خبرگزاری مهر - گروه استانها: در دهه‌های اخیر کشور شاهد تغییراتی اقلیمی بوده که این امر خود را به اشکال مختلف از جمله تغییر شکل و شدت بارش‌ها، تغییر توزیع زمانی بارش‌ها، افزایش دما و ذوب شدن ذخایر برفی و در نهایت وقوع پدیده‌های حدی نشان داده است.
سال‌ها است که روایت خشکسالی پای خود را فراتر گذاشته و استان‌های شمالی کشور مانند گلستان را هم تحت الشعاع قرار داده است. اگر از بارش‌های رگباری و سیل آسای سال‌های ۹۷ و ۹۸ گلستان چشم پوشی کنیم، چند سالی است که عفریت خشکسالی بر گلستان چیره شده است.
بر اساس آمارهای رسمی و تجزیه و تحلیل کمی بارش‌ها در ۶ ماهه نخست سال زراعی آبی (از مهرماه ۱۴۰۱ تا کنون) حدود ۴۰ درصد کاهش بارش باران در گلستان اتفاق افتاده است.
هر چند مهم‌ترین پیامدهای این پدیده در حوزه تأمین آب شرب و محیط زیست پدیدار می‌شود اما بخش کشاورزی هم خسارات و زیان بسیاری را متحمل شده به طوری که امنیت غذایی و اقتصاد استان گلستان را به مخاطره خواهد انداخت.
با تکیه بر اظهارات برخی متولیان حوزه کشاورزی، استان گلستان با دارا بودن هفت اقلیم مختلف، حدود ۶۰۰ هزار هکتار اراضی زراعی دارد که ۱۵۰ هزار خانوار بهره بردار معادل ۳۸ درصد اشتغال خالص گلستان در این بخش فعال هستند.
کاهش ۴۰ درصدی بارش‌ها و استمرار خشکسالی منجر به خشک شدن یک چهارم اراضی زراعی در گلستان شده و بخش دیگری از اراضی هم در معرض آسیب جدی قرار دارد.
تغییرات اقلیمی و البته بارشی بیانگر آن است که کشاورزی گلستان امسال هم به مثابه سالیان گذشته در وضع بسیار سخت و بغرنجی قرار دارد.
وقوع خشکسالی بسیار شدید در گلستان
مدیرکل هواشناسی گلستان در خصوص میزان بارش‌ها به خبرنگار مهر گفت: میزان بارش در ۶ ماهه اول سال زراعی جاری در گلستان ۱۵۲.۷ میلی متر بوده که نسبت به دوره آماری ۴۵ درصد کاهش و نسبت به سال گذشته ۳۸ درصد کاهش داشته است.
میزان بارندگی گلستان نسبت به سال گذشته ۳۸ درصد کاهش یافته است امان محمد کمالی افزود: بارش به جز آبان ماه در پنج ماه دیگر کاهش قابل ملاحظه‌ای نسبت به دوره آماری داشته و خشکسالی متوسط تا بسیار شدید در استان رخ داده است.
مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای گلستان هم میزان کاهش بارش‌ها در ۶ ماه نخست سال آبی را ۳۷ درصد عنوان کرد و به خبرنگار مهر گفت: در حال حاضر به دلیل خشکسالی و کاهش بارش‌ها، تنها هفت درصد سدهای گلستان آب دارند که نیازمند مدیریت بیشتر منابع آب در سال جاری هستیم.
سیدمحسن حسینی گفت: ذخیره آبخوان‌های استان حدود ۳۸۷ میلیون مترمکعب بوده که حدود ۳۱ درصد کاهش را نسبت به آمار دوره بلند مدت نشان می‌دهد.
وی عنوان کرد: آبخوان‌های کم عمق حدود ۳۰۰ میلیون مترمکعب و آبخوان‌های عمیق حدود ۸۷ میلیون متر مکعب کاهش داشته است.
خسارت خشکسالی به زراعت
سرپرست معاونت بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی گلستان هم در خصوص آخرین وضعیت تأثیر خشکسالی بر زراعت گلستان به خبرنگاران گفت: کاهش بارندگی و خشکسالی حدود نیم میلیون تن به تولید و راندمان انواع محصولات زراعی گلستان خسارت خواهد زد.
علی اکبر مهقانی افزود: براساس آمارهای رسمی بارش باران در فصل زراعی پاییزه گلستان حدود ۴۰ درصد کاهش یافته که اثرات آن در اراضی زراعی شمال استان مانند آق قلا، گمیشان و شمال گنبدکاووس و بر گونه‌هایی مانند گندم و جو محسوس‌تر است.
وی گفت: حدود ۵۴۰ هزار هکتار از اراضی استان زیر کشت پاییزه رفته که شامل ۳۸۰ هزار هکتار گندم، ۸۸ هزار هکتار جو و ۳۰ هزار هکتار کلزا است.
مهقانی تاکید کرد: حدود ۱۴۰ هزار هکتار از اراضی استان تحت تأثیر خشکسالی از دست رفته و خسارت در بخش تولید حدود ۵۰۰ هزار تن برآورد می‌شود.
