خبرگزاری مهر، گروه استانها- اعظم محبی: در سنوات اخیر صنعت چاپ و نشر به دلایل مختلف از جمله افزایش هزینه‌ها، توزیع نامناسب سهمیه کاغذ، انتشار کتاب‌های صوتی و الکترونیکی و سرانه پایین مطالعه با چالش‌های متعددی رو به رو بوده و شاهد سیر نزولی انتشار کتاب هستیم.
در گلستان هم بسیاری از فعالان حوزه نشر کتاب فعالیت خود را به شکل محسوس کاهش داده‌اند و تعداد شمارگان کتب چاپ شده موید این مطلب است.
در گذشته‌های نه چندان دور استان گلستان به صورت مستمر شاهد انتشار انواع کتاب‌ها بوده ولی در سنوات اخیر اهم فعالیت انتشارات محدود به برهه‌های زمانی خاص- در آستانه نمایشگاه‌ها- یا گرفتن سفارش از دستگاه‌های دولتی و دانشگاه‌ها شده، موضوعی که پیامد آن برای حوزه نشر و انتشار مطلوب نیست.
کارشناسان معتقد هستند کاهش محسوس انتشار کتاب یقیناً پیامدهای نامطلوبی در حوزه‌های مختلف به جای خواهد گذاشت و کم توجهی مسئولان برای چاره اندیشی این مسأله در سال‌های آینده نمایان خواهد شد؛ چالش‌هایی که در صورت بی توجهی می‌تواند ضربات جدی به حوزه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی، هنری و علمی وارد کند و آسیب‌های متعدد اجتماعی به دنبال داشته باشد.
در آستانه نمایشگاه بین المللی کتاب تهران که از بیستم الی سی ام اردیبهشت ماه برگزار می‌شود سراغی از فعالان حوزه صنعت چاپ گلستان گرفته و احوال این صنعت را بررسی کردیم.
بار سنگین مشکلات بر پیکر چاپ و نشر گلستان
صاحب امتیاز و مدیر مسئول انتشارات واژگان سیرنگ که فعالیت خود را از سال ۱۳۹۰ آغاز کرده در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: دیگر تیراژ کتاب مانند سابق نیست و نویسندگان یا به سمت چاپ دیجیتال رفته و یا تک نسخه چاپ می‌کنند و آن را به واحدهای مربوطه ارائه می‌دهند.
سیدحسن حسینی بالاجاده با بیان اینکه انتشاراتی‌های گلستان زیر بار مشکلات غرق شده‌اند، افزود: قیمت کاغذ بالا رفته و دیگر برای ناشر و نویسنده توجیه اقتصادی ندارد که با هزینه چند میلیونی، کتابی را چاپ کند لذا اثر خود را به صورت پی دی اف یا سی دی، تحویل می‌دهد.
دیگر برای نویسنده توجیه اقتصادی ندارد که با هزینه چند میلیونی کتاب چاپ کند حسینی بالاجاده ادامه داد: دولت در سابق سهیمه کاغذ برای انتشارات کتاب در نظر می‌گرفت اما هم اکنون قطع شده است.
وی بیان کرد: قسمت عمده فعالیت ما همکاری با انتشارات دولتی است و بسیاری از پروژه‌های دانشگاه‌ها را انجام می‌دهیم و آنها مستقیم در نمایشگاه‌ها شرکت می‌کنند ولی ما در نمایشگاه حضور نداریم.
حسینی بالاجاده از تعدیل نیرو خبرداد و افزود: قبلاً هفت نفر در انتشارات کار می‌کردند که با توجه به افزایش قیمت‌ها و شرایط موجود به دو نفر رسیده و اوضاع هر روز سخت‌تر می‌شود.
وی گفت: قیمت هر بسته کاغذ A4 معمولی در بازار ۱۸۰ هزار تومان است این در شرایطی بوده که قبلاً این کالا را سه هزار تومان تهیه می‌کردیم.
انتشاراتی‌ها چند ماه از سال بیکار هستند
مدیر مسئول انتشارات واژگان سیرنگ ادامه داد: غیر از کاغذ، لوازم چاپ و هزینه‌های نگهداری دستگاه‌ها گران شده است، اگر یک قطعه خراب شود قبلاً با ۵۰۰ هزار تومان قابل تعمیر بود اما هم اکنون باید هشت الی ۱۰ میلیون تومان برای قطعه‌ای که آن هم استاندارد نیست، پرداخت کنیم.
وی بیان کرد: صنعت چاپ در استان ما عملاً از دور خارج شده و بسیاری از انتشاراتی‌ها چند ماه در سال بیکار هستند، معمولاً انتهای سال چاپخانه‌ها بیشترین فعالیت را دارند اما انتهای سال گذشته شاهد رکود و بیکاری این صنف در گلستان بودیم به گونه‌ای که کار را تعطیل کرده و حتی نتوانستند به کارکنان خود عیدی پرداخت کنند.
حسینی بالاجاده افزود: بسیاری از چاپخانه‌های بزرگ گرگان از جمله چاپ مکی که دستگاه‌های مجهزی هم داشت، بسته شده و بقیه هم فعالیت قوی ندارند.
وی گفت: روز به روز تیراژ چاپ کتاب کاهش می‌یابد و دیگر خواننده رغبتی به خریدن کتاب گران ندارد، کسی حاضر نیست بابت کتاب ۲۵۰ هزار تومان هزینه کند و مردم هم توان مالی ندارند.
