چرا جنگ یمن طولانی شد؟

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: ۲۶ مارس ۲۰۱۵، زمان شروع رسمی تهاجم نظامی عربستان سعودی و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس-به‌استثنای عمان- در عملیاتی به نام «طوفان قاطعیت» به یمن است که قریب به هشت سال ادامه یافته است. اکنون این سوال مطرح است که چرا جنگ یمن که از یک درگیری داخلی شروع و به دخالت و تجاوز عربستان وائتلاف نظامی وابسته به آن ختم شد، طی این سال ها ادامه یافته است.

فروش تسلیحات آمریکا به عربستان

بسیاری از نهادها و کارشناسان بین المللیِ حوزه غرب آسیا بر این موضوع تأکید دارند که آمریکا از جنگ یمن برای فروش تسلیحات خود به کشورهای منطقه استفاده کرده و از این مسیر سود کلانی را نصیب تولیدکنندگان و دلالان این بازار کرده است.

رهبر جنبش مقاومت مردمی انصارالله یمن بارها در خلال این جنگ خانمان سوز اعلام کرد «آمریکا عمداً بدترین فاجعه انسانی جهان را در یمن طولانی می کند تا از معاملات تسلیحاتی با عربستان سعودی و متحدان منطقه ای آنکه درگیر جنگ ویرانگر هستند، سود کلانی به دست آورد.» به گفته وی آمریکا همچنان به لغو هرگونه ابتکار سلطان عمان و سایرین برای بازگرداندن صلح و ثبات سراسری به یمن ادامه می دهد.

این رهبر یمنی تاکید می‌کند که «ایالات متحده در تلاش بوده تا از بحران طولانی یمن استفاده کند. واشنگتن قبلاً از طریق معاملات تسلیحاتی با ریاض و متحدانش درجریان جنگ سود زیادی به دست آورده است. دولتمردان ایالات متحده قصد دارند یک کشور تابع در یمن ایجاد کنند تا یمنی ها را تحت کنترل خود درآورند.»

به گفته وی همچنین «ذخایر طبیعی یمن توسط ائتلاف عربستان اشغال شده و این ائتلاف مسئول محروم کردن یمنی ها از درآمدهای فروش میادین نفتی و ذخایر طبیعی این کشور است. علاوه براین، آمریکایی‌ها از آغاز تجاوز در مارس ۲۰۱۵، عملیات بمباران به رهبری عربستان سعودی علیه مناطق مختلف یمن را فرماندهی می‌کنند.»

اما نمونه این اظهارات توسط برخی نهادهای غربی نیز مطرح و مستند شده است.

طبق گزارش نشریه آمریکاییِ The American Prospect، طی ماه مارس ۲۰۱۵ تا مارس ۲۰۲۲، ائتلاف نظامی به رهبری سعودی‌ها، بیش از ۲۵۰۰ حمله هوایی به یمن با استفاده از بمب های ساخت آمریکا و با کمک ارتش ایالات متحده انجام داده است.

آکسفام یکی از سازمان های بین المللی امداد رسانی نیز گزارش داده است: تسلیحات بریتانیا و آمریکا که در اختیار عربستان سعودی قرار گرفته، مستقیماً در حملات به غیرنظامیان در یمن استفاده شده است.

نشریه «واشنگتن‌پست» نیز درگزارشی در سال ۲۰۱۶ به قلم «توماس گیبونز نِف» نوشت: عربستان سعودی بر اساس تصاویر و ویدئوهای منتشر شده در رسانه های اجتماعی از مهمات تهیه شده از «فسفر سفید» که از آمریکا گرفته در جنگ خود علیه یمن استفاده می کند و این نگرانی گروه های حقوق بشری را در مورد استفاده از مواد بسیار محترقه علیه غیرنظامیان برانگیخته است.

براساس این گزارش و طبق مقررات ایالات متحده، فسفر سفید فروخته شده به سایر کشورها فقط برای سیگنال دادن به سربازان دیگر و ایجاد پرده های دود استفاده می شود.

هنگامی که مهمات منفجر می شود، فسفر سفید آزاد می کند که به طور خودکار در هوا مشتعل می شود و دود سفید غلیظی ایجاد می کند. هنگامی که این ماده علیه سربازان یا غیرنظامیان استفاده می شود، می تواند با سوزاندن تا استخوان فرد مصدوم را معلول کرده و وی را قربانی کند.

یمن نیازمند کمک غذایی جهان

تقریباً در تمام گزارش های منتشره از سوی نهادهای ناظر بین المللی یکی از مهمترین اهداف این جنگ خانمانسوز، به ضعف و استیصال کشاندن دولت و ملت یمن است.

در این گزارش ها به تبعات ناگوار این نزاع طولانی مدت برای یمنی ها اشاره شده است. سال گذشته میلادی، برنامه جهانی غذای سازمان ملل متحد کمک های خود را برای ۱۳ میلیون یمنی کاهش داد و کمک های غذایی را ۵۰ درصد برای پنج میلیون نفر و ۷۵ درصد برای هشت میلیون نفر کاهش داد. این روند کاهش کمک مواد غذایی به یمن به دنبال کاهش از سال ۲۰۲۱ در کشوری بود که بدترین کشور جهان از نظر گرسنگی نام گرفت. طبق گزارش سازمان ملل بدون این کمک، غیرنظامیان از گرسنگی خواهند مُرد.

سازمان های بشردوستانه تاکنون بارها از هر دو طرف خواسته اند تا اختلافات خود را کنار بگذارند و «بازوی دیپلماسی را گسترش دهند» و خاطرنشان کردند که ارائه کمک به ۲۳ میلیون نفر از کل جمعیت بیش از ۳۲ میلیونی نفری یمن که به شدت از این جنگ آسیب دیده اند، ضروری است.