وی ادامه داد: بارش‌های اواخر اسفند و اوایل فروردین، امیدها را تا حدی زنده کرده است و در صورتی که داشت به خوبی انجام شود، پیش بینی می‌شود حدود ۸۸۰ هزار تُن انواع غلات و دانه روغنی تولید شود.
وی به شرایط اقلیمی استان اشاره کرد و گفت: در این مرحله، مبارزه با آفات و توجه به تغذیه گیاه با مشورت کارشناسان، بسیار مهم است و هرگونه سهل انگاری در این بخش خسارت‌های محتمله خشکسالی را تشدید می‌کند.
راندمان پایین آبیاری
یک کارشناس زراعت هم به خبرنگار مهر گفت: فارغ از آنکه طی سال‌های اخیر دچار کم بارشی شده ایم و این موضوع فشار زیادی به کشت و زرع وارد می‌کند، کمبود بهره وری در آبیاری زراعی هم باید چاره اندیشی شود.
سبحان احمدی گفت: در حالی که در اراضی مجهز به سامانه‌های آبیاری شاهد راندمان ۶۰ تا ۹۰ درصدی هستیم، این راندمان در اراضی زراعی سنتی گلستان بین ۳۵ تا ۵۰ درصد در نوسان است که بیانگر هدر رفت بالای آب در این بخش است.
احمدی بیان کرد: در کنار فعالیت‌های به زراعی باید راندمان ناشی از مصرف یک حجم مشخص از آب در زراعت را افزایش دهیم.
وی افزود: اصلاح روش‌های کشت و رعایت اصول به زراعی مانند گسترش نشاکاری در محصولات زراعی به خصوص سبزی و صیفی، استفاده از بذور مقاوم به خشکی و تنش‌های کم آبی و معرفی ارقام مناسب با نیاز آبی پایین، استفاده از ارقام متوسط و زودرس در محصولات بهاره، گسترش کشت گیاهان با نیاز آبی کم خصوصاً در مناطق کم آب و کنترل به موقع آفات و بیماری‌ها و علف‌های هرز از جمله راهکارهای عملی در فصول خشک است.
خشکسالی درآمد زارعان را کاهش داد
نماینده مرم گرگان و آق قلا در مجلس شورای اسلامی هم گفت: کمبود منابع آبی در سال زراعی گذشته درآمد زارعان را به حداقل ممکن رسانده و بسیاری از کشاورزان در بازپرداخت تسهیلات خود به بانک دچار مشکل جدی شده‌اند.
رمضانعلی سنگدوینی گفت: باید با بررسی راهکارهای قانونی علاوه بر چشم پوشی از سود بانکی نسبت به تمدید تسهیلات کشاورزان آسیب دیده از خشکسالی اقدام کند.
سنگدوینی گفت: مشکل کمبود آب در گلستان بسیار جدی است و هرگونه تساهل در رابطه با چاره اندیشی این موضع عواقب سختی برای استان به همراه دارد.
اختصاص ۷۸ درصد منابع آبی گلستان به بخش زراعت
نماینده مردم علی آبادکتول در مجلس شورای اسلامی هم معتقد است: ۷۸ درصد منابع آبی گلستان به بخش کشاورزی اختصاص دارد که ۳۵ درصد آن هدر می‌رود.
رحمت‌الله نوروزی افزود: اجرای کامل طرح الگوی کشت در کشور نیازمند فراهم شدن الزاماتی است که به دلیل تأثیر فراوان آن در افزایش تولید و در نهایت ایجاد امنیت غذایی باید مورد توجه بیشتر قرار بگیرد.
وی با تاکید بر تشکیل اتاق فکر در بخش کشاورزی گلستان، گفت: راه‌اندازی این اتاق می‌تواند گره‌های توسعه بخش کشاورزی را باز کرده و به سرمایه‌گذاری در این بخش رونق دهد.
به گزارش خبرنگار مهر، در سنوات اخیر در راستای صرفه‌جویی مصرف آب و بالا بردن راندمان مصرف آب در کشاورزی سخنان زیادی مطرح شده اما تا عمل فاصله زیادی دارد لذا در شرایطی که شاهد کاهش بارش‌ها و تغییرات اقلیمی در گلستان هستیم ضرورت دارد به صورت ویژه به این بخش توجه شود.
اگر تغییر رویکرد در این راستا انجام نشود و صرفه جویی در بخش کشاورزی روی ندهد همچون سال‌های گذشته، کشاورزان خسارات زیادی را متحمل خواهند شد.
استان مرزی گلستان با بیش از نیم میلیون هکتار اراضی زراعی، حدود ۴۰ هزار هکتار اراضی باغی، چهار میلیون واحد دامی سالانه حدود ۵.۵ میلیون تن انواع محصول و تولیدات زراعی، باغی و دامی به ارزش تقریبی ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار میلیارد ریال تولید و روانه بازار مصرف داخلی و خارجی می‌کند.