به گزارش خبرنگار مهر، نشست رونمایی از کتاب «دیپلماسی مقاومت»، صبح امروز شنبه ۱۳ اسفند با حضور محمدرضا باقری دیپلمات بازنشسته و نویسنده کتاب، محسن پاک‌آیین نویسنده و دیپلمات، سیدمحمدکاظم سجادپور مدیر گروه دیپلماسی و سازمان‌های بین‌المللی و معاونت پژوهشی دانشکده روابط بین الملل وزارت امور خارجه در خبرگزاری ایرنا برگزار شد.
سجادپور در ابتدای این نشست درباره کتاب «دیپلماسی مقاومت» گفت: درباره خاطره‌نویسی باید گفت بخشی از ادبیات سیاسی هر کشوری خاطره نویسی، بیوگرافی و اتوبیوگرافی است. این مساله از تمایل انسان به قصه گفتن و قصه شنیدن سرچشمه می‌گیرد. البته این روند بخشی از واقعیت‌های سیاسی هر کشوری را مشخص می‌کند، به همین دلیل حتی ساده‌ترین خاطرات سیاسی نشان دهنده زمانه خاصی است و از اهمیت بالایی برخوردار است.
این دیپلمات با طرح این سوال که این کتاب از نظر دیپلماسی و سیاست خارجه چگونه قابل تجزیه و تحلیل است؟ افزود: کتاب انباری از مفهوم و معانی است. ابتدا درباره انسان دیپلمات، دوم بنیان‌های دیپلماسی و سوم درباره جهانی که دیپلمات باید در آن عمل کند، توضیح داده است.
وی درباره بخش انسان دیپلمات، گفت: دیپلماسی حرفه کهن است، باید توجه داشت، انسان دیپلمات هم انسان است و تمایزهای انسانی و فشارها را حس می‌کند. دیپلمات باید نگاه انسان پایه داشته باشد و برای درک انسان‌ها و دیپلماسی در هر زمینه‌ای، داشتن نگاه انسانی شرط است. همچنین زمان‌بندی، مکان‌بندی و موقعیت‌بندی ساختار انسان دیپلمات را متفاوت می‌کند.
آغاز فعالیت دیپلمات‌های ایرانی فاصله کوتاهی با جنگ داشت
سجادپور با بیان اینکه دیپلمات‌ها در شرایط انقلابی (که ویژگی‌های خاصی دارد) در شرایط خاصی فعالیت می‌کنند، گفت: آغاز فعالیت دیپلمات‌های ایرانی، فاصله کوتاهی با جنگ داشت. در چنین شرایطی موقعیت مأموریت دیپلمات‌ها با محوریت جنگ است و جنگ روی شرایط و ویژگی فعالیت‌آن‌ها تأثیر می‌گذارد. همچنین نسل‌های مختلف در تاریخ ایران، دیپلماسی‌های مختلف را نمایش می‌دهند. آقای باقری اواخر دهه ۵۰ و ۶۰ کار خود را شروع کردند و اواخر دهه ۹۰ بازنشسته شدند و این نشان دهنده موقعیت خاص و ویژه او در طول دوران فعالیت است.
این دیپلمات بازنشسته با تاکید بر اینکه ربات نمی‌تواند دیپلماسی داشته باشد، افزود: موقعیت بندی همراه پدیده جالبی با نام دستاوردهای شخصی همراه می‌شود. انسان است که می‌تواند دیپلماسی را انجام دهد و دیپلماسی کار ربات نیست. اینکه فرد از چه زاویه‌ای می‌آید و چه نگرشی دارد، همچنین خواستگاه دینی دیپلمات بر فعالیت او تأثیر می‌گذارد. باید توجه داشت مبنایِ دینیِ نگرشِ سیاسی، به هدف سیاسی منجر می‌شود.
وی گفت: هیچ پدیده‌ای بدون تاریخ قابل فهم نیست و رشته تاریخ بسیار مهم است. در دو جای کتاب مشخص می‌شود که مؤلف رشته تاریخ خوانده است. دیپلماسی اقدامی ترکیبی میان فعالیتی علمی، دینی و بروکراتیک است و بدون یکی از این حلقه‌ها دیگری ممکن نیست.
دیپلماسی عمومی باید دولت بنیاد باشد
سجادپور با اشاره به سختی‌های زندگی دیپلمات، گفت: این در حالی است که تعداد زیادی ممکن است این کار را ساده بیانگارند. زندگی در خارج از کشور تنها سختی کار دیپلمات‌ها نیست، بلکه فشاری که بر خانواده این افراد وارد می‌شود هم هست. بُعد دیگر مساله فشار دائمی است که روی دیپلمات است زیرا او دچار انتظار و بلاتکلیفی دائمی است.
این دیپلمات بازنشسته افزود: کتاب آقای باقری آئینه فرهنگ، انقلاب و کشور است. اثر او نشان می‌دهد برای اینکه نماینده ایران باشید باید بتوانید در حسینیه صحبت کنید و همچنین در مجلس و … حضور داشته باشید.