به اعتراف اندیشکده آمریکایی سی اف آر، درگیری هشت ساله دریمن بحران انسانی این کشور را به دلیل گرسنگی گسترده، بیماری و حملات به غیرنظامیان در ردیف یکی از بدترین بحران های جهان در سده اخیر قرار داده است.

تلفات جنگ یمن

برنامه توسعه سازمان ملل متحد پیش از این هشدار داده بود که جنگ در یمن، به عنوان یکی از فقیرترین کشورهای منطقه، رشد و توسعه این کشور را به مدت بیش از دو دهه به عقب انداخته است.

این سازمان در مورد ادامه درگیری‌های نظامی در این کشور هشدار داده و می‌گوید در صورتی که وضعیت به همین صورت ادامه یابد، شمار قربانیان تا سال ۲۰۳۰ به حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر خواهد رسید.

این نهاد وابسته به سازمان ملل با انتشار گزارشی در اواخر سال گذشته میلادی اعلام کرد که تلفات انسانی مستقیم و غیرمستقیم جنگ هفت ساله یمن تا پایان سال جاری میلادی به ۳۷۷ هزار نفر خواهد رسید.

براساس مستندات این نهادبین المللی، اکثریت قربانیان غیرمستقیم جنگ یمن را کودکان تشکیل می‌دهند که به طور ویژه در برابر سوء تغذیه و گرسنگی آسیب‌پذیرند. در طول سال ۲۰۲۱ در هر نه دقیقه یک کودک یمنی تحت تاثیر جنگ جان خود را ازدست داده است.

این نهاد بین المللی تاکید کرده است در شرایط کنونی بیش از ۸۰ درصد از جمعیت یمن به کمک‌های بشردوستانه خارجی نیازمند هستند و اقتصاد این کشور در آستانه ورشکستگی کامل است.

جمع‌بندی

اندیشکده بروکینگز درگزارش پژوهشی تاکید کرده که جنگ دریمن جنگ آمریکاست. عربستان سعودی ثروت زیادی را صرف خرید تسلیحات از آمریکا کرده تا جنگی را که تقریباً یک چهارم میلیون نفر درآن با این تسلیحات کشته شده اند، هدایت کند.

همچنین بر اساس گزارش موسسه تحقیقات صلح بین المللی استکهلم که یک سازمان ردیابی فروش تسلیحات است، عربستان سعودی از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹، یعنی پنج سال اول جنگ یمن، بزرگترین واردکننده تسلیحات در جهان بوده است.
طبق این گزارش، واردات تسلیحات اصلی این کشور در مقایسه با دوره پنج ساله قبل ۱۳۰ درصد افزایش یافته است.

در پنج سال قبل از جنگ، انتقال تسلیحات ایالات متحده به عربستان سعودی بالغ بر ۳ میلیارد دلار بود. بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۰، ایالات متحده با فروش بیش از ۶۴.۱ میلیارد دلار تسلیحات به ریاض موافقت کرد که میانگین آن ۱۰.۷ میلیارد دلار در سال بود. فروش سلاح به سایر کشورهای متخاصم در جنگ، مانند امارات متحده عربی (امارات متحده عربی) نیز به طور تصاعدی افزایش یافت.

درمجموع باید گفت، باراک اوباما، رئیس‌جمهور اسبق آمریکا می‌توانست با قطع حمایت نظامی، دیپلماتیک و اطلاعاتی از ائتلاف تحت رهبری عربستان که یمن را محاصره کرده و حملات هوایی مرگبار به اهداف غیرنظامی را بدون انقطاع ادامه می دهد، جنگ را در همان آغاز یعنی سال ۲۰۱۵ متوقف کند، اما میلیاردها دلار سود حاصل از فروش تسلیحات نظامی توسط آمریکا مانع از این کار شد.

دولت ترامپ نیزکاملاً مشتاق جنگ بود و مایک پمپئو تصور می کرد که جنگ با پیروزیِ آغازگران جنگ به پایان خواهد رسید و از این رو روند فروش تسلیحات سنگین و مرگبار به عربستان را تسهیل کرد.

اکنون این سوال مطرح است که آیا از پس سالها جنگ، زمان آن فرا نرسیده است که کشتار در یمن وهدف قراردادن غیرنظامیان که بخش اعظمی از آنها را زنان و کودکان وسالخوردگان تشکیل می دهند، متوقف شود و ازمسابقه بیشتر تسلیحاتی در خاورمیانه که سود آن فقط شرکت های نظامی آمریکایی ودلالان مرگ در منطقه را فربه تر می سازد، جلوگیری به عمل آید.

منابع:

https://www.brookings.edu/blog/order-from-chaos/۲۰۲۱/۰۲/۰۴/its-time-to-stop-us-arms-sales-to-saudi-arabia

https://prospect.org/world/۲۰۲۳-۰۳-۰۸-exit-yemen-fragile-peace/

https://www.washingtonpost.com/news/checkpoint/wp/۲۰۱۶/۰۹/۱۹/saudi-arabia-appears-to-be-using-u-s-supplied-white-phosphorus-in-its-war-in-yemen/

https://www.aljazeera.com/podcasts/۲۰۲۳/۱/۱۹/who-is-smuggling-weapons-to-yemen

https://www.cfr.org/backgrounder/yemen-crisis

https://www.unhcr.org/news/press/۲۰۲۳/۲/۶۳fc۵aea۴/unhcr-funding-gap-us۲۹۵m-yemen-jeopardizes-life-saving-humanitarian-aid.html