خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: روز شنبه درگیری‌های سنگینی میان ارتش سودان به فرماندهی ژنرال عبدالفتاح البرهان و نیروهای پشتیبانی سریع به فرماندهی ژنرال حمیدتی به ویژه در خارطوم پایتخت این کشور در گرفت. این درگیریها پس از آن آغاز شد که عبدالفتاح البرهان فرمانده ارتش سودان از عزم خود برای انحلال نیروهای پشتیبانی سریع خبر داده بود. اما عبدالفتاح البرهان کیست و چگونه به قدرت رسیده است؟ در این گزارش به صورت مفصل تر با زندگی عبدالفتاح البرهان و تجربه نظامی و سیاسی آن آشنا خواهیم شد.
تولد و اصالت
عبدالفتاح البرهان در سال ۱۹۶۰ میلادی در روستای «قندتو» در ایالت رود نیل در شمال خارطوم پایتخت سودان به دنیا آمد. این روستا حدود ۱۷۳ کیلومتر با خارطوم فاصله دارد و شهر تاریخی «شندی» نزدیکترین شهر به آن است. وی علاوه بر ۷ برادر و دو خواهر، برادران و خواهران ناتنی نیز دارد.
البرهان متعلق به یک خانواده مسلمان مذهبی به طریقه «ختمیه» است که یکی از فرقه‌های صوفی در سودان است. وی که دارای سه فرزند است، تا قبل از انقلاب ۲۰۱۹ سودان، زندگی خود را در رفت و آمد بین یمن و امارات سپری کرد.
تحصیلات
البرهان مراحل ابتدایی و راهنمایی را در مدارس روستای خود گذراند و برای تکمیل تحصیلات متوسطه به شهر شندی رفت. سپس به همراه افسران دسته ۳۱ از دانشکده نظامی سودان فارغ التحصیل شد و تا سال ۲۰۱۸ در دوره‌های آموزشی در مصر و اردن شرکت داشت.
تجربه سیاسی و نظامی
البرهان پس از فارغ التحصیلی از دانشکده نظامی، در پایتخت سودان در یگان‌های مختلف ارتش مشغول به کار شد. وی ابتدا با نیروهای گارد مرزی همکاری کرد و سپس برای آموزش نظامی به چین رفت. بعد از بازگشت از چین به عنوان فرمانده نیروهای مرزبانی منصوب و سرانجام بعد از سمت معاونت فرماندهی نیروی زمینی، به ریاست ستاد کل نیروهای زمینی رسید.
او علاوه بر جنگ جنوب در سال ۲۰۱۱، در عملیات‌های زیاد دیگری به عنوان افسر نظامی شرکت داشت و مدتی نیز به عنوان مربی در مؤسسات نظامی در منطقه «جیبیت» شرق سودان فعالیت می‌کرد.
سرانجام عمر البشیر، رئیس جمهور سابق، در ۲۶ فوریه ۲۰۱۸ البرهان را از درجه سرتیپ به سپهبدی ارتقا داد و او را به عنوان بازرس کل ارتش منصوب کرد و به او سمت فرمانداری یک ایالت سودان را نیز پیشنهاد کرد، اما البرهان نپذیرفت.
وظایف و مسئولیت‌ها
البرهان چندین منصب نظامی داشت که مهمترین آنها عبارتند از:
* نظارت بر نیروهای سودانی در یمن، با هماهنگی محمد حمدان حمیدتی، از سال ۲۰۱۵.
* فرمانده نیروی زمینی سودان در سال ۲۰۱۸.
*ریاست ستاد کل نیروهای ارتش سودان.
* بازرس کل نیروهای مسلح در سال ۲۰۱۸.
* ریاست شورای نظامی انتقالی پس از استعفای ژنرال عوض بن عوف وزیر دفاع در آوریل ۲۰۱۹
*ریاست شورای حاکمیت سودان از سال ۲۰۲۱.
نقش البرهان در حیات سیاسی در سودان
البرهان پس از سرنگونی عمر البشیر، رئیس جمهور سابق توسط ارتش به دنبال تظاهراتی که چندین ماه کشور را در بر گرفت، مورد توجه قرار گرفت. وی در ۱۲ آوریل ۲۰۱۹ به عنوان رئیس شورای نظامی که پس از سرنگونی البشیر بر سودان حکومت می‌کرد، سوگند یاد کرد.
بدین ترتیب البرهان در دوره انتقالی سودان عملاً رئیس جمهور سودان شد و محمد حمدان دقلو (حمیدتی) به عنوان معاون وی منصوب گردید.
