خبرگزاری مهر، گروه استانها - فاطمه تاجبخش: آزادراه یا اتوبان راهی است که خطوط رفت و برگشت آن از یکدیگر جداست، هیچ‌گونه تقاطع همسطح ندارد، ورود و خروج از آن محدود است، غالباً با پرداخت عوارض همراه است و معمولاً در خارج از شهرها احداث می‌شود.
با این تعریف آزادراه یک راه ایمن و استاندارد برای ترددهای بین شهری محسوب می‌شود اما نکته قابل تأمل آمار چشمگیر تصادفات در آزادراه‌های استان زنجان است و به عنوان مثال در محور زنجان – قزوین که به نسبت سایر مسیرها با کیفیت‌تر به‌شمار می‌رود، شاهد بروز تصادفات خسارتی، جرحی و فوتی زیادی هستیم.
بررسی‌ها از گذشته تا کنون نشان می‌دهد انسان، خودرو و جاده هر کدام ممکن است در بروز سوانح نقش داشته باشند اما وقوع تصادفات در یک راه ایمن سهم عامل انسانی را از بین دیگر عوامل برجسته‌تر می‌سازد.
افزایش ۵۰ درصدی تصادفات در جاده‌های زنجان
سرهنگ مهدی میناخانی، رئیس اداره کنترل و نظارت بر عملیات جاده‌ای پلیس‌راه استان زنجان از افزایش ۵۰ درصدی تصادفات فوتی در نوروز ۱۴۰۲ خبر می‌دهد و می‌گوید: بیشترین تصادفات از لحاظ فقره وقوع به آزادراه‌های استان اختصاص دارد که البته باید به این موضوع نیز توجه کرد که بیشترین ترددها نیز از این محورها صورت می‌گیرد.
وسایل نقلیه درگیر در سوانح جاده‌ای عمدتاً خودروهای سواری هستند وی توجه نکردن به جلو ناشی از خستگی و خواب آلودگی را علت عمده تصادفات جاده‌ای عنوان می‌کند و می‌افزاید: وسایل نقلیه درگیر در سوانح جاده‌ای عمدتاً خودروهای سواری هستند و با توجه به اینکه خودروهای پراید و پژو بیشترین فراوانی را در نزد کاربران دارند، بیشترین سهم از تصادفات را نیز به خود اختصاص دادند.
رئیس اداره کنترل و نظارت بر عملیات جاده‌ای پلیس‌راه استان زنجان با اشاره به اینکه نوروز ۱۴۰۱ تعداد سفرهای جاده‌ای ۵۵ درصد افزایش یافته بود، ابراز می‌کند: در نوروز امسال نیز با افزایش ۱۰ درصدی ترددها در محورهای مواصلاتی استان زنجان روبه‌رو بودیم.
وی با اشاره به اینکه در محور زنجان – میانه تصادفات بیشتری به وقوع پیوسته است، بیان می‌کند: محورهای روستایی در ایام نوروز مشکل خاصی نداشتند اما پس از شیوع کرونا با توجه به تمایل مردم برای استفاده از باغات و تفرجگاه‌ها، این محورها نیز با افزایش تردد و در نتیجه رشد سوانح مواجه شد.
علی مدقالچی، معاون حمل و نقل اداره‌کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان زنجان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار می‌کند: استان زنجان ۸ درصد از آزادراه‌های کشور به طول ۲۰۰ کیلومتر را در خود جای داده و این در حالی است که میانگین برخورداری استانها از آزادراه در کشور ۲.۷ درصد است و در واقع زنجان ۳ برابر میانگین کشوری اتوبان دارد.
وی تصریح می‌کند: آزادراه زنجان- قزوین و زنجان- تبریز معمولاً دو محور پرحادثه در استان هستند که بر اساس بررسی‌ها خستگی و خواب‌آلودگی و عدم توانایی راننده در کنترل وسیله نقلیه علت عمده بروز سوانح در آنها به‌شمار می‌رود.
