خبرگزاری مهر-گروه هنر-علیرضا سعیدی: فرآیند تولید، بازاریابی و فروش محصولات موسیقایی ایران در سال ۱۴۰۱ بعد عبور از بحران و فاجعه‌ای به نام «کرونا» رفته رفته در حال بازیابی و تولد دوباره خود برای به حرکت درآوردن چرخ‌های خشک‌شده اقتصاد موسیقی ایران بود. فرآیندی که بسیاری از ناشران، تهیه‌کنندگان و برگزارکنندگان کنسرت‌ها و آلبوم‌های موسیقایی نقشه‌های بسیاری برای درآمدزایی و جبران خسارت‌های وارد آمده ناشی از حمله مرگ بار بیماری «کووید ۱۹» داشتند و آمده بودند که از پس گذشت طغیان پاندمی این بلای خانمان سوز که نفس تمام دنیا را گرفت و موجب ورشکستگی بسیاری از مشاغل شد، شرایطی را فراهم سازند که در قالب کنسرت‌های مختلفی که به علاقه مندان موسیقی در ژانرهای مختلف ارائه می‌دهند، فصل تازه‌ای از فعالیت‌های خود را پیش روی مخاطبان قرار دهند.
اما ماجرا همانی نشد که باید، چرا که از اواخر شهریورماه سال گذشته درست در زمانی که چرخه کنسرت‌ها رفته‌رفته در حال بازیابی و رونق با تمام اما و اگرها و حاشیه‌هایش بود، اتفاقات سیاسی و اجتماعی کشور منجر به تعطیلی دوباره فعالیت‌های فرهنگی هنری و به تبع آن کنسرت‌های موسیقی شد، شرایطی که هیچکدام از خوانندگان و تهیه‌کنندگان حوزه موسیقی از فردای خود خبر نداشتند و نمی‌دانستند آیا باید برای برگزاری کنسرت اقدام کنند یا خیر؟
این شرایط تا بهمن ماه سال جاری ادامه داشت، تا اینکه چند روز قبل از برگزاری جشنواره موسیقی فجر، تعدادی از گروه‌ها و هنرمندان موسیقی برای برگزاری کنسرت پیش قدم شدند و سرانجام طلسم برگزار نشدن پنج ماهه کنسرت‌ها شکسته شد. شرایطی که با برگزاری جشنواره موسیقی فجر و حضور چند گروه و هنرمند شاخص موسیقی پاپ در این رویداد که آن هم با اما و اگرهای فراوانی برخوردار بود، آغازگر فصل تازه‌ای از کنسرت‌ها بود.
کنسرت‌هایی که به واسطه حضور هنرمندان نام‌آشنای این عرصه به ویژه در حوزه موسیقی پاپ از جمله سیروان خسروی، زانکو، رضا بهرام، رضا صادقی و تعدادی دیگر که به اعتقاد نگارنده در این شرایط سخت یک اقدام شجاعانه و پرریسک به حساب می‌آمد موجب باز شدن مسیر کنسرت‌های دیگر شده و شرایطی را ایجاد کرد که دیگر خوانندگان مطرح موسیقی پاپ ایران دوباره وارد چرخه برگزاری کنسرت‌ها شوند.
برنامه‌هایی که از تاریخ یاد شده تا زمان انتشار این گزارش رسانه‌ای هر روز در حال افزایش است و می‌تواند نقطه امیدی برای بهبود شرایط روحی جامعه در این روزها باشد. در این راه به طور حتم همکاری نهادهایی چون دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که تا قبل از شش ماه دوم سال سخت‌گیری های زیادتری در حوزه‌های ممیزی و صدور مجوز برای خوانندگان داشتند، نمی‌تواند در هموار کردن مسیر پیش رو با تمام انتقاداتی که در این زمینه وجود دارد، بی تأثیر باشد.
اکنون ماجرای برگزاری کنسرت‌ها وارد فصل تازه‌ای شده، فصلی که در آن برخی از خوانندگان پرطرفدار اما بدون مجوز را سرانجام به صحنه‌های برگزاری کنسرت رساند و ایجاد کننده جریانی شد که به واسطه همکاری دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و دستگاه‌های ذی‌ربط در این زمینه صورت گرفت، نظام اقتصادی موسیقی ایران شاهد ظهور و بروز خوانندگانی شد که تا همین چند وقت پیش اصلاً فکر نمی‌کردند بتوانند روزی شاهد برگزاری کنسرت‌های خود در ایران باشند.
