خبرگزاری مهر، گروه جامعه: ۲۰ اسفندماه سال ۱۴۰۰ بود که کلنگ احداث مجتمع پتروشیمی مازندران، در روستای حسین‌آباد شهرستان بهشهر و در محدوده حفاظت شده میانکاله بر زمین زده شد. درست از همین زمان، مخالفان طرح ساخت مجتمع، فعالیت خود برای رفع این مشکل شروع و جمع آوری امضا جهت جلوگیری از ساخت این مجتمع را آغاز کردند. این اعتراض‌ها درست زمانی شدت گرفت که رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست افتتاح این پروژه را به دلیل عدم اخذ مجوز از سازمان مربوطه، فاقد اعتبار دانست.
مدتی بعد پویش درخواست توقف احداث پتروشیمی در تالاب بین‌المللی میانکاله با هشتگ #پروژه_پتروشیمی_میانکاله_را_متوقف_کنید، در فضای مجازی به راه افتاد. در این درخواست از دو مسئول وزارت نفت و سازمان حفاظت از محیط زیست خواسته شده بود ساخت این پروژه هر چه سریع‌تر متوقف شود.
به گفته مخالفان ساخت این پروژه‌ها، احداث پتروشیمی که در رده آلاینده‌ترین صنایع قرار دارد در منطقه حساس زیست‌محیطی نه تنها توسعه محسوب نمی‌شود بلکه زخمی تازه بر تن رنجور محیط زیست مازندران می‌نشاند. آلودگی شدید هوا و منابع آبی تنها بخشی از نتایج هولناک این پروژه است.
علاوه بر این، صنایع پتروشیمی مصرف آب بسیار بالایی دارد که این موضوع با توجه به میزان آب ورودی به تالاب میانکاله به دلیل بارگذاری‌های بیش از اندازه به‌شدت کم شده است. بنابراین اجرای این پروژه برای وضعیت میانکاله می‌تواند به شدت خطرناک باشد.
میانکاله شبه‌جزیره باریکی است که از شمال با دریای خزر، از جنوب با تالاب میانکاله و از غرب با مرداب لپوی بهشهر همسایه است. در شرق آن «آشوراده» قرار دارد و با تنگه باریکی به طول کمتر از یک کیلومتر همسایه بندر ترکمن است. مسیر اصلی ورود به میانکاله جاده‌ای‌ست که از بهشهر به سمت روستای امیرآباد رفته و با عبور از کنار بندر منطقه تجاری امیرآباد به میانکاله می‌رسد.
مساحت میانکاله در حال حاضر حدود ۶۸ هزار هکتار است اما در طول تاریخ با توجه به پیشروی‌ها و پسروی‌های آب دریای خزر، گاهی کمتر و گاهی بیشتر از این بوده و گاه بخش‌هایی از آن نیز به جزیره یا جزایری دیگر تبدیل شده‌اند. میانگین ارتفاع میانکاله ۳۰ متر پایین‌تر از سطح دریاهای آزاد، میانگین بارندگی سالیانه آن ۷۱۷ میلی‌متر و در اقلیم گرمِ مرطوب تا معتدل قرار گرفته است.
تاکنون کارشناسان زیادی تاکید کرده‌اند که ساخت مجتمع پتروشیمی در این منطقه آسیب‌های محیط‌زیستی فراوانی به همراه دارد و می‌تواند معیشت و سلامت مردم منطقه را به شدت تحت تأثیر قرار دهد.
تاکید رئیس جمهور بر اهمیت حفظ منطقه میانکاله
البته حجت الاسلام ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور اسفند ۱۴۰۰ به این نقطه سفر کرد و در این سفر به میانکاله هم سری زد. او در این سفر با اهمیت حفظ منطقه میانکاله تصریح کرد که گسترش طبیعت‌گردی در میانکاله می‌تواند برای مردم محلی ایجاد اشتغال کرده و باعث جذب توریست در کشور شود. البته سخنان رئیسی در این منطقه در حالی مطرح می‌شد که وزیر کشور او، هم‌زمان، در مراسم کلنگ‌زنی ساخت مجتمع پتروشیمی در روستایی نزدیک میانکاله حضور پیدا کرده بود. آن زمان ساخت این مجموعه و طرح توسعه گردشگری در میانکاله هر دو با اعتراضات سرسختانه فعالان محیط زیست مواجه شد.
نظر سلاجقه درباره پتروشیمی میانکاله
علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست هم اوایل شهریور سال گذشته آب پاکی را روی دست کسانی که قصد ساخت مجتمع پتروشیمی در میانکاله داشتند ریخت و درباره سرانجام پرونده میانکاله اظهار داشت: همان زمان که کلنگ احداث پتروشیمی به زمین زده شد اعلام کردیم که از نظر ما کلنگی به زمین زده نشده است چون گزارش ارزیابی ندارد از این رو اجرای آن متوقف شد و پرونده پتروشیمی میانکاله برای همیشه بسته شده است.
