خبرگزاری مهر؛ گروه استانها: خراسان شمالی در مرداد ماه سال ۸۳ از خراسان بزرگ جدا و به عنوان استانی مستقل و با نام «خراسان شمالی» تأسیس شد.
این استان به مرکزیت شهر بجنورد دارای ۸ شهرستان و جمعیتی حدود یک میلیون نفر است و از این جهت که در این استان اقوام مختلف فارس، ترک، کرد، تات، ترکمن، و… و اهل تشیع و تسنن زندگی می‌کنند، به گنجینه فرهنگ‌ها شهرت یافته است.
خراسان شمالی از نظر موقعیت جغرافیایی، از شمال با کشور ترکمنستان، از شرق و جنوب با استان خراسان رضوی، از جنوب غربی با استان سمنان و از غرب با استان گلستان هم‌مرز است.
هر ساله مسافران و گردشگران از نقاط مختلف کشور راهی سفر می‌شوند تا چند روزی را از جاذبه‌های گردشگری این استان استفاده کنند.
اما در این گزارش به بررسی نقاط ضعف و قوت حوزه گردشگری خراسان شمالی می‌پردازیم.
هر از چندگاهی خبرهای خوبی از گوشه و کنار استان به گوش می‌رسد؛ ثبت ملی آثار فرهنگی و تاریخی خراسان شمالی همچنان ادامه دارد و این امر علاوه بر اینکه به ارزش معنوی این آثار می‌افزاید، در جذب گردشگران نیز بسیار مؤثر واقع می‌شود.
هزار و ۱۱۸ اثر گردشگری در خراسان شمالی
علی مستوفیان، مدیرکل میراث فرهنگی خراسان شمالی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به ابلاغ مراتب ثبت ملی ۶ اثر منقول خراسان شمالی، اظهار کرد: این آثار شامل شمشیر طلاکوب سردار معزز بجنوردی، سرمه‌دان مخروطی چلو و میل سرمه، سرمه‌دان مرصع چلو، سر عصا مفرغی، گلدان کلریتی از نوع جیرفت و شجره‌نامه روستای سکه شیروان هستند.
وی تأکید کرد: بر اساس قوانین و ماده‌های موجود پیرامون ثبت آثار ملی، مراتب ثبت منقول فرهنگی تاریخی این ۶ اثر در فهرست آثار ملی منقول ایران ابلاغ شد.
مستوفیان گفت: همچنین بر اساس مصوبات شورای ملی ثبت آثار ۴ اثر فرهنگی تاریخی خراسان شمالی واجد ارزش ثبت در فهرست آثار ملی غیرمنقول تشخیص داده شد و در شرف صدور حکم و ابلاغ ثبت به مراجع ذی‌ربط است.
مدیرکل میراث فرهنگی خراسان شمالی تأکید کرد: از جمله این آثار می‌توان به محوطه تاریخی قلعه خرابه، تپه سهراب قزلق، تپه کلنبه و بقای رباط اجغ در شهرستان گرمه اشاره کرد.
وی افزود: در حال حاضر هزار و ۱۱۸ اثر در خراسان شمالی شناسایی شده است که از این تعداد ۷۴۱ اثر در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
مستوفیان گفت: از این تعداد ۵۲۰ اثر غیرمنقول تاریخی، ۱۲۵ اثر ناملموس، ۵۸ اثر طبیعی و ۳۸ اثر منقول تاریخی می‌باشند.
ظرفیتی که همچنان مغفول است
علاوه بر این، خراسان شمالی به عنوان باب الرضا، در مسیر بیش از ۲۰ میلیون مسافری است که به دیار حضرت شمس الشموس می‌روند؛ از سوی دیگر نیز در مسیر مسافران شمال کشور قرار دارد. اینکه این استان از دو سو مورد بازدید و توجه گردشگران است نکته بسیار مطلوبی محسوب می‌شود اما نقطه ضعف ماجرا این است که خراسان‌شمالی با ظرفیت‌های بالای توریستی صرفاً به یک نقطه برای عبور و مرور تبدیل شده و مردم آن به اندازه‌ای که باید، بهره کافی از ظرفیت بالقوه موجود نمی‌برند.
یکی از کسبه‌ها که در مبادی ورودی استان مشغول فروش سوغات است، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: در بدو ورود مسافران به استان، ما اولین میزبان آنها هستیم و همیشه تلاش می‌کنیم خاطراتی خوش از خود و استان مان را در ذهن مسافران ثبت کنیم.
وی افزود: مسافران به شهر ما به عنوان محلی برای استراحت کوتاه مدت در طی مسیر و توقف گاه نگاه می‌کنند درحالیکه استان خراسان شمالی جاهای دیدنی زیادی دارد.
این فروشنده گفت: اگر تابلوها درست نصب شوند و اطلاع رسانی‌ها به خوبی انجام شود، به زودی استان ما نیز به عنوان یکی از مقاصد اصلی سفرها به شمار خواهد رفت.