البته همان گونه که اشاره شد، این فرآیند دربرگیرنده انتقادات و نکته‌هایی هم هست که باید در زمان مناسب روی آنها تمرکز کرد. انتقاداتی که به طور حتم اولین نوک پیکانش به موضوع کیفیت و محتوا باز می‌گردد که متأسفانه هنوز در رتبه قابل قبولی نیست و بعضاً آثاری در این زمینه تولید می‌شود که اگرچه با استقبال کم نظیر مخاطبان به ویژه مخاطبان نسل نوجوان و کم سن و سال تر رو به روست، اما همه می‌دانیم در حوزه کیفیت حرفی برای گفتن ندارند.
به هر حال اسامی منتشرشده در سامانه‌های فروش بلیت کنسرت‌های موسیقی کشورمان دربرگیرنده معرفی نسل تازه‌ای از خوانندگانی است که به واسطه رایزنی‌ها، حمایت‌ها و تلاش‌هایی که از سوی صاحبان آثار موسیقایی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صورت گرفته اکنون می‌توانند کنسرت برگزار کنند. خوانندگانی که تا همین چند سال پیش از برخی آنها به عنوان خوانندگان زیرزمینی یاد می‌شد و برخی دیگر هم از پس برگزاری تلنت ها و مسابقه‌ها وارد جریان برگزاری کنسرت‌ها شدند.
فرآیندی که اهالی رسانه و کارشناسان حوزه موسیقی از پیچیدگی‌های مارکتینگ آن خبر دارند و می‌دانند که چه شرایط و مقدماتی فراهم شده که این خوانندگان می‌توانند در چرخه اقتصادی موسیقی ایران همراه با دیگر خوانندگان نسل قبلی خود عرض اندام کنند. خوانندگانی که اگرچه در مقایسه با جریان فعلی فعالیت هنرمندان دیگر حوزه‌های موسیقایی به مراتب در اوضاع مناسبت‌تری قرار دارند، اما حضورشان می‌تواند نفس تازه‌ای برای جریان برگزاری کنسرت‌هایی باشد که رفته‌رفته در حال تکراری شدن بود و می‌رفت که در یک فضای انحصاری قائم به چند خواننده و گروه، آسیب‌های دیگری را بر پیکره موسیقی ایران وارد کند.
نکته دیگری که در این میان می‌تواند ماجرای برگزاری کنسرت‌ها و مجوزهای صادره از سوی دفتر موسیقی وزارت فرهنگ را مورد توجه قرار دهد، همکاری دیگر نهادهای مرتبط با برپایی کنسرت‌ها به ویژه در شهرستان‌هاست که اگر در این زمینه تعامل و بستر مناسبی برای حل مشکلات این حوزه در قالب تعامل حداکثری و گفتگو صورت پذیرد قطعاً می‌توانیم در آینده‌ای نزدیک شاهد اتفاقات بهتری در حوزه موسیقی باشیم.
آنچه می‌خوانید نگاهی اجمالی و بدون تقدم و تاخری از حضور خوانندگان نوظهوری است که اگرچه در کیفیت اجراها و محتوای آثارشان می‌توان به نکات انتقادی زیادی اشاره کرد، اما حضورشان نشان از نگاهی می‌دهد که گویا تصمیم دارد، در سال ۱۴۰۲ واقع‌بینانه‌تر به خواسته مخاطبانی توجه داشته باشد؛ مخاطبانی که نوع شنیدن موسیقی آنها با نسل میانی جامعه ایرانی تفاوت‌هایی دارد.
احسان یاسین؛ حضور در باشگاه حرفهای ها به واسطه «عصر جدید»
از خوانندگان نوظهوری که می‌توان او را یکی از پدیده‌های موسیقی ایران چه در حوزه آلبوم و چه در حوزه کنسرت‌ها بدانیم احسان یاسین هنرمند ۲۲ سالهای است که به واسطه حضور در فصل سوم مسابقه استعدادیابی «عصر جدید» و سبک خوانشی که به سامی یوسف شبیه بود، بلافاصله وارد جریان حرفهای موسیقی شد.
ویدر روزهای پایانی سال گذشته اولین آلبوم خود را به نام «اولین ماه» با سبک و سیاقی از آنچه می‌شناسیم منتشر کرد و چند روز پیش هم برای اولین‌بار در کنسرت خود میزبان علاقه‌مندان بود.
