دکتر رضا آذربایجانی به مناسبت روز ذخایر ژنتیکی و زیستی به خبرنگار مهر گفت: در حال حاضر در پانزدهمین سالروز تاسیس مرکز ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران و گرامیداشت روز ذخایر ژنتیکی در تقویم ملی کشور قرار داریم.
وی افزود: زیست بانکی که با عنوان مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و زیستی ایرانی راه اندازی و مدیریت شده تاکنون بیش از ۵۴هزار نمونه زیستی را در قالب ۴ بانک سلولی جانوری، میکروارگانیسمها، DNA، داده های ژنتیکی و بانک گیاهی شناسایی و ذخیره سازی کرده است.
وی با بیان اینکه این منابع ژنتیکی ارزشمند علاوه بر تحقیق و توسعه می تواند در حوزه های کشاورزی تا تحقیقات پزشکی، صنعت و ... مورد استفاده قرار گیرند، گفت: این نمونه ها در ۳۳ کلکسیون مختلف زیستی و با استانداردهای روز دنیا در پلتفرم جامعی به عنوان زیست بانک ملی کشور حفظ و نگهداری می شوند.
سرپرست مرکز ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران با بیان اینکه یکی از اقدامات کلیدی زیست بانک علاوه بر شناسایی و ذخیره نمونه ها انجام مرتب و مداوم فرایند کنترل کیفی و ارتقای استانداردهای بانکینگ نمونه ها می باشد، گفت: در واقع این مرکز در روند اجرایی خودش به عنوان یک مخزن ذخایر ژنتیک عمل نمی کند و تقریبا تنها مرکزی از این نوع در کشور است که وظیفه ذاتی و اصلی خود را ارایه سهل و ارزان نمونه های زیستی و خدمات تخصصی با کیفیت و تضمین شده به جامعه علمی و دانشگاهی قرار داده است.
وی با اشاره به مخاطبان مرکز ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران و زیست بانک افزود: به صورت کلی می توان گفت که همه مراکز آزمایشگاهی و تحقیقاتی و دانشگاهها که در زمینه زیست فناوری فعالیت می کنند جزو ذینفعان و بهره برداران از نمونه های زیستی زیست بانک هستند.
آذربایجانی در خصوص ارتباطات بین المللی زیست بانک با سایر کشور ها گفت: ارتباطات این مجموعه با سایر کشورها بر دو اساس است؛ یک ارائه خدمات و دوم ارتباط برای تبادل و ورود نمونه های زیستی به زیست بانک.
وی گفت: در این راستا بعضی از کشورهای همسایه از خدمات و نمونه های این مرکز بهره مند شده اند.
وی گفت: این مرکز در یک تعامل ملی و بین المللی بوده و از طرف دیگر عضو کنسرسیوم ها و نهادهای تخصصی بین المللی است به همین منظور می توانیم از منابع خارج کشور، تبادل نمونه داشته باشیم و وارد گنجینه ذخایر ژنتیکی کشور کنیم.
سرپرست مرکز ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران خاطر نشان کرد: در حال حاضر از ۵ قاره دنیا نمونه های ارزشمند زیستی ذخیره شده در بانکهای زیستی مرکز ملی ذخایر ژنتیک و زیستی ایران داریم که در فرایند علمی و تحقیقاتی مورد استفاده قرار می گیرند.
وی با بیان اینکه معمولا شناسایی و ذخیره نمونه ها در این بانک با برنامه ریزی است، گفت: برای اینکه نسل جدیدی از کلکسیونها را ایجاد کرده و در آینده به غیر از تحقیقات در صنعت،پزشکی، تشخیصی و... نیز بتوانیم از این نمونه ها استفاده کنیم با هدفمند سازی جمع آوری و شناسایی نمونه ها مسیر کاربردهای زیست فناورانه از منابع بومی را هموارتر ساخته ایم.
جمع آوری نمونه های زیستی در حال انقراض
وی با تاکید براینکه شناسایی و ذخیره استاندارد نمونه ها یکی از ارکان حفاطت از ذخایر زیست محیطی در خارج از زیستگاه اصلی هستند، گفت: یکی از اهداف مرکز ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران برای زیست بانک، جمع اوری و ذخیره سازی نمونه های در حال انقراض کشور می باشد.
وی گفت: این نمونه ها بیشتر در بخش سلولهای جانوری و گیاهی بوده است.
آذربایجانی با بیان اینکه در سال ۱۴۰۱ برای گونه های در حال انقراض حیات وحش اقدامات ارزشمندی صورت گرفته است افزود: در این راستا ایجاد بانک سلولی حیات وحش کشور در قالب تفاهم نامه ای راهبردی با سازمان حفاظت محیط زیست عملیاتی شده است.
وی گفت:طی سالهای قبل جمع اوری گونه هایی از دامهای منقرض شده یا در حال انقراض همچون گاو گلپایگانی، بز مرخز، اسب کاسپین انجام گرفته است بطوریکه در حال حاضر گاو گلپایگان وجود ندارد اما نمونه های سلولی آن در زیست بانک موجود است.
سرپرست مرکز ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران با بیان اینکه در سالی که گذشت اقدام به ذخیره سازی گونه های وحشی و استراتژیک جانوری کردیم، گفت: سال ۱۴۰۱، نمونه پلنگ آسیایی، یوزپلنگ و خرس مازندران را شناسایی و ذخیره سازی کردیم.
ذخیره ۲۱ گونه جانوری وحشی و استراتژیک
وی گفت: بنا داریم در سال جدید ۲۱ گونه جانوری وحشی و استراتژیک را ذخیره کنیم.
آذربایجانی گفت: در حوزه گیاهی نیز بنا داریم برنامه بلند مدتی را تدوین کنیم تا بیش از گذشته نمونه های در حال انقراض را در زیست بانک شناسایی و ذخیره کنیم.
وی افزود: ما در خصوص زعفران که میراث ملی است پروژه خوبی را امسال انجام دادیم و توانستیم گونه های وحشی زعفران را به عنوان منابع ژنتیکی کشور معرفی و شناسایی کنیم.