وی تاکید کرد: اصلاً اول پتروشیمی به نام میانکاله نبوده است یعنی این طرح در سال ۹۹ با نام «پتروشیمی مازندران» مصوب شد حالا اینکه چگونه منطقه میانکاله مطرح شد این خود جای بحث دارد، در هر صورت ما از تمام ظرفیت‌های قانونی استفاده کردیم و بر اساس یافته‌های علمی و ظرفیت‌های قانونی پرونده این مساله برای همیشه بسته شد.
سلاجقه با تاکید بر اینکه احیای میانکاله با دستور رئیس‌جمهور در دستور کار اصلی دولت قرار گرفته است، گفت: رئیس‌جمهور پس از بازدید منطقه دستور دادند تا کارهای عملیاتی مورد نیاز برای احیا و حفاظت تالاب میانکاله در دستور کار قرار بگیرد.
همچنین رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست پیش از این بیان داشت: گاهی فشار نماینده‌های مجلس برای ما عجیب است. مجوز محیط زیستی این طرح گرفته نشده، نماینده محترم از من می‌خواهد که کلنگ‌زنی انجام شود. در حالی که حضرت آقا فرمودند نمایندگان در کار دولت دخالت نکنند.
خطری که از سر میانکاله دور نشد
موضوع میانکاله برای مدتی مسکوت ماند و در طی یک سال گذشته به نظر می‌رسید خطر از سر میانکاله دور شده است ولی اکنون شنیده‌ها حکایت از جنجال دوباره و کلنگ زنی جدید دارد. درباره این موضوع به سراغ پدرام جدی، مشاور رئیس سازمان محیط زیست رفتیم. وی در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: تا این لحظه هنوز نامه و درخواستی در مورد بررسی میانکاله جهت ساخت پتروشیمی جدید فارغ از کلنگ زنی دو سال پیش ارائه نشده است.
ما هم در سازمان محیط زیست این موضوع را شنیده‌ایم که قرار است حدود ۱۵ کیلومتر دورتر از محل قبلی کلنگ مجتمع پتروشیمی زده شود. این مساله در جلسات استانی با حضور برخی نمایندگان مجلس و استانداری مطرح شده است.
وی افزود: ما هم در سازمان محیط زیست این موضوع را شنیده‌ایم که قرار است حدود ۱۵ کیلومتر دورتر از محل قبلی کلنگ مجتمع پتروشیمی زده شود. این مساله در جلسات استانی با حضور برخی نمایندگان مجلس و استانداری مطرح شده است.
هیچ گونه چشم پوشی در کار نخواهد بود
جدی بیان داشت: هرچند این محدوده ۱۵ کیلومتری نسبت به محل قبلی وضعیت بهتری به لحاظ مشکلات محیط زیستی دارد و آسیب‌های کمتری برای محیط زیست منطقه در پی دارد ولی به طور کلی سازمان از مواضع خود کوتاه نمی‌آید و باید حتماً ارزیابی اثرات ساخت مجتمع پتروشیمی بررسی شود. اگر این مساله به واقعیت بپیوندد ما از طریق قوه قضائیه پیگیری می‌کنیم و نامه نگاری‌هایی با وزارت نفت خواهیم داشت.
مشاور رئیس سازمان محیط زیست تاکید کرد: البته هیچ گونه چشم پوشی در کار نخواهد بود به هر حال حتی احداث مجتمع پتروشیمی دورتر از محل قبلی اثرات خاص خودش را بر میانکاله دارد.
هیچ گونه چشم پوشی در کار نخواهد بود به هر حال حتی احداث مجتمع پتروشیمی دورتر از محل قبلی هم اثرات خاص خودش را بر میانکاله دارد
وی اعلام کرد: زمانی که متوجه شویم در هر محدوده جغرافیایی طرحی قرار است اجرا شود که نیازمند ارزیابی اثرات است حتماً سازمان این اقدام را انجام خواهد داد.
گفتنی است؛ سازمان حفاظت محیط زیست ایران، میانکاله را به‌عنوان زیستگاه پرندگان درحال انقراض معرفی کرده است. این تالاب یکی از ۱۲ مرکز ذخیرگاه زیست‌کره روی زمین است و در آن پرندگانی چون اگرت، حواصیل، پرتینکول طوقه‌دار، قو، پلیکان دالماسی، فلامینگو، اردک سرسفید، غاز سینه قرمز، غاز لوبیا، باتلاق غربی، کوتوس و میل اشاره که جز کمیاب‌ترین پرندگان جهان هستند، یافت می‌شود. همچنین شبه‌جزیره و تالاب میانکاله در سال ۱۳۴۸ به منطقه حفاظت‌شده تبدیل، و در سال ۱۹۷۶ توسط یونسکو به‌عنوان ذخیره‌گاه زیست کره اعلام شد. بااین‌حال، تالاب مهمی که بیش از نیم‌قرن است تحت حفاظت قرار گرفته است، امروز با چالش‌های مختلفی مواجه است و حالا باید منتظر ماند و دید سازمان حفاظت محیط زیست چگونه در برابر خطرات پیش روز از این تالاب و محدوده اطراف آن حفاظت می‌کند.