این خواننده جوان طی سالهای گذشته هم تک‌آهنگ‌هایی به زبان‌های فارسی و عربی و انگلیسی تولید و منتشر کرده است. البته برخی از این آثار هم با همصدایی خوانندگان خارجی نظیر رضا زکریا و محمد طارق در پلتفرم‌های جهانی موسیقی منتشر شده بود.
معین زندی (زِد)؛ از دریافت مجوز تا برگزاری کنسرت در بهمن
معین زندی که در این چند وقت مخاطبان او را با نام هنری «معین زِد» می‌شناسند، یکی از خوانندکانی که گرچه از یکی دو سال پیش موفق به دریافت مجوز برای برخی از تک اهنگ های خود شده بود، اما تا همین بهمن ماه کنسرتی را برگزار نکرد اما به واسطه برگزاری جشنواره موسیقی فجر سرانجام موفق شد تا اولین کنسرت رسمی و دارای مجوز خود را در تهران برگزار کند.
این خواننده سی و دو ساله که عمده شنوندگانش را نسل‌های نوجوان جامعه ایران تشکیل می‌دهند با صدا و فرم خاصی که به صدای خود داده در همین چند مدت حضورش هم توانسته طرفدارانی را برای خود دست پیدا کند و به نظر می‌رسد این ماه‌ها روزهای پررونقی برای این خواننده است. او به تازگی برای سریال «پدرخوانده» قطعه‌ای خواند که با استقبال مخاطبان روبه‌رو شد.
این شرایط موجب شده که فعلاً معین زد را در ردیف خوانندگانی قرار بدهیم که در سال ۱۴۰۲ می‌تواند به واسطه حرکت از زیر زمین به روی زمین حرفهای تازه‌ای برای گفتن داشته باشد. حرف‌هایی که باید دید تا چه زمانی تاریخ مصرف دارد و مخاطبان کنسرت‌هایش او را می‌توانند تا مدت‌های زیادی بپذیرند یا خیر؟
پارسا خائف؛ از «هفت الف» تا برگزاری یک کنسرت خیریه
پارسا خائف هنرمند ۱۸ ساله اردبیلی هم که در اولین سری از مسابقات استعدادیابی «عصر جدید» به فینال راه یافت و توانست به واسطه پیشینه‌های موسیقایی خود از پس حضور در جشنواره‌های تخصصی حوزه موسیقی و این برنامه وارد مارکتینگ موسیقی کشور شود در این روزها توانسته خود را به عنوان یک هنرمند نسل تازه موسیقی معرفی کند.
این خواننده بعد از انتشار اولین آلبوم رسمی خود به نام «هفت الف» به آهنگسازی مهیار علیزاده مدتی را در سکوت گذراند اما پس از زلزله تأسف بار شهرستان خوی و البته انتشار چند قطعه موسیقایی در ماه‌های پیش از زلزله تصمیم گرفت تا این بار با چهره و صدایی متفاوت‌تر از آنچه در عصر جدید دیدیم و شنیدیم وارد اجراهای زنده موسیقی شود.
پارسای جوان که طی سالهای قبل در جشنواره موسیقی جوان، جشنواره موسیقی نوای خرم و تعدادی دیگر از رویدادهای ملی و بین‌المللی به عنوان هنرمند برگزیده معرفی شده بود، در ویدئویی که به زبان آذری منتشر کرده از برگزاری یک کنسرت خیریه به نفع زلزله زدگان خوی خبر داد.
مجید رضوی؛ مسیر برای یک خواننده تازه کار باز شده است
از خوانندگانی که طی روزهای گذشته خود را به‌عنوان یکی پرطرفدارترین خواننده‌ها در میان مخاطبان معرفی کرده و می‌توان او را یکی از محصولات مسعود جهانی تنظیم کننده بسیاری از آثار خواننده‌های محبوب نسل تین ای جر دانست، می‌توان از مجید رضوی نام برد.
این خواننده جوان موسیقی که سبک و سیاق تقریباً متفاوت‌تری را نسبت به خوانندگان نسل میانی موسیقی پاپ به کار گرفته با انتشار چند آهنگ پرطرفدار بود که خود را میان طرفداران معرفی کرد.
او اکنون جزو خوانندگانی است که فعلاً برای برگزاری کنسرت‌هایش مخاطب وجود دارد، مخاطبانی که قطعاً رده سنی آنها عمدتاً مشتمل بر گروه سنی نوجوان است و حالا که فرصت تازه‌ای پس از اخذ مجوزهای لازم برای کنسرت پیدا کرده می‌تواند در مسیر موفقیت‌های مالی و مخاطب پسند حرکت داشته باشد.
