خبرگزاری مهر، گروه استانها: قاین یکی از شهرستان‌های خراسان جنوبی بوده که همچون دیگر نقاط استان زیبایی‌های زیادی را در خود جای داده است. شگفتی‌هایی که هر کام درسی قدیمی از تاریخ انقلاب را روایت می‌کنند و سال به سال بر ارزش خود می‌افزایند.
هر ساله حجم بالایی از مسافران و گردشگران در ایام مختلف سال به جاذبه‌های تاریخی این نقطه از خراسان جنوبی سری می‌زنند تا به عین، شگفتی‌های تاریخ را تماشا کنند.
بنا به گفته مسئولان در حال حاضر ۳۰ جاذبه تاریخی از قاین در سامانه «جانا» به ثبت رسیده که هر کدام به سهم خود از هر رهگذر دلنوازی می‌کند.
آرامگاه بوذرجمهر قائنی
در حاشیه جنوب شهر قائن، بر دامنه کوه قهستان، آرامگاهی متعلق به یکی از عرفای نامدار و شاعر به نام «بوذرجمهر قاینی» است.
بنای مقبره بوذرجمهر در قرن شش و هفت هجری قمری با معماری زیبا ساخته شده است. آرامگاه بوذرجمهر چهار ایوانی بوده و گنبدی برفراز ایوان‌ها قرار دارد.
برای تزئین داخلی بنا از گچ استفاده شده و نوع پیشانی ایوان‌ها به شکل طاق نماهای جناقی است. تزئینات گچ‌کاری زیر گنبد هم یکی از زیباترین بخش‌های آرامگاه بوذرجمهر قاینی محسوب می‌شود که مقرنس‌ها و گچ‌بری‌های خفیف و هنرمندانه‌ای دارد.
این قلعه و آرامگاه چون در اراضی هاجر آباد قرار گرفته بنام جهر آباد یا هاجر آباد شناخته شده است. بوذرجمهر حدود ۵۰۹ هکتار وسعت دارد که از سمت شرق و جنوب شرق به ارتفاعات کوه ابوذر و قلعه کوه از جنوب تا انتهای پارک جنگلی قهستان در ضلع شرق جاده قاین- بیرجند کشیده شده است.
حکیم ابوذر جمهر قاینی مردی از سلاله پاکان از دیار عالم پرور قائنات و مایه فخر خطه جنوب خراسان از جمله این حکیمان، شاعران و سیاستمداران برجسته است که هم عصر فردوسی در دربار غزنوی علم و ادب ایرانی را اعتلا بخشیده و آوازه ایران و ایرانی را در زمان خود به دورترین ملل دنیا رسانده است.
مسجد جامع «گریمنج» قائنات
بنای زیبای مسجد جامع گریمنج در داخل بافت قدیمی روستا واقع و معماری آن مربوط به دوره صفوی است.
قسمت‌های مهم این بنا شامل ورودی، دهلیز، صحن، ایوان و شبستان ستون دار بوده و این اثر از نظر دارا بودن ویژگی‌های معماری (نقشه و طرح، نوع طاقها و سقفها، دارا بودن عناصر معماری ایرانی و سبک درون‌گرایی) دارای ارزش تاریخی است.
گریمنج یکی از روستاهای نیمبلوک است که در ۳۰ کیلومتری شمال غربی قاین و در کنار جاده قاین- مشهد قرار دارد.
بنای مسجد جامع گریمنج، مربوط به دوره صفویه تا اوایل دوره قاجاریه است که با شماره ۱۵۳۱۶ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و تحت حفاظت سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است.
قلعه کوه قاین
در گوشه و کنار جغرافیای ایران، قلعه‌های متعددی جا خوش کرده‌اند و هرکدام یادگاری به‌جامانده از یک دوره تاریخی‌اند. قلعه کوه قائن یا همان دژ آرتاگوانا از جاذبه‌های تاریخی ایران بوده که در خراسان جنوبی و در شهرستان قائنات واقع شده است.
این قلعه از جاهای دیدنی قاین بوده و این شهر در شمال غربی قلعه کوه قائن به‌روی نقشه دیده می‌شود. پارک جنگلی قائن نیز در جنوب غربی این قلعه واقع شده و مسافت بین این دو جاذبه در حدود چهار کیلومتر است.
قلعه کوه قاین یا قلعه حسین قاینی از دوره حکومت سلجوقیان باقی مانده و از بزرگ‌ترین قلعه‌های خراسان جنوبی محسوب می‌شود. قسمت‌های مختلف آن می‌توان به اتاق‌ها، برج‌ها، آب‌انبار و دالان‌ها اشاره کرد.
غار خونیک در جنوب شهر قاین و قلعه حسین قاینی، با فاصله ۱۸۸ کیلومتر واقع شده است. در این غار طی پژوهش‌های انجام‌شده، ابزارهایی از زندگی انسان در دوران پارینه‌سنگی میانی کشف شده و قدمت شهرستان قائنات و شهر قائن را گواهی می‌دهد.
چنار کهنسال دشت بیاض با قدمت حدود ۳۰۰ ساله
چنار کهنسال در فاصله دو متری از دیوار مسجد قرار دارد. مسجد قدیمی، در زلزله سال ۴۷ خضری دشت بیاض ویران گردید که پس از آن مسجد جدید با مساحت کمتر، به سمت غرب درخت کهنسال در همان مکان ساخته شد.
این درخت برای اهالی خضری دشت بیاض خصوصاً به واسطه همجواری با مسجد روستا از ارزش و اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مردم این درخت کهنسال را حافظ و نگهبان روستا می‌دانند و معتقدند در زلزله سال ۴۷ این درخت روستا را از تخریب کامل حفظ کرده است.