قتل عام تظاهرات کنندگان در سال ۲۰۱۹
پس از سرنگونی حکومت البشیر و به قدرت رسیدن شورای نظامی در کشور، تظاهرکنندگان با پافشاری بر حاکمیت مدنی کشور و رد حکومت نظامی در میادین تحصن ماندند. ارتش با همکاری نیروهای پشتیبانی سریع در ۱۲ ژوئن ۲۰۱۹ به منظور متفرق کردن معترضان به خیمه‌های تحصن حمله کرد که منجر به کشته شدن ده‌ها نفر شد و گفته می‌شود این تعداد به ۱۲۸ کشته و صدها مجروح و مفقود می‌رسد. مخالفان نیروهای نظامی را متهم کردند که می‌خواستند جنایت خود را با انداختن اجساد به رودخانه نیل پنهان کنند، اما موضوع فاش شد و اجساد از رودخانه بیرون کشیده شدند. از این رو کمیته‌ای برای بررسی این حادثه تشکیل شد، اما نتوانست خلاصه‌ای از یافته‌های خود را به مقامات ذیصلاح برساند.
احزاب سیاسی در سودان می‌گویند که اقدامات البرهان در اکتبر ۲۰۲۱ پس از «سرنگونی» دولت نخست وزیر «عبدالله حمدوک»، کار کمیته را به حالت تعلیق درآورد.
تشکیل شورای حاکمیت سودان
در آگوست ۲۰۱۹، پس از اعتراضات و خشونت خیابانی و مذاکره با جنبش مدنی که توسط «ائتلاف نیروهای آزادی و تغییر» رهبری می‌شد، شورای نظامی توافق نامه‌ای را با این ائتلاف به نام «سندقانون اساسی» امضا کرد.
طبق سند امضا شده میان طرف‌های مذاکرات، شورای حاکمیت ۱۱ عضو خواهد داشت که پنج نفر از آنها از ائتلاف آزادی و تغییر و پنج نفر از آنها نیز از اعضای شورای نظامی خواهند بود. براساس توافق، ائتلاف آزادی و تغییر نخست‌وزیر را به عنوان یازدهمین عضو شورای حاکمیت تعیین خواهد کرد. شورای نظامی نیز وزیران دفاع و کشور را تعیین خواهد کرد. سرانجام البرهان در ۲۱ اوت ۲۰۱۹ در برابر شورای قضایی سوگند یاد کرد و عبدالله حمدوک در اوت ۲۰۱۹ به عنوان نخست وزیر منصوب شد.
اختلاف البرهان و حمیدتی
از اکتبر ۲۰۲۱، نشانه‌های اختلاف و رقابت بین البرهان و حمیدتی ظاهر شد، زیرا هر یک از آنها به دنبال جلب حمایت‌های منطقه‌ای و بین المللی از خود بودند، به ویژه حمیدتی که سعی کرد از «کودتای نظامی علیه دولت غیرنظامی حمدوک» فاصله بگیرد و به حمایت از تظاهرکنندگان سودان و خواسته‌های آنان بپردازد.
پس از اینکه ارتش و برخی از نیروهای غیرنظامی چارچوب سیاسی را در دسامبر ۲۰۲۲ با هدف ایجاد یک دوره انتقالی ۲۴ ماهه امضا کردند، البرهان وجود هرگونه فشارهای خارجی در رابطه با این توافق را رد کرد، اما حمیدتی در آن زمان گفت «کودتایی» که علیه حمدوک صورت گرفت، یک اشتباه سیاسی بود و منجر به اختلافات بیشتر گردید و بر اهمیت چارچوب توافق برای گذار به دموکراسی تاکید کرد.
توافق مذکور یک دوره انتقالی دو ساله را پیش بینی کرده بود که با واگذاری قدرت به غیرنظامیان و نیز با تشکیل دولت انتقالی در ژوئیه ۲۰۲۳ به پایان می‌رسد.
این توافق راه را برای گسترش اختلاف بین ارتش و نیروهای پشتیبانی سریع باز کرد، زیرا البرهان اعلام کرد که حذف ارتش از زندگی سیاسی و تشکیل یک دولت غیرنظامی منوط به اجرای کامل مفاد توافقنامه که مهمترین آن ادغام نیروهای پشتیبانی سریع و یکپارچه سازی تشکیلات نظامی است.
اگرچه حمیدتی این قرارداد را امضا کرد و با آن موافقت کرد، اما مخالفان وی، او را متهم می‌کنند که «در تمامی مراحل اجرایی آن به‌ویژه در مرحله ادغام نیروهای پشتیبانی سریع در ارتش، کارشکنی می کند».
در تلاش برای مهار این اختلاف، نشست آموزشی «اصلاحات امنیتی و نظامی» در سودان تحت نظارت گروه چهارجانبه متشکل از ایالات متحده، بریتانیا، عربستان سعودی و امارات در مارس ۲۰۲۳ برگزار شد، اما بدون توصیه‌های نهایی به ویژه در مورد موضوع ادغام نیروهای پشتیبانی سریع با ارتش پایان یافت.
اختلافات میان ارتش و نیروهای پشتیبانی سریع در نهایت منجر به درگیری نظامی شد که با استقرار نیروهای پشتیبانی سریع در شهر مروی در شمال سودان در نزدیکی فرودگاه این شهر در ۱۳ آوریل ۲۰۲۳ آغاز شد و به دنبال آن نیروهای ارتش حضور خود را در منطقه تقویت کردند و درگیری در شهرهای سودان شعله ور گشت.