آرمین زارعی؛ صبر و تحملی که میوه‌اش اتمام بلیت کنسرت بود
آرمین زارعی هم از جمله خوانندگان مطرح این روزهای موسیقی کشورمان است که عمده سبک خوانندگی اش متمرکز بر موسیقی «رپ» و موسیقی تلفیقی است. خواننده‌ای که از سال ۱۳۸۶ با نام هنری «آرمین ۲AFM» خیلی زود به جامعه مخاطبان البته صورت زیر زمینی معرفی شد و توانست به واسطه آثارش به شهرت زیادی دست پیدا کند.
این خواننده تا سال ۱۳۹۸ عمده کارهای خود را به صورت زیرزمینی در اختیار مخاطبان قرار داد، تا اینکه در اسفند ماه همین سال به واسطه مجوزی که از دفتر موسیقی وزارت فرهنگ دریافت ابتدا موفق به انتشار تک آهنگ شد و حالا بعد از مدت‌ها صبر و حوصله‌ای که در این زمینه به خرج داده، قرار است اولین کنسرت رسمی خود را در تهران برگزار کند.
این کنسرت که تا امروز هم بلیت‌هایش به طور کامل فروش رفته از پس تعطیلی چند ماهه اجراهای زنده می‌تواند شروع مناسبی برای فصل تازه فعالیت‌های آرمین باشد.
ناصر زینعلی؛ عاشقانه‌هایی که در سال ۱۴۰۲ حرفهای زیادی برای گفتن دارد
ناصر زینعلی هم از جمله خوانندگان میانسال موسیقی پاپ است که اگر چه او را به واسطه سن و سالش نباید خواننده نسل جدید نامید اما آنچه در این ماه‌ها از وی به عنوان یک خواننده در جامعه موسیقی معرفی شده، هنرمندی با عاشقانه‌های غمگین است که هم مخاطبان هم سن و سال او و هم مخاطبان دهه هفتاد و هشتادی کارهای او را دوست دارند.
او تا همین چند وقت پیش بود که موفق به دریافت مجوز نمی‌شد، اما مدتی است که به واسطه همکاری‌هایی که در این زمینه صورت گرفته، زینعلی می‌تواند در اجراهای زنده موسیقی نیز حضور جدی داشته باشد.
البته این حضور جدی در روزهای پایانی سال به واسطه لغو کنسرت او در شیراز موجب حاشیه‌هایی شد اما باید منتظر ماند و دید که سیاست‌های جدید دفتر موسیقی وزارت فرهنگ در حوزه صدور مجوز آن قدر قدرت دارند که بتوانند شرایط آسان‌تری را برای برگزاری کنسرت در شهرستان‌ها فراهم سازند؟
رضایا؛ به امید برگزاری کنسرت در سال ۱۴۰۲ پس از کسب مجوز
امیررضا طاری معروف به «رضایا» هم یکی از خوانندگان شناخته شده در این سالهاست که تا اردیبهشت ۱۴۰۰ نزدیک به ۱۵ سال به عنوان یک خواننده زیرزمینی محسوب می‌شود. خواننده‌ای که در کارنامه فعالیت‌های خود همکاری با خوانندگان تازه مهاجرت کرد از ایران نیز به چشم می‌خورد.
این خواننده سی و پنج ساله اما ترجیح داد تا با یک صبر ۱۵ ساله برآمده از فعالیت در موسیقی به اصطلاح زیرزمینی که در آن قالب هم طرفداران زیادی داشت، شرایطی را برای فعالیت رسمی پیدا کند.
دغدغه‌ای که در اردیبهشت ماه سال ۱۴۰۰ بالاخره محقق شد و رضا یا توانست از پس تولید چندین اثر غیر رسمی، اولین آهنگ دارای مجوز خود را با نام «منو آروم کن» منتشر کند. فرآیندی که فعلاً نتیجه‌ای جز انتشار رسمی این اثر نداشته اما می‌تواند مقدمه‌ای طولانی برای کسب مجوز کنسرت به حساب آمد. فرآیندی که سال ۱۴۰۲ را تبدیل به آغاز فصل تازه فعالیت‌های این خواننده پرطرفدار نماید.
