به گزارش خبرنگار مهر، دولت ایران و روسیه از سال‌ها قبل با تمایل به تحکیم و ارتقای همکاریهای علمی و فناوری دراز مدت بین دو کشور و براساس حاکمیت و منافع متقابل و همچنین تحکیم روابط اقتصادی و دوستانه بین دو کشور ارتباط علمی خود را تعمیق بخشیدند و در حوزه‌های مختلفی چون هوایی و هوانوردی، نانو، فضایی، همکاریهای دانشگاهی، پژوهشی و … این همکاری‌ها تاکنون استمرار داشته است.
در دهه‌های گذشته، کشورهای غربی مقصد نخبگان ایرانی برای تحصیلات دانشگاهی بوده اما از سال‌های گذشته توسعه مناسبات ایران با شرق و کشورهایی مثل روسیه که توانمندی بالایی در عرصه علمی و فناوری دارند، روابط بین المللی کشورمان در سطح علمی را ارتقا داده است. دو کشور ایران و روسیه در حوزه دیپلماتیک روابط گسترده و عمیقی دارند و در سال‌های اخیر این ارتباط دو جانبه در حوزه علم و فناوری تسری بیشتری پیدا کرده است؛ همکاریهای دو کشور در بخش علمی را می‌توان در ۳ حوزه بین دانشگاهی، فناوری و فناوری ارتباطات(ICT) تقسیم کرد که در گزارش پیش رو بنا داریم به بررسی توافقات و جزئیات همکاری‌ها در حوزه‌های نام برده طی چند ماهه گذشته بپردازیم.
تازه‌ترین ارتباط علمی دو کشور مربوط می‌شود به برگزاری ششمین اجلاس رؤسای دانشگاه‌های برتر ایران و روسیه که هفتم و هشتم اردیبهشت ماه به میزبانی روسیه برگزار شد. این دوره از اجلاس را می‌توان یکی از پرفروغ ترین دوره‌ها به جهت امضای توافقنامه دو جانبه و گستردگی همکاریهای بین‌المللی در حوزه‌های علمی، پژوهشی و دانشگاهی نام برد. در این اجلاس که رؤسای دانشگاه‌های تهران، علوم پزشکی تهران، صنعتی شریف، علامه طباطبایی، صنعتی امیرکبیر، شهیدبهشتی، خواجه نصیرالدین طوسی، تبریز، شیراز و اصفهان، شاهد و فنی‌وحرفه‌ای حضور داشتند، حدود ۱۷ تفاهمنامه دوجانبه یا چندجانبه بین دانشگاه‌های دو کشور به امضا رسید.
در جریان این اجلاس، نشست تبادل نظر درباره همکاریهای بین دانشگاهی میان دانشگاه‌های برتر ایران و روسیه در زمینه تبادل دانشجو، برگزاری دوره‌های مشترک و برنامه‌ها و تحقیقات مشترک و همچنین نشست‌هایی با موضوع بررسی جنبه‌های فرهنگی همکاری بین دانشگاه‌های ایران و روسیه و اشتراک‌گذاری تجربه‌های پروژه‌های تحقیقاتی ایران و روسیه در زمینه علوم طبیعی و حوزه خزر با حضور رؤسای دانشگاه‌های برتر ایران و روسیه برگزار شد.
در روز نخست این اجلاس، رؤسای دانشگاه‌های برتر ایران و همچنین ۲۰ رئیس دانشگاه از فدراسیون روسیه سخنانی درباره گسترش روابط علمی و دانشگاهی، توسعه همکاریهای متقابل در حوزه تبادل استاد و دانشجو، اجرای طرح‌های تحقیقاتی و انتشار مقالات مشترک مطرح کردند. در روز دوم این اجلاس رؤسای دانشگاه‌ها و معاونان امور بین الملل دانشگاه‌های برتر دو کشور در سه نشست همزمان به معرفی ظرفیت‌های دانشگاه‌ها، توانمندی علمی و تجهیزاتی آنها پرداختند.