آزادراه زنجان – قزوین؛ محوری سرراست و خسته‌کننده
معاون حمل و نقل اداره‌کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان زنجان در مورد علت زیاد بودن تصادفات در آزادراه‌های استان خاطرنشان می‌کند: آزادراه‌های زنجان – قزوین و زنجان – تبریز در امتداد محورهای تهران – کرج و کرج – قزوین قرار دارند و همه این‌ها جزو محورهای پرتردد به‌شمار میروند.
وی ادامه می‌دهد: رانندگان خسته از ترافیک سنگین آزادراه تهران – کرج و کرج – قزوین وارد آزادراه‌های خلوت‌تر استان زنجان می‌شوند و این موضوع انگیزه آنها برای افزایش سرعت را بالا می‌برد و خلوتی جاده و خستگی ناشی از حرکت در محورهای قبلی، سبب خواب‌آلودگی آنها می‌شود.
مدقالچی با اشاره به اینکه اتوبان زنجان – قزوین قوس‌های افقی و قائم (پیچ یا شیب) ندارد، ابراز می‌کند: مبلمان اطراف جاده‌ای آن ضعیف است و شهرها و روستاهای کمی در اطراف آن قرار دارند و حرکت در مسیر آن بدون تنوع و خسته‌کننده است؛ در نتیجه سبب می‌شود مسافران و رانندگان به خواب بروند.
وی بیان می‌کند: از طرف دیگر نوع استقرار آزادراه‌های استان زنجان غرب به شرق است و در زمان طلوع و غروب خورشید به ویژه در فصولی که خورشید مایل می‌تابد، نور روی چشم رانندگان می‌افتد و باعث خیرگی می‌شود و این موضوع در خودروهای با شیشه عمودی، ماشین‌های سنگین و قدیمی برجسته‌تر است.
معاون حمل و نقل اداره‌کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان زنجان می‌افزاید: تابیدن نور خورشید به چشم منجر به خسته شدن عنبیه و اختلال در دید و تشخیص راننده می‌شود، بنابراین استفاده از عینک آفتابی یک کالای لوکس نبوده بلکه یک ضرورت است و از طرف دیگر وجود ترک در شیشه بسیار خطرناک است.
وی با تأکید بر اینکه شیشه خودرو باید تمیز باشد، یادآور می‌شود: رانندگانی که چشمشان ضعیف است حتماً به شماره عینک خود دقت داشته باشند و علاوه بر این افرادی که دچار شب کوری یا بیماری‌های دیابتی هستند، در تشخیص اشخاص و علائم به‌ویژه در سرعت‌های بالا دچار مشکل می‌شوند.
یخ سیاه؛ عامل مرموز تصادف در آزادراه زنجان - تبریز
مدقالچی همچنین به پدیده تشکیل یخ سیاه در جاده‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: آزادراه زنجان – تبریز دارای قوس‌های قائم، دالان‌ها و پل‌های آب‌گذر زیادی است که زیر آنها خالی بوده و معمولاً در هوای سرد سال، آب ناشی از بارش باران و آب شدن برف روی آن می‌ماند و دیرتر خشک می‌شود.
وی اظهار می‌کند: در برخی از فصول سال که هوا یخبندان نبوده اما سرد است، نم هوا و مه در بخش‌هایی از آزادراه که زیر آن خالی است، موجب تشکیل لایه بسیار نازکی از یخ می‌شود که به آن یخ سیاه می‌گویند که از چشم راننده فقط یک خیسی دیده می‌شود اما یخ‌زدگی آن واضح نیست.
رانندگان حرفه‌ای می‌دانند که در فصول سرد و پاییز روی پل‌هایی که زیر آنها خالی است به دلیل تشکیل یخ سیاه ممکن است خطرناک باشد معاون حمل و نقل اداره‌کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان زنجان بیان می‌کند: به دلیل نازک بودن این لایه امکان نمک‌پاشی برای جلوگیری از لغزندگی وجود ندارد؛ چراکه نمک‌پاشی به سطح جاده آسیب می‌زند اما رانندگان حرفه‌ای می‌دانند که در فصول سرد و پاییز روی پل‌هایی که زیر آنها خالی است به دلیل تشکیل یخ سیاه ممکن است خطرناک باشد، بنابراین سرعت خود را متعادل می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه در ساعات ابتدایی صبح به دلیل رطوبت و سرمای هوا و شبنم صبحگاهی این پدیده ممکن است، بیشتر باشد، تصریح می‌کند: در این آزادراه در هنگام مواجهه با پدیده یخ سیاه چنانچه سرعت وسیله نقلیه زیاد باشد، رانندگان از محور خارج شده و ممکن است سقوط کنند و این موضوع سبب افزایش تصادفات می‌شود.
