خبرگزاری مهر - گروه استانها: محورهای مواصلاتی و معابر برون شهری و حتی جاده‌های واقع در مناطق پیرامون مراکز جمعیتی و شهرها، در سال‌های اخیر با چالشی مبنی بر تخلیه و انباشت روز افزون زباله و نخاله‌های ساختمانی مواجه هستند که اثرات زیست محیطی و بهداشتی و زیباشناختی آن بر کسی پوشیده نیست.
هر چند مقوله تخلیه پسماند در حاشیه جاده‌ها امری فراگیر در همه نقاط استان است اما در محورهای فرعی شهرهای مختلف به ویژه شهرک‌ها، روستاهای حاشیه شهر و کمربندی‌ها جلوه بیشتری دارد.
افزایش ساختمان سازی، احداث و شکل گیری ابنیه مسکونی و تجاری در نقاط مختلف شهر و تخریب و مرمت بناهای قدیمی از جمله دلایل تولید نخاله‌های ساختمانی در شهرها به حساب می آیند که به دلیل کمبود زیرساخت‌های موجود و عدم تمکین نهادهای متولی به اجرای وظایف قانونی در احداث و راه اندازی سایت‌های ویژه برای دپو این اجسام، این موضوع مشکل ساز شده است.
دپوی نخاله‌ها علاوه بر ایجاد چشم انداز نامناسب و سیمای زشت، سبب مشکلات بهداشتی شده و امنیت و ایمنی راه‌ها را به مخاطره می‌اندازد.
بخشی از چالش تخلیه نخاله در حاشیه جاده‌های بین شهری انجام می‌شود که فرایند نظارت، رصد و برخورد با آنها بر عهده نهادهای مانند راهداری، محیط زیست و بهداشت محیط و البته دهیاری‌ها قرار دارد و وظیفه مندی اصلی بر عهده راهداری است.
بر اساس قانون وظیفه برخورد با عاملان چنین مواردی و البته ساماندهی و بهسازی حریم و حاشیه راه‌ها برعهده راهداری است که در این بین اقدامات نسبتاً قابل قبولی از سوی راهداری گلستان در حال اجرا است.
پیامدهای تخلیه نخاله در حریم جاده و شهر
بخش دیگری از چالش تخلیه نخاله در حریم راه‌های فرعی و یا معابر درون شهری که در زمره مناطق تحت مدیریت شهری به حساب می آیند، رخ می‌دهد. مشهورترین این مباحث را می‌توان در مناطق پیرامونی گرگان مشاهده کرد.
شهرداری‌ها از جمله شهرداری گرگان همکاری لازم را برای مدیریت پسماند با سازمان پسماند گلستان و سایر نهادها ندارد مسدود شدن جوی‌ها و کانال‌های شهری در زمان بارندگی از جمله پیامدهای آن در مناطق مختلف شهر است موضوعی که باعث شده تا در اثر کوچک‌ترین بارندگی در گرگان، این شهر به ونیزی دیگر و یک شهر شناور تبدیل شود.
تجمع سگ‌های ولگرد، جوندگان موذی حشرات موش و یا مگس و پشه از دیگر پیامدهای دفع نخاله و پسماند در مناطق معابر شهری حساب می‌آید.
بارها و بارها شنیده ایم که انواع خودروها در برخورد با این انباشته‌ها واژگون و زمینه جرح یا فوت شهروندان را فراهم کرده اند.
مدیران شهری در خواب
در این راستا تلاش کردیم تا با حمیدرضا آقاملایی، رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای اسلامی شهر گرگان، احمدعلی سالاری، معاون خدمات شهری شهرداری گرگان و سیدمحمدرضا سیدالنگی شهرداری گرگان گفتگو کنیم که باوجود اطلاع رسانی انجام شده، هیچکدام از این مدیران حاضر به پاسخگویی برای حل این دغدغه فراگیر مردم شهر گرگان نشدند.
اما مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای گلستان در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: مقوله تخلیه نخاله و یا پسماندهای ساختمانی در حاشیه جاده‌ها و معابر عمومی گلستان سال‌ها است که به دغدغه متولیان اداره راه تبدیل شده است که از ابتدای حضور بنده، چاره جویی برای این دغدغه در قالب «طرح ضربتی پاکسازی و زیباسازی حریم راه‌های گلستان» با قدرت کامل اجرا شد.
عادل مصدقی گفت: این طرح به صورت مستمر در حال انجام بوده اما در برخی محورها، به سبب کمبود راهداران و یا سوءاستفاده متخلفان از تاریکی شب و یا ساعت غیراداری و روزهای تعطیل شاهد وقوع این اقدام غیرقانونی هستیم که بعضی از سوی غفلت و برخی با هدف سوءاستفاده انجام می‌شود.
وی ادامه داد: تعداد موارد تخلیه پسماند و نخاله ساختمانی در جاده‌های اصلی سیر افزایشی ندارد اما این فرایند در جاده‌های فرعی و بین شهری نیازمند رصد و نظارت بیشتری است.
تخلیه پسماند در حریم راه‌ها جرم است
مصدقی گفت: بر اساس قانون و ماده هفت قانون حفاظت راه‌ها و راه آهن تخلیه هر گونه پسماند در حاشیه جاده‌های مواصلاتی جرم و مستوجب مجازات است.
مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای گلستان افزود: برخی محورهای فرعی استان مانند جاده قدیم گرگان به کردکوی، کمربندی سرخنکلاته به گرگان، جاده گنبدکاووس به مینودشت از محورهای مستعد این مخاطره بوده که علاوه بر تخریب سیما و چشم اندازهای پیرامون جاده‌های گلستان ایمنی و امنیت جاده‌های گلستان را به چالش می‌کشند.
