خبرگزاری مهر – گروه استانها – مهتاب خیری: آران و بیدگل از شهرهای شمالی استان اصفهان است که از شمال به کویر مرکزی ایران و دریاچه نمک راه می‌یابد. به‌دلیل موقعیت جغرافیایی آن، تابستان‌هایی گرم و زمستان‌هایی سرد و خشک دارد. نظریات متعددی از وجه تسمیه این شهر بیان می‌شود؛ اما به‌طور کلی می‌توان اظهار داشت که آران و بیدگل هر دو از نام‌های محلی و رسمی این منطقه هستند. در یافته‌های تاریخی کارشناسان بسیاری به قدمت کهن این منطقه اشاره شده است که نشان از تاریخ و فرهنگ قوی آن دارد.
جالب است بدانید که بسیاری از آثار باقی‌مانده در این شهرستان، متعلق به دوران اسلامی است. به نظر می‌رسد که آران و بیدگل تا اواخر حکومت قاجار، همانند دو قصبه بزرگ بوده است که دورتادور هرکدام از آن‌ها، برج و بارو و حصاری با کاربری دفاعی، در مجاورت یکدیگر و به‌صورت جداگانه احداث شده بود؛ اما پس از گذشت زمان و به‌دلیل وسعت یافتن شهر، به مرور با یکدیگر ادغام شده و سپس به یک شهر تبدیل شد. شهر امروزی آران و بیدگل، با ترکیب دو شهر قدیمی و در حاشیه کویر مرکزی کشور قرار گرفته است. این شهر دارای دیدنی‌ها و جاذبه‌های متعدد تاریخی است. تورهای ایرانگردی بسیاری گردشگران را به تماشای دیدنی‌های طبیعی و تاریخی این منطقه دعوت می‌کنند. با ما همراه باشید تا با جاهای دیدنی آران و بیدگل بیشتر آشنا شوید.
کاروانسرای تاریخی مرنجاب
کاروانسرای تاریخی مرنجاب در آران و بیدگل به دستور شاه عباس اول صفوی در نزدیکی دریاچه نمک بر سر راه جاده ابریشم احداث شد. این کاروان‌سرا را به‌دلیل قرارگیری در منطقه‌ای با همین نام، مرنجاب، می‌نامند. سپس به‌دلیل تغییر پایتخت به تهران و ایجاد راه‌های ارتباطی جدید در مسیر تهران، قم و کاشان، این کاروان‌سرا متروکه شد، ولی در سال‌های اخیر به همت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، مورد تعمیر و بازسازی قرار گرفت و امروزه به‌عنوان یکی از اقامتگاه‌های گردشگری کویری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
حمام رئیسه آران و بیدگل
حمام رئیسه آران و بیدگل یکی از کهن‌ترین حمام‌های این منطقه است که قدمت آن به دوران صفویان می‌رسد. این حمام با وسعتی بالغ بر یک هزار متر مربع با خشت، گچ، آهک، کاشی و سنگ احداث شده است. این حمام دارای سه فضای اصلی گرمخانه، سردخانه و میاندر، دستشویی و دوش‌ها است. حمام رئیسه در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است. این شهر ۹ حمام تاریخی دارد که شاید مهم‌ترین آن‌ها همین حمام رئیسه باشد. از دیگر حمام‌های تاریخی این منطقه می‌توان به حمام عنایتی، کوچ که، میدان بزرگ آران، شرف بیدگل، بازار بیدگل، محله قاضی، فخارخانه بیدگل و حاج محمد بیدگل اشاره کرد که قدمتی به دوران صفویه و قاجاریه دارد.
مجموعه تاریخی قاضی آران
مجموعه تاریخی قاضی آران یادگاری برجای مانده از دوران سلجوقیان است که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این مجموعه تاریخی، مسجد جامع، حسینیه، مهدیه، آرامگاه پنج امامزاده، آب‌انبار، بازارچه شرقی، بازارچه غربی، مسجد ملأ علی آرانی، خانه خاندان عاملی آرانی و خانه تاریخی قاضی را شامل می‌شود. مجموعه تاریخی قاضی آران در ۱۰ کیلومتری شمال شرق کاشان واقع شده است. مسجد ملاعلی آران در حقیقت خانه قاضی با همین نام بوده که پس از مرگ او مرمت و بازسازی شده و به مسجد تغییر کاربری داده است.
