خبرگزاری مهر- گروه استانها: در اطراف شهر سلماس و نزدیک به روستای خان تختی شاهد یک کتیبه هستیم که در دل کوهی استوار به نام کوه پیر چاووش نگاشته شده است.
وجود کتیبه خان تختی گویای اصالت و هویت این منطقه از کشورمان است. این کتیبه که در زمان ساسانیان حک شده است نشان از رویدادهای تاریخی و فتوحات آن زمان توسط ایرانی‌ها دارد.
یکی از شهرهای اصیل استان آذربایجان غربی که دارای پیشینه تاریخی با اصالتی است، شهر سلماس است. سلماس شهری کوچک است که در دشت واقع شده است و به نام شاهپور در دوران پهلوی شناخته می‌شد. در کتاب‌های باستانی شهر سلماس به عنوان شهری با بازارهای خوب و مسجدی که از سنگ ساخته شده معروف است.
سنگ نگاره خان تختی با نقش‌های برجسته و ارزشمندی که روی آن حک شده، در ارتفاع ۳۰ متری از زمین قرار دارد و شکوه آن توجه بازدید کنندگان را به خود جلب می‌کند.
چرا باید از کتیبه خان تختی سلماس بازدید کنیم؟
کتیبه خان تختی جز آثار ملی به حساب می‌آید و دیدن آن ما را با یکی از اصیل‌ترین جاذبه‌های تاریخی آشنا می‌سازد، کتیبه خان تختی در دل کوه نگاشته شده است و بازدید از آن گردشگران را به سکوت و تأمل در تاریخ آن هم در دشتی وسیع وا می‌دارد.
این کتیبه در واقع نشان از شکوه و غرور ایران باستان دارد چرا که بر طبق اطلاعات به دست آمده از این حکاکی‌ها، نمایش پیروزی در برابر سلطه روم است، گردشگران با سفر به این منطقه می‌توانند علاوه بر بازدید از کتیبه خان تختی سری به سلماس بزنند و با زیبایی‌های این شهر کوچک بیشتر آشنا گردند.
راه رسیدن به کتیبه بوسیله پله‌هایی که در مسیر تعبیه شده آسان است و گردشگران می‌توانند از نزدیک این کتیبه را ببیند و از دیدن آن لذت ببرند.
تاریخچه کتیبه خان تختی سلماس
حفاری‌های انجام شده در سلماس این شهر را به دوران مادها مربوط می‌سازد. در زمان هخامنشیان، سلماس به زروند معروف بود. این شهر پس از سقوط خسرو اشکانی به دلیل موقعیتی که بین ایران و روم وجود داشت، تحت سلطه ساسانیان قرار گرفت.
کتیبه خان تختی که در نزدیکی سلماس قرار دارد و طبق تحقیقات انجام شده قدمت آن به دوره ساسانیان و قرن سوم میلاد برمی‌گردد و حدود ۱۸ قرن قدمت دارد. شایان ذکر است که بسیاری از باستان شناسان از جمله کارپنتر، فلاندرز، کوست، دمرگان، لمان و البته والتر هینتز اقدام به معرفی این سنگ نگاره‌ها کرده‌اند.
رومی‌ها بارها به این مناطق حمله کرده‌اند. در یکی از حملات روم، جولیانوس امپراطور روم به سلماس حمله کرد و این شهر به سلطه خود درآورد. در واقع کسانی که در نوشته‌های خود از نام «جیلیا کاموس» به معنی «سرزمین دانه‌های کامل» برای شهر سلماس استفاده کرده بودند، آن را تصرف کردند. اما در یکی از مهم‌ترین جنگ‌ها، اردشیر بابکان و جانشین او شاپور اول از ساسانیان، ارتش‌های روم را شکست دادند و موفق به تسخیر ارمنستان شدند. حکاکی ارزشمند سنگی خان تختی در حقیقت مربوط به این پیروزی است.
در این مونوگرافی می‌بینیم که والریانوس امپراطور روم در مقابل شاپور ساسانی زانو زده است. همچنین می‌بینیم که حاکم محلی ارمنستان به اردشیر و شاپور هدیه می‌دهد.
معماری کتیبه خان تختی سلماس
خان تختی در نزدیکی سلماس قرار دارد و در جاده ارومیه-سلماس واقع شده است. در کوه‌های پیر چاووش که مشرف به این جاده هستند کتیبه‌ای به نام کتیبه خان تختی وجود دارد. کتیبه خان تختی حدود ۲ متر عرض و حدود ۲.۵ تا ۳.۵ متر طول دارد.
این کنده کاری‌های گران بها از سطح زمین با ارتفاع ۲ متر نصب شده‌اند و زیبایی و ظرافت آنها توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. این حکاکی مردانی را به تصویر می‌کشد که پیاده و سواره هستند و آنچه در سرشان است، شبیه تاج است.
لباس این مردان شبیه لباسی است که در زمان حکومت اردشیر (یکی از سلطنت‌های سلسله ساسانیان) پوشیدن آن مرسوم بوده است. در واقع تصور بر این است که سوار چپ اردشیر بابکان و سوارکار راست شاپور اول است. اردشیر بنیان گذار سلسله ساسانی بود. شاپور اول پسر اردشیر و ولیعهد وی بود. هر دو پادشاهانی قدرتمند بودند که در دوران سلطنت خود پیروزی‌های باشکوهی بر رومیان داشتند. در مسیر رسیدن به کتیبه، پله‌هایی طراحی شده‌اند تا بازدید از کتیبه خان تختی سلماس راحت تر شود.
مسیر دسترسی به کتیبه خان تختی سلماس
یکی از روش‌های رفتن به شهر سلماس از طریق خرید بلیط هواپیما ارومیه است که شما می‌توانید هنگام رسیدن به شهر ارومیه با وسایل نقلیه دیگر حدود ۹۰ کیلومتر در جهت شمال حرکت کنید تا به شهر سلماس برسید.
اگر با اتومبیل شخصی به سمت کتیبه خان تختی سلماس می‌روید بهتر است بدانید که این جاذبه تاریخی به راحتی از جاده ارومیه-سلماس قابل مشاهده است.
این مکان به جز ایام عید که ممکن است شلوغ و پر از گردشگر باشد در سایر زمان‌ها خلوت است، البته بهتر است با توجه به کوهستانی بودن منطقه از سفر در ایام زمستان خودداری شود، برای بازدید از کتیبه خان تختی اختصاص حداکثر نیم تا یک ساعت کافی است. بازدید از کتیبه خان تختی رایگان و بدون پرداخت ورودیه است.
قدمت این سنگ نگاره به قرن سوم میلادی یعنی زمان سلطنت ساسانیان برمی گردد. طول این اثر حدود ۲.۸ متر بوده و عرض آن به ۲ متر می‌رسد.سنگ نگاره خان تختی با نقش‌های برجسته و ارزشمندی که روی آن حک شده، در ارتفاع ۳۰ متری از زمین قرار دارد
این اثر در ۱۵ کیلومتری جاده سلماس به ارومیه، و در روستای خان تختی واقع شده است، در این روستا کوهی به نام پیرچاووش وجود دارد که از همان کنار جاده قابل مشاهده است و این سنگ نگاره روی آن قرار دارد.
این اثر در سال ۱۳۱۰ با شماره ۱۶۸ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.