بهسازی آزادراه‌ها در دستور کار راهداری
جعفر قزوینیان، مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان زنجان در مورد کیفیت آزادراه‌های استان اظهار می‌کند: معتقدیم آزادراه زنجان به قزوین به هیچ وجه به لحاظ آسفالت وضعیت خوبی نداشته و تلاش کردیم در طول ۱۰ ماه گذشته و با پیگیری‌های انجام شده، حساسیت این موضوع را دوچندان کنیم.
وی ابراز می‌کند: خوشبختانه سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای در این زمینه مجوز بهسازی این آزادراه را صادر و پیمانکار طرح مذکور نیز انتخاب شد که در حال حاضر مراحل تجهیز کارگاه توسط پیمانکار در حال انجام است.
مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان زنجان ادامه می‌دهد: پیش‌بینی ما این است که اوایل اردیبهشت‌ماه شاهد راه‌اندازی کارخانه آسفالت در محدوده شهر هیدج باشیم، هر چند با سایر کارخانه‌های تولید آسفالت در استان نیز قرارداد منعقد شده و به همین خاطر این قول را به مردم استان و سایر هم‌وطنانی که از این آزادراه استفاده می‌کنند، می‌دهیم که امسال شاهد آزادراه متفاوتی در حوزه زنجان به قزوین خواهند بود.
وی در مورد آزادراه زنجان – تبریز نیز عنوان می‌کند: در حال حاضر آزادراه زنجان به تبریز در اختیار اداره‌کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان زنجان نیست و سرمایه‌گذار این پروژه متولی نگه‌داری این آزادراه است.
قزوینیان می‌افزاید: بنا به دلایلی که این سرمایه‌گذار ارائه می‌دهد، بعد از ۱۲ سال نسبت به انجام روکش سراسری آسفالت آزادراه زنجان به تبریز اقدام نکرده که با پیگیری‌های انجام شده و اهتمام مراجع قضائی و مسئولان عالی‌رتبه استان، سال گذشته موفق به روکش ۷ کیلومتر از این آزادراه شدیم، هر چند مبلغ اعتباری آن هنوز محقق نشده و مطالبات پیمانکار باقی مانده است.
وی با اشاره به سفر رئیس‌جمهور به استان آذربایجان‌شرقی در خردادماه سال گذشته، یادآور می‌شود: طی این سفر تصمیم بر این شد که مسئولیت آزادراه زنجان به تبریز از شرکت سرمایه‌گذار اولیه سلب و تحویل دولت شود که هم‌اکنون مراحل اداری این کار در حال انجام است و امیدواریم طی دو ماه آینده این اتفاق رخ داده و بتوانیم بهسازی این آزادراه را نیز انجام دهیم.
سایر محورهای استان زنجان شرایط به مراتب بدتر و ناایمنی تری نسبت به آزادراه دارند. از جاده زنجان به ارمغانخانه گرفته تا محور زنجان -دندی و ابهر به قیدار و زنجان به قره بوته-مشمپا-پری-ماهنشان جاده‌های که مملو از نقاط پرخطر و چاله‌های بزرگ و کوچک است.
آزادراه‌ها و جاده‌های اصلی و فرعی استان زنجان را می‌توان نمونه کامل از محورهای ناایمن و دارای چاله‌های بزرگ که با وجود قول‌های فراوان مسئولان مبنی بر اصلاح آنها، به دلیل کمبود اعتبار بخش مهمی هنوز بهسازی نشده‌اند.