چنار کهنسال دشت بیاض در مجاور مسجد قدیمی آن قرار گرفته، نگاه مردم به این درخت کهنسال نگاهی همراه با احترام و تقدس است، به درخت آسیبی وارد نکرده، شاخه‌های آن را قطع نمی‌کنند و هرگونه رفتاری که به درخت زیان وارد نماید از دیدگاه این مردم گناه است یکی از دلایل بقا و شادابی این میراث طبیعی در منطقه دشت بیاض همین امراست.
چنار کهنسال دشت بیاض با قدمت حدود ۳۰۰ سال پس از بررسی در کمیته تخصصی ثبت و حریم میراث طبیعی ۱۹ اردیبهشت ۹۴ با شماره ۲۵۳ در فهرست میراث طبیعی ملی ثبت شد.
این جاذبه طبیعی در بخش نیمبلوک شهر خضری دشت بیاض و در فاصله ۵۵ کیلومتری شهرستان قاین قرار دارد.
پل سنگی خضری دشت بیاض
پل سنگی خضری، دشت بیاض در منطقه‌ای بین شهرهای گناباد در خراسان رضوی و قاین در خراسان جنوبی قرار دارد که مردم محل، آن را «غار پارس» می‌نامند. در میان مردم منطقه از غار فارس به نام‌های غار فارسان، غار پارسان، غار سفید و غار فارس دشت بیاض یاد می‌شود که این نام برگرفته از شهر فارس و از شهرهای دوره ساسانی و صدر اسلام بوده است.
در سمت چپ دهانه پل مانند فضای دیگری وجود دارد که دارای فضای وسیع و دهلیزهای فرعی متعدد است. تالار اولیه آن بسیار رفیع و حدود هشت متر ارتفاع دارد و سقف آن به شکل خرپشته‌ای است.
در شرایط آب و هوایی فعلی هیچ گونه اثری از آب جاری یا چشمه در نزدیکی این غارها وجود ندارد ولی در ابتدای تالار این غار وجود یک حوض به طول پنج و عرض چهار و عمق سه و نیم متر نشان تلاش انسان برای دسترسی به آب است.
در عمق ۲۰ متری غار دهانه کوچک‌تری وجود دارد که دهلیزی را به تالار ابتدایی غار مربوط می‌کند، پس از طی این دهلیز فضای وسیعی وجود دارد که در آن آثار و بقایای استقرار از دوره‌های پیش از تاریخ تا دوره سلجوقی پراکنده است.
این غار در ۱۲ کیلومتری غرب خضری دشت بیاض بر دامنه جنوبی کوه‌های شمال روستای ثغوری واقع شده است.
سفر به چشمه اکبری تا دره سرسبز مردانشاه
چشمه اکبری یک محوطه باستانی و محل تفریحی است در دامنه کوهی تقریباً در سمت جنوب غربی خضری واقع شده است. نزدیکی این محل به باغ دهنه و مسیر آبکوه خضری باعث شده که به عنوان یک مرکز تفریحی مورد توجه اهالی قرار گیرد.
در این محل در حال حاضر یک چشمه با آب شیرین، سرد و گوارا و یک چنار بسیار بزرگ و دیدنی و تعدادی درختان دیگر وجود دارد.
دره سرسبز مردانشاه در دامنه کوه‌ای جنوب خضری کمی بالاتر از باغ دهنه و اردوگاه شهید کاوه واقع شده است.
این دره به دلیل موقعیت جغرافیایی مناسب و وجود چندین چشمه جوشان و عبور رود مشهور و آب کوه از کنار آن، از نقاط نادر سرسبز طبیعی این منطقه به شمار می‌رود که به علت باورها و اعتقادات مذهبی مردم نسبت به این منطقه هنوز درختان بادامشک آن دست نخورده است و در واقع مثل تابلویی که از گذشته باقی مانده است نشان دهنده سرسبزی و آبادی این منطقه است.
آرامگاه ابوالمفاخر
بنای مقبره ابوالمفاخر به فاصله یک کیلومتری از جنوب شهر قائن در جوار گورستانی قدیمی واقع شده است. ساختمان آرامگاه که از خشت و گل ساخته شده، دارای پلان مربع شکل بوده که چهار زاویه آن را با پخش کردن به هشت ضلعی تبدیل کرده‌اند.
ورودی آن در جانب جنوب تعبیه شده و دارای ایوانی به ارتفاع قریب به چهار متر است که طاق تویزه آن را در برگرفته است.
پس از عبور از این ایوان شبستان کوچکی با طاق گنبدی، زائر را به داخل گنبد خانه رهنمون می‌سازد. بر فراز بقعه، گنبدی شلجمی نیمه بلند قرار دارد که ساقه‌ای حدود یک متری در آن ایجاد شده و چهار روزنه جهت نورگیری تعبیه شده است.
گنبد خانه یا اتاق اصلی مقبره از نمای بیرونی به صورت مربع و در فضای داخلی دارای زوایایی است که اجزا و عناصر معماری به خصوص طاق نماها در آن شکل گرفته است.
وجود فیلپوش‌ها در چهار گوشه بنا، گنبد بر فراز مدفن ابوالمفاخر را ممکن کرده که در بخشی از آن نیز تزئینات رسمی بندی ساده‌ای ایجاد شده است. این بنا از جاذبه‌های تاریخی قائن که در دوره‌ی قاجار بنیان شده به شماره ۲۳۷۷ و در تاریخ ۲۳ مرداد سال ۱۳۷۸ در فهرست آثار ملّی و تاریخی کشور به ثبت رسیده است.