به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری مرتضی رضوانفر عضو هیأت علمی پژوهشگاه گفت: سال پیش به دعوت حسین طباطبایی رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران برای تحقیق و پژوهش میدانی به ارمنستان سفر کردم.
او افزود: آنچه در این پژوهش نظرم را به خود جلب کرد و می‌توانم آن را به‌عنوان یک کشف معرفی کنم بقایای مسجدی تاریخی در یکی از روستاهای ارمنستان به نام بجنی است.
رضوانفر تصریح‌کرد: در کتیبه ساخت این مسجد، تاریخ ۶۶۱ هجری قمری، نام پنج تن آل عبا و اسامی استاد جعفر و استاد محرم به عنوان معماران این بنا ذکر شده که نشان می‌دهد شیعیان در این روستا ساکن بوده اند.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری گفت: در این مسجد که بقایای آن در حال حاضر در یک منطقه کوهستانی واقع شده و از آن ۳ دیوار باقی مانده است، ۴ کتیبه یکی به عربی دو تا به فارسی و یک نقش برجسته وجود دارد که در ۳ کتیبه نقش شیر جای گرفته است.
رضوانفر افزود: بر روی یکی از کتیبه‌های یافته شده در این مسجد شمایلی از حضرت علی (ع) ترسیم و در کنار آن به فارسی نوشته شده «جناب علی» و نقش یک شیر شمشیر به دست که به دنبال هیولایی در حرکت است نمایان است.
این پژوهشگر اظهارکرد: اگر تاریخ ساخت این کتیبه را با تاریخ کتیبه ساخت مسجد (۶۶۱ ه. ق) برابر بگیریم، می‌تواند نقش شیر شمشیر به دست را ۶۰۰ سال به عقب برگرداند، چرا که جدای از نقش شیر و خورشید که هزاران سال قدمت دارد، اولین نشانه موجود از شیر شمشیر به دست مربوط به دوره فتحعلیشاه قاجار است و تا پیش از آن شیر همواره پایش بر روی زمین و یا در حال حرکت بوده است.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری گفت: در این کتیبه نقش شیر در کنار شمایل حضرت علی (ع) جای گرفته و مشخصاً به عنوان شیر خدا مطرح است؛ یعنی بیان کننده القابی مانند اسدالله غالب (شیر خدای غلبه کننده) و حیدر کرار (شیر حمله برنده) که ما در فرهنگ مردم به کار می‌بریم.
رضوانفر خاطرنشان‌کرد: طبق بررسی‌های صورت گرفته حضور شیعیان ایرانی در ارمنستان و منطقه بجنی، سه بار پیش از قرن ۷ محرز شده است؛ یکی قرن ۴ و ۵ که دیلمیان خصوصاً سالاریان در این منطقه حکومت کردند و سکه ضرب کردند و دیگری در سال ۶۳۳ قمری که مغول‌ها به فرماندهی فردی با نام چرماغون این منطقه را تصرف و تعداد زیادی از اسرای خراسانی را با خود به ارمنستان بردند؛ مغول‌ها که اسرای خود را حَشَر می‌نامیدند از آنها برای بیگاری و سپر انسانی استفاده می‌کردند، بسیاری از این اسرا بعدها در ارمنستان ماندگار شدند و گروه سوم از شیعیان ایرانی، نزاریان بودند که در سال ۶۵۴ ق پس از قتل عام توسط هلاکوخان به مناطق مختلف از جمله ارمنستان پراکنده شدند.
او گفت: پژوهشکده زبان‌شناسی، کتیبه‌ها و متون بنا دارد در آینده نشستی علمی برای بررسی ابعاد مختلف این کتیبه و همچنین دیگر آثار موجود در قفقاز جنوبی شامل جمهوری آذربایجان، ارمنستان و گرجستان برگزار کند.