خبرگزاری مهر، گروه استانها – محمد حسین عابدی: عشایر بخشی از اقتصاد استان سمنان را شامل می‌شوند چرا که ۱۰ درصد کل گوشت قرمز دام سبک استان را تأمین می‌کنند، همچنین عشایر تأمین کننده بخشی از نیاز مردم به لبنیات هستند. عشایر استان سمنان که معروف‌ترین شأن ایل سنگسر است، مشکلاتی هم دارند که برای مثال می‌توان به کم آبی و خشکسالی، تأمین علوفه مورد نیاز دام‌ها، کوچ و … اشاره کرد.
عشایر سنگسر طولانی‌ترین مسیر کوچ در کل کشور را به خود اختصاص داده اند کوچی که البته جاذبه بسیار مهم فرهنگی و گردشگری نیز محسوب می‌شود اما برای بهره گیری فرهنگی و گردشگری از کوچ عشایر، می‌بایست اقتصاد این قشر تأمین باشد و اصطلاحاً گردشگری، دل خوش می‌خواهد. با توجه خشکی امسال، از یک سو دامداران عشایر استان می‌گویند که برای تأمین علوفه مجبور به کوچ هستند و از سوی دیگر دولت اعتقاد دارد که کوچ زود هنگام عشایر به مراتع آسیب می‌زند.
تنظیم تقویم کوچ
تنظیم تقویم کوچ موضوعی است که بارها و بارها طی سه سال اخیر توسط اداره کل منابع طبیعی استان سمنان اعلام شده است اما عشایر می‌گویند که با تغییر اقلیم، سرمای فروردین ماه و مسائلی که در سال‌های اخیر رخ داده، چاره‌ای جز تغییر در تقویم کوچ ندارند و از سوی دیگر اعتقاد دارند که اصلاً تغییر کوچ مگر چند روز است که چنین تأثیرات منفی داشته باشد.
عشایر استان سمنان معتقد هستند که مسئولان خودشان را جای آنها نمی‌گذارند و با مشکلات شأن بیگانه هستند. دام‌ها غذا می‌خواهند و اقتصاد خانوارها در گرو همین دام‌ها است در نتیجه اگر تقویم کوچ برای مسئولان یک رسالت اداری باشد، برای عشایر، تمام زندگی شأن است.
در همین ارتباط مدیرکل منابع طبیعی استان سمنان خواستار تنظیم تقویم کوچ و استفاده از ظرفیت‌های انجمن‌های صنفی مرتع داران و اتحادیه‌ها و تعاونی‌های عشایری و منابع طبیعی شده است.
مقابله با کوچ نا بهنگام
مدیرکل منابع طبیعی استان سمنان در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن بیان اینکه کوچ زود هنگام سبب می‌شود تا مراتع نابود شوند، گفت: ما معتقد هستیم که کوچ عشایر باید ضوابطی را مد نظر قرار دهد که در زمره مهمترین آنها کنترل و رعایت ظرفیت چرای دام در هر مرتع است مثلاً در یک مرتع، مقدار استانداردی دام جای می‌گیرد و از آن بیشتر اصلاً عملی نیست.
محمد جعفر مرادی حقیقی با بیان اینکه عشایر دغدغه تأمین علوفه دارند و این را می‌توان به همراهی ارگان‌های ذی‌ربط، مانند سازمان عشایر و جهاد کشاورزی و … رفع و برای عشایر، علوفه تأمین کرد، بیان داشت: تأمین به موقع نهاده‌های دامی تا زمان ورود به مراتع ییلاقی، یکی از مسائلی است که بسیار می‌تواند کمک کننده باشد.
وی با بیان اینکه حفظ و احیای مراتع، رسالت ذاتی منابع طبیعی در هر استانی است، بیان کرد: ما به واقع برای مدیریت اراضی و مراتع نیازمند یک برنامه‌ریزی جدی هستیم که مسائل در آن لحاظ شده باشد.
عشایر هم حق دارند
یک کارشناس محیط زیست و منابع طبیعی در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن بیان اینکه کاهش بارندگی در سال‌های اخیر باعث شده تا اقلیم به کلی تغییر کند، بیان داشت: خشکسالی سبب تأخیر در رویش گیاهان به خصوص در قشلاق‌ها شده و در نتیجه عشایر اعتقاد دارند که تقویم کوچ دیگر مانند سابق جواب نمی‌دهد و باید دستخوش تغییراتی شود.
محمد صالحی ادامه داد: از یک سو عشایر حق دارند چرا که به واقع تأثیرات اقلیمی و خشکسالی و … بر رویش گیاهان برای ما که در شهرها زندگی می‌کنیم و شاید سررشته‌ای از مسائل دام نداشته باشیم، غیر قابل تصور است و از سوی دیگر منابع طبیعی نیز درست می‌گوید چرا که ورود دام و سم کوب کردن مراتع سبب می‌شود که دیگر جای آن مراتع لگد کوب، گیاهی رشد نکند و بعضاً ورود دام سبب پاک تراشی گیاهان می‌شود و به مرور این زمین‌ها خاکی و فرسایش از آنها بیابان می‌سازد.
