به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از وزارت راه و شهرسازی، ابتکار کمربند و جاده» (Belt and Road Initiative (BRI)) یک برنامه سرمایه‌گذاری و سیاستی بلندمدت فراقاره‌ای است که هدف توسعه زیرساخت‌ها و تسریع یکپارچگی اقتصادی کشورها را در امتداد مسیر راه ابریشم تاریخی دنبال می‌کند. این ابتکار در سال ۲۰۱۳ توسط رئیس‌جمهور چین، شیء -جین‌چینگ رونمایی شد و تا سال ۲۰۱۶ با عنوان «یک کمربند، یک جاده» شناخته می‌شده است.
«ابتکار کمربند و جاده» ارتباط قاره‌های آسیا، اروپا، و آفریقا و دریاهای مجاور آن را ارتقا می‌دهد، همکاری بین کشورها در ابرپروژه یک کمربند، یک جاده را ایجاد و تقویت می‌کند، شبکه‌های ارتباطی همه‌جانبه، چندلایه و ترکیبی را به وجود می‌آورد. ایران نیز در این ابرپروژه دارای کریدورهای ترانزیتی است که تکمیل آن‌ها به بهره‌برداری هرچه بیشتر کشورمان از ابتکار کمربند و جاده کمک خواهد کرد.
سید مرتضی ناصریان مشاور امور تأمین مالی و سرمایه‌گذاری طرح‌های ریلی شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور با اشاره به کریدورهای ترانزیتی در ایران و همسو با ابتکار کمربند-راه، بر ظرفیت کشور چین برای مشارکت و همکاری در تکمیل کریدورهای ریلی تاکید کرد و گفت: کریدور ریلی شرق کشور (چابهار- سرخس) یکی از پروژه‌های مهمی است که می‌توان در تکمیل آن از توانمندی‌های کشور چین استفاده کرد.
وی افزود: این کریدور برای توسعه استان‌های شرقی، ایجاد شاخه جدید در کریدور شمال- جنوب با اتصال ریلی چابهار به آسیای میانه (جذب بارهای افغانستان و ازبکستان)، انتقال سنگ آهن منطقه سنگان ایران و هرات افغانستان به چابهار و تسهیل سفر زائران پاکستان و استان‌های جنوب شرق به شهر مقدس مشهد، در فهرست طرح‌های مصوب کشور قرار دارد که بخش چابهار-زاهدان با سرعت در حال احداث است و احداث بخش زاهدان – یونسی نیز در دستور کار قرار دارد.
ناصریان دیگر پروژه مهم را الحاق ایران به کریدور اقتصادی چین- پاکستان (CEPEC) از طریق مسیرهای ریلی، جاده‌ای و دریایی دانست و گفت: از آنجایی که کشور پاکستان مستقیم با چین همسایه است و مرز طولانی با آن دارد، می‌تواند دسترسی کوتاهی بین ایران و چین را فراهم کند و از این نظر مشابه افغانستان است با این تفاوت که اکنون چین با افغانستان روابط قوی ندارد. البته ارتباط با چین از طریق افغانستان نیز در برنامه‌های بلندمدت قرار دارد.
مشاور امور تأمین مالی و سرمایه‌گذاری شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور خاطر نشان کرد: در صورت اتصال ریلی چین و پاکستان (این اتصال ریلی به علت منطقه صعب العبور هیمالیا بعید است و در این صورت حمل‌ونقل ترکیبی می‌تواند استفاده شود)، و تعمیم آن به شبکه ریلی ایران و سواحل مکران و بندر جاسک اهمیت دارد که موجب تنوع بخشی به کریدورهای ترانزیتی و رونق دادن به ترابری ریلی بین ایران و پاکستان در کوتاه مدت و شکل‌گیری کریدور ترانزیتی شرقی-غربی (چین- پاکستان-ایران) و اتصال این کریدور به کریدور شمال -جنوب و همچنین ترکیه و کشورهای عربی در افق بلندمدت می‌شود.