همکاری پارک‌های علم و فناوری دانشگاه تهران و مسکو
دانشگاه تهران بیشترین تفاهم نامه را با رؤسای دانشگاه‌های برتر روسیه منعقد کرده است؛ در همین راستا بین رئیس دانشگاه تهران و رؤسای چهار دانشگاه برتر کشور روسیه ۵ تفاهم نامه به امضا رسید که موضوعات آنها به ارتقای همکاری در زمینه توسعه همکاری در حوزه انتقال دانش، تحقیقات مشترک و مبادلات دانشگاهی، به اشتراک گذاشتن تجربیات در توسعه روش‌ها و تکنیک‌های تدریس بهتر، تبادل تجربه در حوزه توسعه روش‌های پیشرفته تحقیقات و آموزش، برگزاری سمپوزیوم‌ها، کارگاه‌ها و کنفرانس‌های مشترک دوجانبه مربوط می‌شود.
موضوع تفاهم نامه دیگر نیز در زمینه گسترش همکاریهای آموزشی و پژوهشی و دیگری در خصوص ایجاد و توسعه همکاری بین پارک‌های علم و فناوری دو دانشگاه بوده که در این زمینه مقرر شد دفتر مشترک همکاری پارک‌های علم و فناوری دانشگاه تهران و دانشگاه مسکو راه‌اندازی شود و دو کشور از شرکتهای دانش‌بنیان یکدیگر حمایت کنند.
تبادل دانشجو در زمینه مطالعات ایران و روسیه
تشکیل پل ادبی ایران و روسیه با رویکرد ترجمه آثار آکادمیک برجسته دو کشور، تبادل دانشجو در زمینه مطالعات ایران و روسیه و توسعه زمینه‌های حمایتی برای فرصت‌های مطالعاتی اساتید دانشگاه‌های ایران و روسیه توسعه از دیگر تفاهمات مشترک دانشگاه تهران و با دانشگاه‌های برتر روسیه به شمار می‌رود.
دانشگاه تهران و مسکو ماهواره علمی مشترک می‌سازند
در جریان برگزاری نشست دانشگاه تهران و گروه دانشکده هوافضای دانشگاه مسکو بر سر ساخت یک ماهواره علمی تحقیقاتی به توافق رسیده اند؛ محمد مقیمی رئیس دانشگاه تهران در همین رابطه گفت: با مجموعه گروه دانشکده هوافضای دانشگاه مسکو توافقاتی را انجام دادیم و بازدیدی از موزه فضایی روسیه داشتیم که به زودی شاهد این باشیم که ماهواره مشترکی را دانشگاه تهران با روس‌ها در زمینه علمی تحقیقاتی به صورت مشترک عملیاتی کند.
رئیس دانشگاه تهران افزود: قرار شده که اقدامات عملیاتی آن از دو هفته آینده آغاز شود که ما بتوانیم در آینده‌ای نزدیک یک ماهواره مشترک علمی تحقیقاتی را روانه فضا کنیم. در مورد بحث‌های مالی آن نیز توافق اولیه صورت گرفته است.
در جریان برگزاری اجلاس، دیدار دوجانبه این بین رؤسای دانشگاه‌های علامه طباطبایی و زبان شناسی مسکو برگزار شد که گسترش و تعمیق همکاری‌ها در زمینه تبادل استاد، ایجاد زمینه برای بهره مندی دانشجویان دکتری از فرصت‌های آموزشی و پژوهشی، چشم انداز همکاریهای آینده و همچنین برنامه ریزی برای اجرایی شدن زمینه‌های همکاریهای مشترک آموزشی و پژوهشی از جمله برگزاری نشست‌ها، سخنرانی‌های علمی و چاپ مقالات علمی در نشریات نمایه شده بین المللی دو دانشگاه از دیگر موضوعات مورد بحث در این نشست بود.
همکاری پژوهشی دانشگاه علامه و دانشگاه زبان شناسی مسکو
دکتر عبدالله معتمدی در دیدار با دکتر ایرنا کرایوا، با اشاره به سیاست توسعه روابط بین المللی در دانشگاه علامه طباطبایی، ابراز امیدواری کرد که همکاریهای مشترک در حوزه‌های مختلف از جمله تبادل استاد و برنامه‌های تحقیقاتی مشترک پژوهشی بین دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه دولتی زبان شناسی مسکو ارتقا یابد.