وی با بیان اینکه راهکارهایی در این بین ارائه شده است مثلاً دولت اعتقاد دارند اگر بتوانیم کاری کنیم که تقویم کوچ عشایر دست نخورد، بهتر است اما از یک سو باید دغدغه عشایر هم برای تأمین علوفه تأمین شود در نتیجه آن مدت زمانی که عشایر اعتقاد دارند باید زودتر کوچ کنند، مثلاً ۱۰ الی ۱۵ روز، را می‌توان به صورت علوفه دامی به دام‌ها غذا داد، افزود: عشایر معتقد هستند که موضوع فقط تعلیف نیست بلکه زایمان و بره گیری و حتی شیر و … نیز وجود دارد که گوسفند باید به حرکت در بیاید تا بتوان از آن بهره جست لذا این موضوع فقط با در نظر گرفتن منافع دو طرف امکان حل دارد.
مقابله با ورود دام به مراتع
در وبسایت منابع طبیعی استان سمنان آمده است «اگر دام زودهنگام وارد عرصه‌های ییلاقی شود بدون شک پوشش گیاهی که اکنون در مرحله جوانه‌زدن و سربرآوردن از خاک است آسیب می‌بیند» و این یکی از مسائلی است که منابع طبیعی بسیار بر روی آن تاکید دارد. شورای عشایری استان سمنان سال قبل تصمیم گرفت که عشایر می‌توانند با تأخیر وارد مناطق ییلاقی شوند و دلیل آن هم خشکسالی اعلام شد لذا زمان آغاز کوچ بهاره عشایر استان سمنان به مناطق ییلاقی اواخر فروردین تا اوایل اردیبهشت ماه است، دستخوش تغییر شد.
سرهنگ علیرضا ابوطالبی فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی استان سمنان درباره جلوگیری از روند وارد شدن دام به مراتع، به خبرنگار مهر، گفت: جلوگیری از کوچ زودهنگام عشایر ضرورت دارد و منابع طبیعی با توجه به وظیفه ذاتی خود می‌بایست اقدامات لازم را صورت دهد.
ابوطالبی از افزایش تعداد اکیپ‌های یگان حفاظت منابع طبیعی در ورودی‌ها و گلوگاه‌های استان سمنان با هدف نظارت بر مراتع خبر داد و ابراز کرد: اجازه ورود عشایر به مراتع توسط این اکیپ‌ها داده نمی‌شود از سوی دیگر باید تاکید کرد که مدیریت چرای دام و همچنین جلوگیری از ورود زود هنگام به مراتع استان، به منظور حفظ پوشش گیاهی و جلوگیری از تخریب مراتع انجام می‌شود و کسی با عشایر دشمنی ندارد.
عشایر دام‌هایشان را بفروشند؟!
فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی استان سمنان همچنین از تشدید گشت سیار در مراتع استان خبر داد و بیان کرد: تیم‌های گشت خودرویی و موتورسیکلتی نیز در مراتع استان سمنان افزایش یافته و همچنین در مبادی ورودی و خروجی مراتع استان ایست و کنترل و ایستگاه‌های ثابت و سیار دایر شده است.
عبدالخانی یکی از عشایر استان سمنان در گفتگوی تلفنی با خبرنگار مهر، ضمن اشاره به سخت‌گیری غیرمعمول از سوی منابع طبیعی بیان کرد: ما از مسئولان یک سوال داریم و آن اینکه اگر موضوع علوفه‌های مورد نیاز دام‌ها نباشد اصلاً چرا عشایر باید کوچ کنند؟ سوال بعد اینکه چرا مسئولان توقع دارند که دام ما وارد مراتعی شود که به دلیل خشکسالی، هنوز چیزی در آن نروئیده و در نتیجه گوسفندان ما خاک بخورند؟
وی با بیان اینکه کسی به فکر عشایر نیست چرا که عشایر کسی را برای حرف زدن، دفاع از حقوق شأن ندارند، بیان داشت: ما باید دام‌هایمان را بفروشیم و به شهر بیاییم و کارگری کنیم تا خیال آقایان راحت شود. وگرنه این گونه مال داری اصلاً به درد هیچکس نمی‌خورد. آقایان فکر می‌کنند که ما از دل خوشمان است که می‌گوئیم کوچ باید بازنگری شود. نگاهی به بیابان‌ها بیاندازید از پشت میزهای کارتان بیرون بیایید و نگاهی به وضعیت ما بیاندازید بعد هر چه شما بگویید ما قبول داریم.
در نهایت باید گفت موضع منابع طبیعی به عنوان متولی حفظ پوشش گیاهی و مراتع و انفال استان سمنان این است که ورود زودهنگام و خروج دیرهنگام دام عشایر باعث تخریب مراتع می‌شود، از سوی دیگر باید ساز و کاری اندیشید که عشایر هم متضرر نشوند چرا که این قشر هم با دشواری‌هایی روبرو شده است.