شناساندن درست مکان‌های دیدنی، نصب تابلوها، هدایت مسافران به پارک‌ها، رونق فروشگاه‌ها در ورودی‌های استان و… از جمله اقداماتی است که باعث می‌شود مردم، دیگر به خراسان شمالی به چشم یک محل برای استراحت حین سفر نگاه نکنند و از ظرفیت‌های موجود در آن مطلع شوند.
لذا باید هرساله برای بهبود وضعیت گردشگری تمهیدات لازم اندیشیده و بر امکانات نیز افزوده شود.
راه اندازی سامانه خدمات سفر خراسان شمالی
بیجندی، مدیرکل هواشناسی خراسان شمالی چهارشنبه ۲۴ اسفند در آئین رونمایی از سامانه خدمات سفر خراسان شمالی با اشاره به اینکه این سامانه با همکاری و هم افزایی اداره کل راه شهرسازی و اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهیه شد، اظهار داشت: داشتن سفری ایمن برای مسافران و ماندگاری آنها در این خطه از اهداف اصلی تهیه این سامانه است.
وی با اشاره به قابلیت‌های این سامانه گفت: سامانه خدمات سفر خراسان شمالی جدای از داده‌های اقلیمی و پیش بینی‌های هواشناسی، اطلاعات مفصلی نیز در خصوص گردشگری و راه‌های استان دارد.
بیجندی خاطرنشان کرد: جاذبه‌های گردشگری استان در این سامانه به تفکیک هر شهرستان معرفی می‌شود تا گردشگران به راحتی بتوانند از اماکن دیدنی مورد علاقه خود بازدید کنند.
مدیرکل هواشناسی خراسان شمالی افزود: همچنین اماکن تاریخی، موزه‌ها، محوطه‌های تاریخی، اماکن زیارتی، امامزادگان، گردشگاه‌ها، روستاها و جاذبه‌های طبیعی و جغرافیایی استان در این سامانه به خوبی معرفی شده است.
به کار گیری ظرفیت‌ها برای استقبال از مسافران نوروزی
تمام دستگاه‌های متولی باید تلاش خود را به کار بسته تا در ایام سفر لحظاتی شیرین را برای گردشگران ثبت کنند و هموطنان عزیز با خاطری آسوده به تفریح و سیاحت و زیارت بپردازند. افزایش امکانات رفاهی بین راهی و درون استانی، ارتقا کیفیت خدمات رسانی و… از جمله این اقدام‌ها است.
ابوالفضل اسماعیلی، معاون گردشگری و سرمایه‌گذاری خراسان شمالی در گفتگو با مهر با بیان اینکه مجوز یک دفتر خدمات مسافرتی و گردشگری بند «ب» در بجنورد صادر شده است، اظهار داشت: با عنایت به اهمیت سامان‌دهی مسافران ورودی به استان و همچنین تهیه بسته‌های سفر در سطح‌ها و موضوعات مختلف از جمله گردشگری سلامت، طبیعت‌گردی، تجربه‌گرایانه و…، این اداره‌کل نسبت به بررسی درخواست متقاضیان دریافت مجوز بند «ب» اقدام و پس از طرح در کمیسیون‌های مربوطه نسبت به صدور پروانه بهره‌برداری آنان اقدام می‌کند.
وی افزود: تعداد ۲ نفر به‌صورت مستقیم در این دفاتر مشغول به کار خواهند شد و نیز با توجه به تهیه بسته‌های سفر و بهره‌مندی از خدمات تأسیسات گردشگری دیگر، اشتغال زیادی به‌صورت غیرمستقیم را در بر خواهد داشت.
اسماعیلی بیان کرد: با صدور پروانه بهره‌برداری برای این دفتر خدماتی مسافرتی، تعداد دفاتر سطح استان به ۲۴ دفتر رسید.
عشایر خراسان شمالی میزبان مسافران نوروزی
اما ظرفیت‌های خراسان شمالی تنها به چند اثر تاریخی ختم نمی‌شود. مناظر طبیعی شامل مناطق ییلاقی و قشلاقی و پراکندگی عشایر در هنگام ییلاق در دامنه کوه‌ها از جاذبه‌های دیگر گردشگری خراسان شمالی در حوزه عشایر است.
صنایع دستی عشایر از جمله قالی، قالیچه، گلیم، سفره کردی، کناره، پادری، خورجین، پلاس و لباس‌های محلی این قشر هم برای گردشگران قابل توجه است.
رضا روشن ضمیر، مدیرکل امور عشایری خراسان شمالی در گفتگو با مهر اظهار کرد: سیاه چادرهای عشایر در نوروز ۱۴۰۲، در ۱۵ تا ۳۰ کیلومتری شهرهای استان برپا می‌شود و در آن فرهنگ بومی و سنتی استان و انواع صنایع دستی و تولیدات لبنی این قشر عرضه می‌شود.