رئیس دانشگاه دولتی زبان شناسی مسکو نیز با بیان اینکه همکاری با دانشگاه‌های ایران برای دانشگاه‌های روسیه بسیار مهم است، گفت: زبان فارسی ۲۲ سال است که در این دانشگاه تدریس می‌شود و دانشگاه علامه طباطبایی یکی از مهمترین دانشگاه‌های طرف قرارداد این دانشگاه است. امیدوارم برنامه توسعه و تقویت همکاری در چند ماه آینده اجرایی شود.
بر اساس تفاهم نامه همکاری مشترک بین دو دانشگاه تا کنون ۱۶ دانشجوی دانشگاه علامه طباطبایی و ۱۴ دانشجوی آن دانشگاه برای بهره مندی از فرصت‌های آموزشی به دانشگاه‌های یکدیگر اعزام شده اند.
در ششمین اجلاس رؤسای دانشگاه‌های ایران و روسیه، چهار توافق نامه نیز بین دانشگاه‌های دولتی تومسک، دانشگاه کازان، دانشگاه سچنو و دانشگاه الکتروتکنیکال سن پترزبورگ و دانشگاه صنعتی شریف منعقد شد.
رئیس دانشگاه لومونوسف مسکو با اشاره به تاریخچه همکاریهای علمی در ۲۰ سال گذشته گفت: همکاریهای تهران- مسکو هم اینک به سطح استراتژیک ارتقا یافته است و دو کشور به دنبال گسترش مناسبات در همه حوزه‌های کلیدی هستند.
برگزاری نشست تبادل نظر درباره همکاریهای بین دانشگاهی میان دانشگاه‌های برتر ایران و روسیه در زمینه تبادل دانشجو و برگزاری دوره‌های مشترک و برنامه‌ها و تحقیقات مشترک از دیگر مباحث مورد بررسی این اجلاس بود.
آمادگی دانشگاه علوم پزشکی تهران برای انتقال تجارب فناوری‌های پیشرفته
یکی دیگر از رؤسای حاضر در این اجلاس دکتر حسین قناعتی رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران بود که در سفر به روسیه از اعلام آمادگی دانشگاه علوم پزشکی تهران برای انتقال تجارب مدیریتی خود و فناوری‌های پیشرفته حوزه سلامت و نیز تبادل دانشجو و برگزاری دوره‌های آموزشی، وبینار، ژورنال کلاب و برنامه‌های آنلاین خبر داد.
رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران با اشاره به تولید ۶۰ محصول دارویی بومی در دانشگاه گفت: بیش از ۹۷ درصد داروهای موردنیاز ایران در داخل ایران تولید می‌شود.
وی با بیان اینکه دانشگاه علوم پزشکی تهران یک دانشگاه اجتماعی است که مسئولیت اجتماعی دارد گفت: بیش از ۳ میلیون نفر از مردم کم برخوردار جنوب تهران در مناطق تحت پوشش دانشگاه هستند که ریزترین مسائل سلامت آنها از جمله کبد چرب در قالب پروژه‌های علمی و تحقیقی مانیتور می‌شود و ما آماده‌ایم تجربیات مدیریتی خودمان در این حوزه به کشورهای دیگر منتقل کنیم.
قناعتی با اشاره به جایگاه ۴۰۰ تا ۵۰۰ دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: حدود ۴ هزار مقاله دانشگاه علوم پزشکی تهران در ۶ سال گذشته با همکاری دانشمندان روسیه بوده است.
همکاری با شرکتهای روسی در حوزه فناوری اطلاعات
ارتباطات ایران و روسیه در حوزه فناوری اطلاعات نیز در ماه‌های اخیر استمرار داشته به طوری که معاون وزیر ارتباطات با سفر به مسکو ضمن بازدید از نمایشگاه فناوری اطلاعات روسیه موسوم به سویاز ۲۰۲۳، با وزیر توسعه دیجیتال و ارتباطات جمعی روسیه دیدار کرد و گفت: شرکتهای دانش بنیان ایرانی آماده همکاری با شرکتهای روسی برای توسعه فناوری‌های نوین ارتباطی هستند.
