون تئاتر انقلاب و دفاع مقدس خوزستان عنوان می‌کند: اغلب حضور هنرمندان خوزستانی در آثار سینمایی به‌صورت فردی است و سینماگران مرکز نشین از هنرمندان استان بهره‌برداری می‌کنند و فرصتی برای ظهور بخش کوچکی از استعدادها را فراهم می‌کند.
بعضی از شهرهای خوزستان فاقد سینما است!
او تصریح می‌کند: یکی از دلایل مهاجرت هنرمندان استان به تهران، حجم بالای تولید آثار سینمایی و تلویزیونی در پایتخت است که فضایی مناسب برای هنرنمایی هنرمندان را فراهم کرده است؛ یکی از مشکلات قدیمی و تکراری نبود دانشگاه هنرهای نمایشی و رشته‌های سینمایی در خوزستان است که باعث شده هیچ‌گاه نگاه علمی به صنعت سینما در میان هنرمندان جدی گرفته نشود؛ البته بخشی دیگر از هنرمندان ترجیح می‌دهند که به سایر استانها برای تحصیل تخصصی در رشته سینما مهاجرت کنند در صورتی که فیلم‌سازان جهانی در خوزستان وجود دارد که بارها برای استان و کشور افتخار آفرینی کرده‌اند.
بوعذار می‌گوید: نبود تهیه‌کننده و اسپانسرهای مالی برای تولید و مجوزهای مربوط یکی از چالش‌های تولید نشدن فیلم سینمایی در خوزستان است؛ همچنین نبود اعتماد به فیلم‌سازان جوان و استعدادهای سینماگر یکی دیگر از جامعه هنری استان به شمار می‌رود.
این کارگردان هنرهای نمایشی خوزستانی اظهار می‌کند: به لحاظ سخت‌افزاری تعداد سینمای خوزستان تا رسیدن حد مطلوب فاصله دارد و ما هنوز شهرهای بدون سینما داریم که بعد از انقلاب باید اهمیت بیشتری به این موضوع داده می‌شد.
او توضیح می‌دهد: سینما در کشورهای توسعه‌یافته رکن اساسی در نهادینه کردن فرهنگ‌ها به شمار می‌رود و صرفاً محلی برای عرضه فیلم بر پرده نقره‌ای نیست بلکه به‌عنوان یک مرکز فرهنگی و هنری تأثیرگذار در شهر بخشی از نیازهای فرهنگی جامعه را پاسخ می‌دهد.
این مشاور و مدرس فیلم‌نامه تأکید می‌کند: تقویت و حفظ استقلال انجمن‌های سینمای جوان می‌تواند راهگشای توسعه سینمای استانها باشد که گاهاً با نگاه‌های سلیقه‌ای مواجه است و از هدف اصلی خود دور می‌شود.
برنامه مدونی در خوزستان نیست
رئیس اسبق انجمن سینمای جوان خوزستان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر بیان می‌کند: به‌طور قطع استان خوزستان در عرصه فرهنگ و هنر جایگاه بالایی دارد؛ در زمینه هنر مدرن (سینمایی و عکاسی) فیلم‌سازان و عکاسان خیلی بزرگی در این استان داشتیم؛ همچنین در زمینه ادبیات نویسندگان و شاعران بزرگی داشتیم که در خوزستان فعالیت می‌کردند.
رضا سیادت ادامه می‌دهد: تقوایی، عیاری و نادری پیشکسوتان سینمای خوزستان هستند؛ در زمینه ادبیات احمد محمود را داریم که از مفاخر داستان‌نویسی در ایران محسوب می‌شوند.
رئیس خانه فیلم اهواز یادآور می‌شود: در زمینه شعر سید علی صالحی، هرمز علی‌پور و شاعران بسیاری داشتیم که در کنار دیگر هنرمندان در عرصه فعالیت خود جایگاه بزرگی را کسب کردند.
این فیلم‌ساز و تهیه‌کننده خوزستانی تصریح می‌کند: خوزستان در زمینه پرورش هنرمندان نیز جایگاه خوبی دارد و در چند دهه اخیر فیلم‌سازان خوبی از دل دوره‌های آموزشی برگزار شده در این استان بیرون آمدند؛ بسیاری از آنها به‌عنوان برنامه‌ریز، کارگردان، فیلم‌بردار و دیگر عوامل تولید فیلم فعالیت دارند.