مصدقی گفت: نهادهای متعددی مانند سازمان مدیریت پسماند، محیط زیست گلستان، شهرداری‌ها و بخشداری‌ها، مرکز بهداشت و نهادهای متولی دیگر باید نقش آفرینی حداکثری داشته باشند.
تشکیل پرونده تخلفات
رئیس اداره حقوقی اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای گلستان هم در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: از ابتدای مهرماه ۱۴۰۰ و پس از مذاکره با دادستان‌های شهرستان‌های مختلف استان گلستان مجوز و حکم قضائی ویژه ای با اعتبار سه الی چهار ماه برای برخورد قاطع با عاملان تخلیه نخاله و پسماند در حریم و حاشیه راه‌های گلستان تحصیل شد.
مهدی یوسفی نژاد افزود: تیم‌های مستقر در حوزه‌های مختلف راهداری و گشت‌های شیفت در همه مناطق استان و به طور ویژه در محدوده‌هایی مانند ورودی روستای امیرآباد گرگان، ورودی فرعی هاشم آباد و ورودی شصت کلاً اقدامات بازدارنده و گشت‌های کنترلی خود را تشدید کردند.
وی بیان کرد: در این مدت ۹ کامیون شناسایی و پس از طی مراحل قضائی ۶ نفر از عاملان تخلیه در مراجع قضائی محکوم و سه فقره پرونده هم در دست رسیدگی است.
یوسفی نژاد گفت: با افرادی که نخاله‌ها و پسماندهای ناشی از ساخت و سازهای خانگی خود را در حریم راه‌ها تخلیه می‌کردند هم برخورد شد و سه نفر ملزم به ثبت تعهد نامه‌های محضری شدند.
وی افزود: با وجود همه تلاش‌هایی که در ماه‌های گذشته انجام شده اما باید بدانیم که هرگونه اغماض و یا کاهش اقدامات کنترلی منجر به آن خواهد شد که حداکثر ظرف دو هفته شاهد یک ناهنجاری و آنارشی مطلق در حاشیه معابر و جاده‌های گلستان و تخلیه انبوهی از نخاله‌ها خواهیم بود.
نبود سایت متمرکز تخلیه سپتاژ در گلستان
مدیر عامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری‌ها و دهیاری‌های گلستان هم به خبرنگار مهر گفت: ممانعت از تخلیه پسماند و نخاله در حیطه وظایف سازمانی مدیریت پسماند قرار ندارد اما این آمادگی وجود تا پسماندهای شهری و روستایی را در سایت‌های پردازش زباله و پسماند پذیرش کنیم و در این موضوع محدودیتی نداریم.
حسن ملک شاهکوهی افزود: برای کاهش معضل تخلیه نخاله ضرورت دارد تا شهرداری‌ها نسبت به معرفی مکانی مناسب و با دسترسی سال اقدام کرده تا شهروندان به هدایت نخاله در محل‌های مجاز راغب شوند.
وی ادامه داد: برای ساماندهی و مدیریت تخلیه نخاله و پسماند نیازمند مشارکت همه دستگاه‌های متولی هستیم و باید همه مصوبات و موارد منظور شده در کمیسیون مدیریت پسماند شهرستان و استان اجرایی شود.
وی گفت: فارغ از موضوع تخلیه نخاله و پسماند در برخی مناطق و جاده‌های گلستان گرفتار چالش دیگری مانند تخلیه فضولات در حاشیه جاده‌های مواصلاتی هستیم که باید برای آن چاره اندیشی شود.
ملک شاهکوهی بیان کرد: بر مبنای قانون باید سایتی برای پذیرش فضولات انسانی و سپتاژها از سوی شهرداری‌ها و آب و فاضلاب احداث شود که تاکنون این امر محقق نشده است لذا بخشی از مشکلات موجود و تخلیه فضولات انسانی به نبود سایت متمرکز تخلیه سپتاژ در گلستان است.
وی گفت: در حال حاضر در سایت پسماند آق قلا سپتاژها و فاضلاب دریافت می‌شود که این امر دغدغه مضاعفی به پردازش و فعالیت‌های سایت آق قلا تأمین می‌کند، در ابتدا مقرر بود تا جلوی این کار را بگیریم اما با میانداری و توصیه شورای تأمین شهرستان آق قلا مقرر شد تا فرصتی به آب و فاضلاب داده شود تا فضایی را در این خصوص مهیا کند.
ملک شاهکوهی افزود: سازمان مدیریت پسماند نهایت همکاری را در این خصوص داشته زیرا در غیر اینصورت شاهد تخلیه بیشتر فاضلاب‌ها و سپتاژ ها در حاشیه راه‌ها و مزارع کشاورزی خواهیم بود.
به گزارش خبرنگار مهر، مدیریت نخاله ساختمانی در جاده‌های برون شهری و حتی حریم و داخل شهرها از جمله ضروریات دست یابی به توسعه پایدار است که علاوه بر آنکه نیازمند فرهنگ سازی و آموزش آحاد مردم و شهروندان باشد به اراده و برنامه ریزی مدیران و متولیان مرتبط است.
هر چند در سالیان اخیر برنامه‌های زیادی در خصوص جمع آوری نخاله‌های ساختمانی و ساماندهی آنها از سوی نمادهای متولی طرح ریزی شده اما هیچیک از این برنامه‌ها نتوانستند دغدغه‌ها و چالش‌های فراروی تخلیه نخاله و پسماند در حاشیه و حریم راه‌ها را برطرف کنند.