وی ابراز امیدواری کرد که این نمایشگاه فرصتی برای آشنایی بیشتر با آخرین دستاوردهای ایران و روسیه در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات و همچنین دیدار فعالان بخش دولتی و خصوصی دو کشور با هدف تعمیق همکاری هاست.
در این دیدار که کاظم جلالی سفیر جمهوری اسلامی ایران در روسیه نیز در آن حضور داشت، طرفین با ابراز رضایت از روند رو به رشد تعاملات دوجانبه، ضمن هماهنگی و پیگیری اجرای توافقات قبلی، طیف متنوعی از موضوعات مورد علاقه برای همکاری بین تهران و مسکو را مورد بحث و بررسی قرار دادند.
علاوه بر آن معاون وزیر ارتباطات از شادایف برای حضور در اجلاس اکو دعوت به عمل آورد.
پاویون تخصصی جمهوری اسلامی ایران با حمایت معاونت علمی وفناوری ریاست جمهوری، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و مرکز همکاریهای تحول و پیشرفت ریاست جمهوری از تاریخ ۲۲ تا ۲۵ فروردین ماه ۱۴۰۲ در نمایشگاه تخصصی سویاز ۲۰۲۳ همزمان با هفته فناوری‌های پیشرفته روسیه در مسکو برپا شد.
در این پاویون ۱۰ شرکت منتخب از میان شرکتهای حوزه ICT متقاضی که دارای سابقه صادرات، قرارداد و یا تعاملات بین المللی به خصوص با شرکت‌ها و اپراتورهای کشور روسیه بوده اند به انتخاب کارگروهی متشکل از وزارت ارتباطات، معاونت علمی و مرکز همکاریهای ریاست جمهوری شرکت کرده اند. این پاویون با هدف توسعه صادرات و تعاملات بین المللی بخش ICT، شناسایی و انتقال تکنولوژی و معرفی و استفاده از ظرفیت‌های طرفین تشکیل شده است. در حاشیه این نمایشگاه نیز چندین تفاهم نامه و قرارداد میان شرکتهای ایرانی و اپراتورها و شرکتهای روسیه به امضا رسید.
از سوی دیگر نیز دور جدید مذاکرات سازمان فضایی ایران و آژانس فضایی روسیه آذرماه ۱۴۰۱ آغاز شد؛ در همین راستا یازدهمین نمایشگاه بین المللی هوافضای کیش با حضور ۸۰ شرکت داخلی و ۱۰ شرکت خارجی از کشورهای روسیه، چین و اتیوپی و نهادها و سازمان‌های فعال در حوزه فضایی از ایران، آژانس فضایی روسیه (روس کاسموس) با هدف ارائه آخرین دستاوردهای زمینه صنعت هوایی در یازدهمین نمایشگاه بین‌المللی صنایع هوایی و هوانوردی ایران در جزیره کیش برگزار شد.
فعالان و نقش آفرینان حوزه فضایی اعم از بخش‌های دولتی، دانشگاهی و بخش خصوصی از جمله پژوهشگاه فضایی ایران، سازمان صنایع هوافضا، شرکت صنایع الکترونیک ایران (صاایران)، پژوهشگاه هوافضا، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه علم و صنعت و … در این نمایشگاه درقالب یک پاویون فضایی حضور یافتند و به ارائه آخرین دستاوردهای خود پرداختند.
همچنین در حاشیه این نمایشگاه، کارگاه‌های آموزشی مشترک ایران و روسیه در حوزه‌های مختلف مانند طراحی و ساخت ماهواره و پردازش داده‌های ماهواره‌ای با حضور اساتید مجرب این حوزه برگزار شد.