او با اشاره به نقش‌آفرینی خوب خوزستان در بدنه سینمای حرفه‌ای و تربیت فیلم‌سازان با مهارت عنوان می‌کند: هم‌اکنون در جشنواره فیلم فجر «باش آهنگر»، مهرداد خوشبخت و حمید زرگر نژاد را داریم که اصالتاً خوزستانی هستند و سه فیلم در این دوره از جشنواره دارند؛ به غیر از سینمای داستانی یک نسلی از سینماگران فعال خوزستان در بخش سینمای مستند کار می‌کردند.
رئیس اسبق انجمن سینمای جوان خوزستان با اشاره به اینکه عوامل سینمای حرفه‌ای خوزستانی داریم ولی مرکز سینمای ایران استان تهران است، ادامه می‌دهد: خیلی به‌ندرت پیش می‌آید که فیلم سینمایی در استان خوزستان ساخته شود چون تمرکز ساخت آن در استان تهران است؛ در خوزستان برنامه مدونی برای ساخت فیلم سینمایی نیست؛ البته زیرساخت‌های لازم برای این کار هم فراهم نشد.
سیادت با اشاره به اینکه آخرین بار ۱۰ - ۱۲ سال قبل یک فیلم سینمایی به واسطه گروه سینمایی هنر و تجربه در خوزستان تولید شد که به نظر برخی‌ها تجربه موفق و از نظر برخی دیگر بد بوده است، اضافه می‌کند: روند سیستماتیکی برای تولید فیلم در خوزستان (هم از نظر حمایت دولتی و هم از نظر توانایی حمایت مالی از سوی بخش خصوصی) نداریم؛ زیرساخت‌ها برای ورود بخش خصوصی به تولید فیلم در این استان فراهم نشده است.
لزوم جلوگیری از وقوع آسیب‌های فرهنگی – هنری به خوزستان
رئیس خانه فیلم اهواز با اشاره به اینکه موضوع سینمای مستند، مستقل، داستانی و کوتاه همیشه با وجود فراز و فرودهای مختلف فعال بوده بیان می‌کند: ساخته نشدن فیلم داستانی بلند در خوزستان دلایل بسیاری دارد که گفت‌وگو در خصوص آن هم طولانی است؛ فراهم شدن زیرساخت‌های لازم، بازگشت سرمایه و دیگر موضوعات در این زمینه دخیل است.
این فیلم‌ساز و تهیه‌کننده خوزستانی عنوان می‌کند: استان خوزستان سرزمین دفاع مقدس بوده و در یک دوره‌ای خوزستان لوکیشن ساخت بسیاری از فیلم‌های سینمایی با این موضوع بود؛ در یک دوره‌ای هم ساخت این فیلم‌ها کاهش پیدا کرد و به‌تبع روند ساخت فیلم‌های سینمایی در استان رو به کاهش رفت.
او با اشاره به اینکه تولید فیلم‌های سینمایی زیرساخت، فضا و همکاری لازم را می‌طلبد ولی این جریان در خوزستان همیشه به‌طور واقعی رخ نداده است، می‌گوید: باید این فضا در استان فراهم شود تا فعالان حوزه سینمای مستقل، مستند و کوتاه خوزستان امکان فعالیت در استان را داشته باشند؛ این کار باعث رشد فرهنگ باستانی و جامعه می‌شود.
رئیس اسبق انجمن سینمای جوان خوزستان با اشاره به معضل همیشگی مهاجرت هنرمندان خوزستانی ادامه می‌دهد: همیشه هنرمندان خوزستان از استان خارج شده و فعالیت در عرصه بزرگ‌تر نیز دلیل منطقی آنها است؛ وقتی فضا در خوزستان مهیا نمی‌شود قطعاً این مهاجرت آسیب فرهنگی به استان وارد می‌کند و در درازمدت خودش را نشان می‌دهد.
سیادت با اشاره به لزوم تمرکززدایی از مرکز می‌گوید: افرادی که دغدغه فرهنگ و هنر را داشته باشند، خیلی راحت به وجود نیامده‌اند بلکه مسیر زیادی را طی می‌کنند؛ این افراد را همیشه به‌راحتی از دست می‌دهیم و این ضعف را باید با برنامه‌ریزی میان‌مدت و طولانی‌مدت جبران و از این مهاجرت هنرمندان جلوگیری کنیم.
پرداختن به دغدغه‌های هنرمندان این عرصه و فراهم کردن زیرساخت‌ها و زمینه‌هایی که بتوانند با فراغ بال و دور از دغدغه‌های مالی، روند پیچیده اداری - حمایتی و هر آنچه را که در توشه هنری خود دارند تا به منصه ظهور برسانند از مهم‌ترین اموری است که باید به آن پرداخته شود؛ قطعاً این امر مهم جز از حمایت و درک فرهنگی - هنری بالای مدیران این عرصه بر نمی‌آید.