مسجد جامع قاضی نیز به نظر می‌رسد از قدیمی‌ترین آثار تاریخی این منطقه باشد که احتمالاً به دستور شاه طهماسب اول در دوران نخست اسلامی بنا شده است. کتبیه‌ای گچی در این مسجد وجود دارد که مزین به خط نسخ عالی و به هنرمندی ابوالقاسم کاشانی نوشته شده است. این کتیبه متعلق به زمان علیشاه قاجار و سال ۱۲۳۸ است. این مسجد دارای شبستان تابستانی، صحن اصلی، مهدیه، ساختمان پنج امامزاده از فرزندان امام محمد باقر (ع) و کتیبه‌ای سنگی منقوش به وقف‌نامه قپان مسجد است.
خانه باغ تاریخی شاکر
خانه باغ تاریخی شاکر در مزرعه حسین آباد واقع شده است. این بنای تاریخی با معماری ذوزنقه در مساحتی بالغ بر ۶ هزار متر مربع در اوایل دوره قاجار بنا شده است. این بنای تاریخی که مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آب انبارها
این شهر تاریخی آب‌انبارهای متعدد بسیاری دارد. از آب‌انبارهای این منطقه می‌توان به محله قاضی، میدان بزرگ، محله بازار، مسجد جمعه، گز و … اشاره کرد که همگی آن‌ها دارای قدمت تاریخی هستند و عموماً به ثبت ملی نیز رسیده‌اند. آب‌انبار گز گرچه در میان بیابان واقع شده است و از آب‌انبارهای صحرایی به شمار می‌رود و به همین دلیل دارای بنایی بسیار مستحکم و زیبا است. این آب‌انبار از جمله شاهکارهای هنر معماری در کویر و مربوط به عصر قاجار محسوب می‌شود.
امامزاده محمد هلال
امامزاده محمد هلال با تزئیناتی زیبا از کاشی‌های معرق، صحن‌های بزرگ و گلدسته‌های زیبا و خیره‌کننده یکی از محبوب‌ترین بقعه‌های مذهبی استان اصفهان محسوب می‌شود که دارای معماری منحصربه‌فردی است. قدمت این بنای تاریخی به دوران صفویه می‌رسد و دستور آیینه‌کاری انجام شده در سقف حرم را کریم‌خان زند صادر کرده است. سردر، هشتی ورودی رفیع، صحن‌های بزرگ با تزئیناتی زیبا از کاشی‌های معرق و معقل و نیز کاربندی‌های بسیار زیبا، گنبد بزرگ، گلدسته‌های متعدد با تزئینات هنرمندانه‌ی کاشیکاری از دلایل زیبایی قابل‌توجه این مجموعه‌ی زیارتی است.
دریاچه نمک
دریاچه نمک با وسعتی حدود ۶۴۷ کیلومتر مربع در میان کویر مرنجاب قرار دارد که یک از جاذبه‌های اصلی آن محسوب می‌شود. این دریاچه در ۳۵ کیلومتری این منطقه واقع شده است که اشکال هندسی حاصل از رسوبات نمک آن بسیار دیدنی و تماشایی به نظر می‌رسد. جزیره سرگردان این دریاچه نیز در نزدیکی ساحل جنوبی آن واقع شده که به‌صورت تپه‌ایی در موقعیت ۱۵ کیلومتری در داخل دریاچه قرار گرفته است. کارشناسان معتقدند، مرتفع‌ترین بخش جزیره سرگردان با ۸۰۸ متر فاصله از سطح دریا، متشکل از سنگ‌های آتشفشانی است. وجه تسمیه این منطقه زیبا و منحصربه‌فرد، محو شدن دو بخش انتهایی جزیره در افق، درست هنگامی است که از فاصله‌ای دور به آن نگاه شود. در این لحظه، منظره‌ای همانند یک کشتی سرگردان در دریای بی انتهای کویر مشاهده می‌شود که به‌علت گرمای شدید منطقه، خطای دید و شکست نور رخ می‌دهد.