زانکو؛ خواننده‌ای که طلسم کنسرت‌ها را شکست
«زانکو» از خوانندگان نوظهور دهه ۹۰ موسیقی ایران است که اوایل بهمن ماه سال جاری بالاخره مجوز برگزاری کنسرت را دریافت کرد و به نوعی یکی از خط شکنان طلسم برگزار نشدن کنسرت‌ها بعد از یک تعطیلی چند ماهه لقب گرفت.
زانکو یکی از خوانندگان موسیقی کشورمان است که اغلب او را با آهنگ «مثلا [مثلاً روم زوم کنی، بوم بوم کنه قلبم]» می‌شناسند؛ قطعه‌ای که در اقدامی جالب توجه و البته عجیب گویا در دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز گرفت و در کنار سایر قطعه‌های تولید شده وی، مقدمه‌ای برای برگزاری کنسرت شد.
زانکو از جمله خوانندگانی است که سبک آهنگسازی، تنظیم و خوانش قطعاتش طی ماه‌های اخیر مورد توجه طیفی مخاطبان به ویژه مخاطبان کم سن و سال در فضای مجازی قرار گرفته و اگرچه کم و کیف فعالیت این خواننده از منظر هنری می‌تواند در شرایط مناسب‌تری مورد واکاوی قرار گیرد اما دریافت مجوز از دفتر موسیقی یکی از نکات جالب توجهی است که درباره این خواننده می‌توان برشمرد.
سعید شریعت؛ تک آهنگ‌هایی که شاید به کنسرت بینجامد
سعید شریعت هم یکی دیگر از خواننده نوپای موسیقی است که به واسطه همراهی‌اش با بابک زرین آهنگساز شناخته شده این سالهای سریال‌های تلویزیونی توانست مسیر خوبی را برای خود در مارکتینگ موسیقی انتخاب کند.
این خواننده نیز که طی ماه‌های گذشته موفق به اخذ مجوزهای لازم برای حضور رسمی در فعالیت‌های موسیقایی اش شده، به واسطه جنس صدایی که دارد می‌تواند در ردیف خواننده‌های پرطرفدار موسیقی ایران جای خود را بسازد که اگر اتفاقات اخیر و البته ماجرای کرونا نبود وی پیش از اینها در این فرآیند معرفی می‌شود.
تک آهنگ «تنها» اثر جدید این خواننده بود که طی روزهای گذشته با ترانه صابر قدمی و آهنگسازی بابک زرین در دسترس مخاطبان قرار گرفت.
فارغ از آنچه روایت شد، طی روزهای گذشته در فضای مجازی خبرها و نوشته‌هایی مبنی بر ممنوع الکار شدن تعدادی از خوانندگان پرطرفدار موسیقی پاپ از جمله سهراب پاکزاد، آرش و مسیح، امید حاجیلی و تعدادی دیگر که تا چندی پیش نیز کنسرت‌هایی را برگزار می‌کردند، منتشر می‌شود.
براین اساس چندی پیش خبرهایی بر این پایه منتشر شد که تعدادی از خوانندگان پاپ با پایان جشنواره موسیقی فجر وارد لیست سیاه دفتر موسیقی وزارت ارشاد شده‌اند و مجوز فعالیت و کنسرت‌هایشان فعلاً صادر نمی‌شود. موضوعی که محمد مهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفتگو با خبرنگاران پیرامون آن توضیح داد: گر خواننده‌ای ممنوع‌الکار بود در جشنواره فجر شرکت نمی‌کرد، دلیل اینکه شرکت کرده‌اند این است که ممنوع‌الکار نبوده‌اند.
محمدمهدی اسماعیلی درباره اینکه برخی از خوانندگانی که در جشنواره فجر اجرا داشته‌اند پس از برگزاری کنسرت‌هایش مدعی شدند ممنوع‌الکار شده‌اند و اجازه برای اجرا نداشتند، گفت: هیچ خواننده‌ای که در جشنواره فجر شرکت کرده ممنوع‌الکار نبوده است. اگر خواننده‌ای ممنوع‌الکار بود، در جشنواره فجر شرکت نمی‌کرد، دلیل اینکه شرکت کرده‌اند این است که ممنوع‌الکار نبوده‌اند و چنین چیزی نداریم.
وی تاکید کرد: ما تلاش می‌کنیم به همه هم فضا دهیم، بله ما به کسانی که با مردم همراه بوده‌اند حتماً باید نگاه دیگری داشته باشیم، حتماً باید نگاه حمایتی داشته باشیم. ما به عنوان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف هستیم همه هنرمندان و اهالی فرهنگ و هنر را در حیطه کاری خودمان پوشش دهیم.