وی افزود: این سیاه چادرها در قالب نوروز گاه‌های جاده‌ای فعال می‌شود و فرصت مناسبی است تا ظرفیت‌های گردشگری جامعه عشایری بیشتر و بهتر معرفی شود.
روشن ضمیر گفت: این سیاه چادرها در مسیر جنگل گلستان تا انتهای حوزه استحفاظی استان در شهرستان فاروج به سمت مشهد مقدس راه اندازی می‌شود.
مدیرکل امور عشایری خراسان شمالی افزود: مسافران می‌توانند در این سیاه چادرها استراحت کنند و با غذاها و نوشیدنی‌های سنتی و دمنوش های عشایر پذیرایی شوند همچنین عشایر تولیدات لبنی، گیاهان دارویی تولیدی خود و صنایع دستی را به مسافران عرضه کنند.
وی خاطرنشان کرد: این سیاه چادرها فرصت مناسب برای توسعه و رونق اقتصادی عشایر است.
خدمت رسانی بهتر به مسافران در دستور کار مسئولان
محمدرضا حسین نژاد، استاندار خراسان شمالی در ستاد خدمات سفر استان اظهار داشت: خدمات رسانی بهتر و شایسته از اولویت‌های دستگاه‌های اجرایی متولی در استان است.
محمدرضا حسین نژاد افزود: باید به گونه‌ای به مسافران خدمات رسانی شود که موجب ماندگاری آنها در استان و خاطرات خوبی در ذهن آنها ثبت شود.
وی ادامه داد: بی تردید ماندگاری مسافرین در خراسان شمالی موجب تحول بخش گردشگری و رونق کسب و کارها خواهد شد.
خراسان شمالی با توجه به آب و هوایی که دارد، از منابع طبیعی بسیاری نیز برخوردار است. علاوه بر منابع طبیعی، روستاها، آبشارها و… بناهای سنتی و قدیمی استان برای گردشگران جالب توجه می‌باشد که در ادامه به برخی از آنها توجه خواهیم کرد.
آینه خانه مفخم موزه اسناد و نسخه خطی
عمارات معروف به آئینه خانه مفخم یکی از یادمان‌های برجسته دوره قاجار در شهر بجنورد قرار دارد. در دوره قاجار بنای آئینه خانه همراه با آثار دیگری از جمله عمارات مفخم، کلاه فرنگی، حوضخانه و سردر در باغ بزرگی قرار داشته و مجموعه دارالحکومه سردار مفخم را تشکیل می داده است.
این بنا در حدود ۱۳۰۰ هجری همزمان با دوره حکومت ناصرالدین شاه به دستور یارمحمدخان شادلو معروف به سردار مفخم بجنورد ساخته شده و به عنوان فضای اداری و دیوانی برای انجام دیدارهای رسمی سردار با رجال سیاسی قاجار و نیز انجام مراسمات تشریفات نظامی و رایزنی در باب مسائل سیاسی و اجتماعی با سران ایل شادلو و غیره مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
خانه تاریخی جاجرمی ها
خانه جاجرمی ها واقع در بجنورد، اوایل خیابان طالقانی شرقی، کوچه جاجرمی از بناهای اواخر دوره قاجاری است که به استناد کتیبه موجود در سال ۱۵۲۳ هجری قمری به دست استاد غلامرضا بنای ساخته شده است. این بنای کوچک و زیبا با پلان مربع به حدود ۶۰۰ متر مربع مساحت، نمونه ارزشمندی از معماری سنتی و حیاط مرکزی است. درب چوبی آن و تمام پنجره‌ها و نورگیرها به سمت حیاط باز می‌شود.
ورودی حسینیه از طریق یک هشتی به حیاط مرکزی متصل شده و قسمت فوقانی دیوار ایوان شرقی نیز کتیبه‌ای به خط نستعلیق دارد که در آن گزیده‌ای از ترکیب بند مشهور محتشم کاشانی در مرثیه شهدای کربلا (باز این چه شورش است) گچبری شده است.
اسفیدان، ماسوله خراسان شمالی
روستای توریستی اسفیدان در ۴۵ کیلومتری جنوب شرقی ایران واقع شده است. این روستا بافت مسکونی جالب توجهی دارد به طوری که خانه‌ها به صورت پلکانی در دامان کوه ساخته شده اند بر همین اساس اسفیدان به ماسوله خراسان شمالی شهرت یافته است.
از جاذبه‌های روستا به آبشار هِنَه ور، آبشار بارگاه، غارخزانه هِنَه ور، مقبره شیخ محمدرضا ربانی محمد معروف به حاج آخوند، بقعه امامزاده محمد بن باقر بن موسی بن جعفر (ع) می‌توان اشاره کرد.
همانطور که گفته شد، خراسان شمالی از ظرفیت بالایی در صنعت گردشگری برخودار است. انتظار می‌رود با اقدامات انجام شده از سوی مسئولین و با توجه مردم عزیز، این استان در حوزه گردشگری رشد مناسبی داشته باشد و در سال‌های آینده شاهد اتفاق‌های مثبتی در این بخش باشیم.