حسینی بالاجاده بیان کرد: در انبارها کلی کتاب است که خمیر شده و دوباره از ان استفاده می‌شود باید فرآیندی را برنامه ریزی کنیم تا مردم بتوانند از کتاب استفاده کنند.
حمایت کاغذی نداریم
مدیر مسئول انتشارات مختومقلی فراغی هم به خبرنگار مهر گفت: ۲۵ سال پیش فعالیت انتشارات مختومقلی آغاز شد و تاکنون دو هزار عنوان کتاب در تیراژهای مختلف چاپ کردیم.
ارازمحمد سارلی افزود: در برهه‌های زمانی گذشته، تیراژهای بالا مانند ۲۰ هزار و ۱۰ هزار جلد داشتیم اما هم اکنون این تیراژ افت کرده که دلایل متعددی دارد، از جمله آنکه فضای جامعه از نشر کاغذی به سمت نشر مجازی رفته است.
وی بیان کرد: دیگر وزارت ارشاد از ناشران حمایت کاغذی نمی‌کند و این عامل عقب نشینی ناشران برای چاپ کتاب‌های جدید است.
سارلی از چاپ ۷۰ عنوان کتاب در سال ۱۴۰۱ الی ۱۴۰۲ خبرداد و گفت: امسال در نمایشگاه بین المللی کتاب حضور خواهیم یافت.
وی اضافه کرد: ما در حوزه‌های مختلف استان گلستان به ویژه تاریخ، ادبیات، فرهنگ، فولکلور ترکمن و مشاهیر ترکمن و کتب دانشگاهی فعالیت می‌کنیم.
سارلی ادامه داد: هم سایت فروش کتاب (فراغی بوک) داریم و هم در نمایشگاه کتاب تهران مشارکت فعال داریم.
وی با توضیح اینکه مختومقلی مجموعه چاپ و انتشارات بوده و خط تولید کتاب دارد، اضافه کرد در دهه ۸۰ سهیمه کاغذ داده می‌شد اما بعد از آن رو به افول رفت و ما سال‌های سال است که سهمیه کاغذی دریافت نکردیم.
سارلی بیان کرد: ما با هزینه گزاف به تولید خود ادامه داده ولی باید دولت از ما حمایت کند، همیشه محصولات فرهنگی در همه کشورها سوبسید داشته و از آن حمایت می‌شود اما در ایران توزیع مناسبی وجود ندارد و اگر هم باشد تنها در پایتخت از این مزیت‌ها بهره مند هستند و ناشران شهرستانی فراموش شده‌اند.
سارلی گفت که نمایشگاه کتاب فرصت خوبی برای ناشران است زیرا مخاطبان خاص از جمله کتابخانه های بزرگ کشور حضور داشته و مخاطب عام مردمی هم دارد.
۶۰ ناشر فعال داریم
معاون فرهنگی و رسانه‌ای اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گلستان هم در خصوص وضعیت چاپ و نشر استان به خبرنگار مهر گفت: در گلستان ۷۰ ناشر اسمی داریم که از این تعداد ۶۰ ناشر فعال هستند.
جواد قربانی افزود: در سال ۱۴۰۱ تعداد کتاب‌های منتشر شده در استان ۵۷۰ عنوان بوده که در حوزه‌های اجتماعی، عمومی و غیره بوده است.
قربانی ادامه داد: چاپخانه داران یک اتحادیه دارند و کسی که متقاضی حوزه چاپ است به وی یک موافق اصولی اولیه داده می‌شود ولی باید از اتحادیه مجوز بگیرد.
وی توضیح داد: اما انتشاراتی هم اکنون بلاتکلیف هستند چون اتحادیه چاپخانه داران معتقد است که ناشران باید زیر نظر آنها بیایند اما انتشاراتی‌ها نمی‌پذیرند و این امر محل اختلاف بین وزارت ارشاد و اتحادیه چاپخانه داران است که البته برای حل آن برنامه ریزی شده است.
قربانی بیان کرد: مسأله دوم انتشاراتی‌ها گرانی کاغذ و ملزومات چاپی است که جلوی چاپ بیشتر را می‌گیرد چون هزینه‌ها بالا رفته است.
معاون فرهنگی و رسانه‌ای اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گلستان گفت: اما معضل اصلی سرانه پایین مطالعه است که این امر رونق بازار کتاب را تحت شعاع قرار داده است.
وی اضافه کرد: عدم استقبال مردم از خرید کتاب قطعاً عملکرد انتشارات را کاهش داده و به آنها لطمه خواهد زد.
قربانی گفت: مشکل دیگر انتشاراتی‌ها استیجاری بودن محل کار آنها است و گرانی‌های لجام گسیخته اخیر فشار مضاعفی را به حوزه چاپ و نشر کتاب وارد کرده و این عوامل سبب بالا رفتن قیمت تمام شده می‌شود.
وی افزود: انتشاراتی‌های استان در سنوات قبل در نمایشگاه کتاب تهران حضور داشته و می‌توانند به صورت آنلاین ثبت کنند اما آمار آنها هم اکنون دقیق مشخص نیست.
به گزارش خبرنگار مهر، کارشناسان بر این باور هستند که سرمایه‌گذاری، حمایت و ترسیم نقشه راه برای حل دغدغه‌های حوزه نشر می‌تواند جلوی بسیاری از پیامدهای اجتماعی را و صنعت چاپ را هم از افول نجات دهد.