وی ادامه داد: اتصال ریلی پاکستان و ایران در مرز میرجاوه نیازمند ارتقا و در چابهار قابل اتصال به بندرگوادر است. به ویژه اگر اتصال ریلی چین و ایران در این مسیر با عرض استاندارد (۱۴۳۵) میلی متر ایجاد شود.
این کارشناس ریلی در ادامه به کریدورهای شمالی - جنوبی اشاره کرد و افزود: رونق یابی این کریدورها برای ارتباط آب‌های آزاد جنوب به کشورهای شمالی ایران (ترکمنستان، دریای خزر، قزاقستان / روسیه و جمهوری آذربایجان) و نهایتاً به اروپا هستند.
ناصریان در ادامه به بیان مهمترین محورهای ترانزیت بار شرقی – غربی در ایران پرداخت و گفت: معمولاً در کریدور شرقی غربی به مسیر جنوبی خزر از ترکمنستان به ترکیه اشاره می‌شود که در حال حاضر دایر است. در این مسیر پروژه‌های بهبود مسیر ریلی در ایران شامل ارتقای راه آهن اینچه برون به گرمسار و همچنین احداث محور میانبر ریلی میانه تبریز می‌شود. همچنین مسیر جدیدی که می‌توان در چارچوب ابتکار کمربند راه و کریدورهای شرقی- غربی ایجاد کرد، کریدور ریلی ایران-مدیترانه (ایران، عراق و سوریه) است.
وی افزود: در حال حاضر اکثر خطوط طرح ابتکار کمربند-راه، در نهایت از ترکیه عبور می‌کند. جهت تنوع در کریدورها و پوشش کشورهای مختلف اتصال ایران به مدیترانه و سپس اروپا و آفریقا، کریدور ایران-عراق- سوریه-مدیترانه مورد توجه قرار می‌گیرد.
ناصریان خاطر نشان کرد: در این کریدور احداث راه‌آهن کرمانشاه -خانقین –بغداد بسیار مهم است. در همین راستا تأسیس کریدور زیارتی– تجاری چین-پاکستان- ایران – عراق – سوریه نیز می‌تواند در دستور کار قرار گیرد.
مشاور امور تأمین مالی و سرمایه‌گذاری شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور کریدورهای شرقی– غربی را شامل شاخه جنوبی کریدور تراسیکا برای ارتباط آسیای میانه -ایران– قفقاز و اروپا (از مرز جلفا یا رازی یا آستارا) و شاخه جنوبی کریدور راه‌آهن‌های آسیایی (پاکستان – ایران- ترکیه) دانست و گفت: در اجرای یک کمربند-راه این پروژه‌ها می‌تواند رونق یابد و کشورهای مسیر با داشتن بستر زیربنایی و فعالیت حمل‌ونقل بین‌المللی، علاوه بر تسهیل صادرات و واردات و انتفاع از درآمد ترانزیت، امکان ایجاد صنایع فرآوری و ایجاد ارزش افزوده محمولات را خواهند داشت.
وی دیگر کریدور ترانزیتی در ایران و همسو با ابتکار کمربند-راه را ایجاد مسیر جدید بین ایران و چین از طریق افغانستان ذکر کرد و گفت: این کریدور دارای موافقت نامه مطالعاتی پنج کشور مسیر (خواف در ایران-افغانستان-تاجیکستان-قرقیزستان – کاشغر در چین) است ولی هنوز عملیاتی نشده است. به گفته ناصریان، ایران پیشنهاد احداث بخش هرات-مزارشریف را به صورت تهاتری (در قبال انتفاع از منابع معدنی) به افغانستان داده است و با احداث این پروژه، امتداد به چین از طریق مسیر فوق الاشاره یا با عبور از کشور ازبکستان مقدور خواهد بود.