کویر مرنجاب
کویر مرنجاب در شمال شهرستان آران و بیدگل واقع شده که گفته می‌شود نام آن را شاه عباس صفوی انتخاب کرده است. تپه‌های شنی مرتفع، جنگل‌های تاق، دریاچه‌های نمک و آسمان فوق‌العاده زیبای شب نیز از جذابیت‌های این کویر محسوب می‌شود. از دیگر دیدنی‌های این کویر می‌توان به نمکزار چاه کنجه، چاه دستکن، ریگ بلند، کوه کلنگ، قلعه کرشاهی، کوه یخاب و کمپ متین‌آباد نیز اشاره کرد. از آنجایی که یافتن آب شیرین در این منطقه از گذشته کاری سخت و طاقت‌فرسا بوده، گفته می‌شود که نام پیشین این کویر «مرد رنج آب» بوده که در طول تاریخ به «مرنجاب» تغییر شکل داده است. این کویر امروزه در بین گردشگران و طبیعت‌دوستان محبوبیت بالایی دارد و از جاذبه‌های اصلی این منطقه به شمار می‌رود.
منطقه شکار ممنوع یخاب
در فاصله ۴ کیلومتری از غرب شهرستان آران و بیدگل، یکی از مناطق طبیعی و تحت حفاظت محیط زیست قرار گرفته است که به «منطقه‌ی شکار ممنوع یخاب» شهرت یافته است. بخش‌هایی از مرز شمالی منطقه با مرز پارک ملی کویر، یکی بوده و دریاچه‌ی نمک نیز در بخش شمالی آن قرار دارد که برای علاقه‌مندان به طبیعت‌گردی و کویرگردی مناسب خواهد بود. این منطقه دارای آب و هوایی کوهستانی، دشت‌های آبرفتی، تپه ماهوری، شن‌های روان در بخش غربی، پوشش بسیار مناسب، منابع آبی فراوان و چشم‌اندازهای بکر و منحصربه‌فرد است که برخی از حیوانات ساکن در آن همچون انواع گربه‌سانان، جبیر و هوبره، در خطر انقراض قرار گرفته است.
منطقه شکار ممنوع یخاب با آب‌وهوایی کوهستانی دارای چشم‌اندازهای طبیعی و بکر، پوشش گیاهی متنوع و دشت‌ها و تپه‌های بسیاری است که در بین کویرگردان و طبیعت‌دوستان شهرت بالایی دارد. کل، بز، قوچ، میش، گربه شنی، کاراکال، خرگوش، عقاب طلایی، سارگپه و کبک از جمله گونه‌های حیوانی هستند که در این منطقه زندگی می‌کنند.
جزیره سرگردان در دریاچه نمک
در نزدیکی ساحل جنوبی دریاچه خشک نمک، یکی دیگر از مناطق جالب و دیدنی کشور قرار دارد. این جاذبه گردشگری طبیعی که «جزیره سرگردان» نام گرفته است، تپه‌ای است که در دریاچه نمک قرار گرفته است که برای رفتن به آن باید ابتدا مسیر کاشان به آران و بیدگل را طی کرد و سپس با عبور ۳۵ کیلومتر از جاده‌ی مرنجاب به دریاچه نمک رسید. جزیره درموقعیت ۱۵ کیلومتری از داخل دریاچه قرار دارد. کارشناسان معتقدند، مرتفع‌ترین بخش جزیره سرگردان با ۸۰۸ متر فاصله از سطح دریا، متشکل از سنگ‌های آتشفشانی است. وجه تسمیه این منطقه زیبا و منحصربه‌فرد، محو شدن دو بخش انتهایی جزیره در افق، درست هنگامی است که از فاصله‌ای دور به آن نگاه شود. در این لحظه، منظره‌ای همانند یک کشتی سرگردان در دریای بی انتهای کویر مشاهده می‌شود که به‌علت گرمای شدید منطقه، خطای دید و شکست نور رخ می‌دهد.
روستای یزدل، حرم امامزاده هادی بن سجاد (ع)، مسجد نقشینه (مسجد قاسم)، مقبره‌ی حاج سلیمان صباحی، دریاچه نمک و شهر زیرزمینی اویی، تعداد دیگری از مکان‌های گردشگری است که در شهرستان آران و بیدگل قرار دارد و گردشگران و مسافران می‌توانند هنگام حضور در این شهرستان، از آن‌ها دیدن کنند.