او با تاکید بر دولت بنیاد بودن دیپلماسی گفت: دیپلماسی امری در حوزه عمومی است، در نهایت دیپلماسی دولت‌بنیاد است و حتی دیپلماسی عمومی باید دولت بنیاد باشد. دولت ایران در تهدید جنگ است و تأمین امنیت بر عهده دولت است، جنگ را دولت اداره می‌کند. اینجا اهمیت وزارت خارجه و نهادهای درگیر در هر کشور از جمله ایران مشخص است و نمی‌شود بدون وزارت خارجه دولتی وجود داشته باشد. این کتاب اهمیت بخش‌های مختلف وزارت خارجه را منعکس می‌کند.
دیپلماسی در نهایت سفارت‌بنیاد است
سجادپور با تاکید بر اینکه دیپلماسی در نهایت سفارت‌بنیاد است، گفت: سفارت یک نهاد است و فقط یک ساختمان نیست. اداره سفارت‌ها کار ساده‌ای نیست و از سخت‌ترین کارهای این حوزه مدیریت سفارتخانه‌ها است. در این کتاب آقای باقری نه فقط درباره سفارت‌هایی که در آن کار می‌کردند بلکه درباره سفارتخانه‌هایی که در آن بازرسی داشتند، نوشتند. زیرا حتی یک کنسول‌گری ساده ایران در یک منطقه، نهاد با اهمیتی است.
وی افزود: هدف از دیپلماسی تشخیص منفعت و تأمین آن است. منفعت شناسی خیلی مهم است باید تمامیت ارضی کشور حفظ شود و باید دیپلمات تشخیص دقیق در این مسائل داشته باشد. همچنین اهمیت دوستی‌های ایرانی در مساله دیپلماسی مهم است. چیزی که مهم است حفظ چهارچوب انسانی است و حفظ رابطه دوستی و انسانی اهمیت بالایی دارد.
سجادپور گفت: حج برای ما صرفاً یک سفر نیست، حج خودش یک جهان است و هیچ چیزی مثل اسلام نیست و این توفیق و نعمتی است که خدا به ما داده است. حج جمیع جهات را در بر می‌گیرد و کتاب بخشی به جهانی بودن حج اشاره دارد.
دیپلماسی انقلابی را در دیدار با کشورهای مختلف تجربه کردیم
محسن پاک‌آیین نیز در این نشست گفت: آقای باقری عنوان کتاب را دیپلماسی مقاومت گذاشتند، دیپلمات وظیفه دارد روابط را با طرف‌ها برقرار کند، فرد دیپلمات انقلابی خاص ایران است و دیپلمات انقلابی باید پایبندی به کشور داشته باشد و بتواند برای منافع کشور مفید باشد. دیپلماسی انقلابی را در ایران و در جنگ تحمیلی در دیدار با کشورهای مختلف تجربه کردیم.
این دیپلمات افزود: اگر مقاومت در دیپلماسی زمان جنگ وجود نداشت، شاید بخش‌هایی از سرزمینمان را نداشتیم، همین دیپلماسی مقاومت را در برجام هم می‌بینیم، طرف مقابل سعی دارد که تحریم‌ها حذف نشود اما فعالیت هسته‌ای ایران محدود شود اما ایران مقاومت می‌کند تا تحریم‌ها برداشته شود و اقدامات هسته‌ای ادامه داشته باشد.
وی گفت: آقای باقری دقیقاً به این موضوع در نام کتاب اشاره کردند و توجه مخاطب را به دیپلماسی مقاومت جلب کردند. باید توجه داشت دیپلمات‌ها بازنشسته نمی‌شوند و بعد از بازنشستگیِ اسمی، دوران انتقال تجربه و حرکت‌های جدید دنبال می‌شود و این مساله در زندگی آقای باقری مشهود است.
او با اعلام اینکه آنچه سفرا نوشتند، در تاریخ باقی مانده است، افزود: توصیه من به دیپلمات‌های جوان این است که خاطرات را بخوانند و از ابتدا شروع به نوشتن خاطرات کنند.
باید تجربیات خود را برای جوان‌ها بگوییم
محمدرضا باقری نیز با تاکید به عملکرد جوانانی که وارد حوزه دیپلماسی می‌شوند، گفت: باید تجربیات خود را برای جوان‌ها بگوییم، زیرا اگر حرف نزنیم، جامعه درباره عملکرد ما ذهنیتی نخواهد داشت، پس من هم نوشتم. چیزی که در کتاب نیست این است که سال ۶۱ وارد سفارت شدم، اما جایی نوشتم که سال ۵۸ وارد این حوزه شدم.
وی افزود: جوانان باید خود اتکا باشند. همچنین در کتاب درباره حج نوشتم؛ زیرا از حج برای دیپلماسی واقعی کشور استفاده می‌کردیم. باید بتوانیم در ابعاد مختلف کمک یار و مددکار دیپلماسی کشور باشیم. هیچ وقت جناحی عمل نکردم و هیچ وقت ناامید نشدم.