همکاری با سرمایه گذاران روسی در زمینه حمل و نقل هوشمند
پنجمین رویداد سرمایه گذاری فناوری اسفند ۱۴۰۱ در پارک فناوری پردیس برگزار شد که در حاشیه آن یک شرکت ایرانی و سرمایه گذار روسی موفق به انعقاد تفاهمنامه شدند. محمد گیلی نماینده یک شتابدهنده فعال در حوزه متاورس و رباتیک موفق به امضای توافق نامه سرمایه‌گذاری با طرف روسی شد. وی در این باره گفت که این شتابدهنده با دو استارت آپ در این رویداد شرکت کرده است که در زمینه‌های توان بخشی واقعیت مجازی و حمل و نقل هوشمند فعالیت دارند.
وی هدف اصلی از حضور در این رویداد را جذب سرمایه از کشورهای عضو سازمان D۸ برشمرد و افزود: برای توسعه محصولات و خدمات این استارتاپ‌ها در داخل کشور و هم چنین در خارج از کشور به عنوان یک برند ایرانی در صدد جذب سرمایه گذاران داخلی و خارجی هستیم. گیلی یکی از راه‌های برون رفت از مشکلات و تحریم‌ها را برگزاری رویدادهایی مانند TIM عنوان کرد و ادامه داد: با توجه به ظرفیت بالای دانشمندان و نخبگان ایرانی می‌توان با تلاش و هم‌افزایی بر مشکلات فائق آمد.
هم‌افزایی و استفاده از حداکثر ظرفیت‌های ممکن برای همکاری و استفاده از توانمندی‌های کشورهای دیگر از نکات دیگری بود که گیلی به آن اشاره کرد.
تعامل فناورانه ایران و روسیه
مهدی دیلم صالحی مدیر خانه نوآوری و فناوری روسیه در گفتگویی که با خبرنگار مهر داشت، از تعامل فناورانه ایران و روسیه خبر داد و گفت: روس‌ها خواستار محصولات فناورانه کشاورزی ایران خصوصاً در حوزه دام و طیور هستند.
وی با بیان اینکه به واسطه خانه نوآوری، برخی محصولات‌های-تک در معرض نمایش گذاشته شده اند که این می‌تواند باب همکاری ایران و روسیه را فراهم کند، گفت: وقتی یک محصول از سوی روسیه درخواست می‌شود و متقاضی و بازدیدکننده با محصولات دیگر در خانه نوآوری روبرو می‌شود، می‌تواند درخواست آنها را بیشتر کند.
مدیر خانه نوآوری و فناوری روسیه با بیان مثالی گفت: روس‌ها خواستار یک محصول کشاورزی بودند و زمانی که با مکمل‌های دام و طیور در شوروم خانه نوآوری مواجه شدند تصمیم گرفتند که از این محصولات نیز بهره ببرند و این فرصت خوب صادراتی برای شرکتهای دانش بنیان حوزه کشاورزی، دام و طیور محسوب می‌شود.
صالحی با بیان اینکه سرویس‌های اصلی کمک کننده از طریق خانه‌های نوآوری و فناوری به شرکتهای دانش بنیان شامل خدمات نرم افزاری و سخت افزاری است، بیان کرد: خدمات سخت افزاری اعم از شوروم کالا و دستاوردهای دانش بنیان در نمایشگاه عرضه محصولات، فضای کار اشتراکی، فضای کار اختصاصی، سالن جلسات و امکانات برگزاری جلسات B۲B است.
وی اضافه کرد: خدمات نرم افزاری شامل تحقیقات بازار، بازاریابی، یافتن شریک تجاری، برگزاری دوره‌های آموزشی و منتورینگ و اخذ استانداردها و مجوزهای ورود به بازار و خدمات حقوقی و عقد قرارداد می‌شود.
به گزارش مهر، به نظر می‌رسد با برگزاری اجلاس رؤسای دانشگاه‌های برتر ایران و روسیه و با توجه به میزان علاقه طرفین به گسترش ارتباط علمی و فناوری، مرحله تازه ای از «مناسبات علمی و پژوهشی» ایران و روسیه آغاز شده است. در این اجلاس دو روزه ۱۷ تفاهمنامه دوجانبه یا چندجانبه بین دانشگاه‌های دو کشور به امضا رسید که باید دید در سال پیش رو چقدر از این تفاهمنامه ها اجرایی می‌شود.