به گزارش خبرگزاری مهر، نشست خبری روز پاسداشت زبان فارسی، امروز دوشنبه، ۱۸ اردیبهشت با حضور غلامعلی حداد عادل و اهالی رسانه در فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار شد. در این نشست خبرنگاران رسانه‌های مختلف پرسش‌های خود را درباره برنامه‌های فرهنگستان زبان و ادب فارسی برای پاسداشت زبان فارسی مطرح کردند.
حدادعادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ابتدای نشست پاسداشت زبان فارسی با تشکر از اهالی رسانه درباره روزِ پاسداشت زبان فارسی گفت: شورای عالی انقلاب فرهنگی بیست‌وپنجم اردیبهشت روز پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی نام گذاری کرده است و فرهنگستان همه ساله این روز را جشن می‌گیرد. هفته آینده هم به‌همین مناسبت در تالار قلم کتابخانه ملّی، مراسمی برگزار می‌کنیم.
وی افزود: در فاصله بیستم تا سی‌ام اردیبهشت‌ماه نیز نمایشگاه بین‌المللی کتاب را پیش رو داریم که بستر نمایش گسترده‌ای برای جلوه‌های زبان و ادبیات فارسی محسوب می‌شود و فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیز حضور فعّالی در نمایشگاه بین‌المللی کتاب خواهد داشت.
زبان و ادب فارسی به‌عنوان رکن مهمی از هویّت مردم ایران است
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به اهمّیّت زبان و ادب فارسی به‌عنوان رکن مهمی از هویّت مردم ایران در جمع اهالی رسانه گفت: همانطور که هر فردی شناسنامه دارد و نام و نشان و شماره ملّی و چنین اطلاعاتی در آن درج شده است، ملّت ایران هم یک شناسنامه دارد که از بخش‌های مهم آن زبان و ادبیات فارسی است. مسأله هویّت ملّی مسأله بسیار مهمی است و همواره مورد تأکید مقام معظم رهبری نیز بوده است. برای مثال در هفته گذشته، مقام معظم رهبری در جمع معلمان مجدداً بر لزوم آشنا ساختن دانش‌آموزان با هویّت ملّی و اهمیت زبان فارسی مثل همیشه تأکید کردند.
غلامعلی حداد عادل زبان فارسی را رشته پیوندی میان همه مردم ایران دانست و گفت: زبان فارسی هم عامل پیوستگی ما با همه هم‌وطنان و هم رشته پیوند ما با نیاکامان است و این زبان کلیدی است که ما را با اندیشه‌ها، تمدّن و فرهنگ خود در گذشته آشنا می‌کند و امروزه نیز وسیله ارتباط ما با یکدیگر و سایر فارسی‌زبانان در سایر کشورها و فارسی‌دانان دنیا محسوب می‌شود. فرهنگستان زبان و ادب فارسی وظایف مهمی درباره این زبان دارد و سعی می‌کند با گروه‌های پژوهشی متعدد این وظیفه را به بهترین نحو انجام دهد.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه از گروه‌های پژوهشی فرهنگستان نام برد و به شرح برخی وظایف آنان پرداخت و گفت: گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی که کار آن رصد کتاب‌های درسی در مدارس است و همچنین نگاهی هم به برنامه‌های آموزشی دانشگاه‌ها دارد. گروه ادبیات تطبیقی که رابطه ادبیات فارسی را با زبان و ادبیات سایر ملّت‌ها دنبال می‌کند. گروه برون‌مرزی که شامل سابقه زبان و ادبیات فارسی در بیرون از مرزهای ایران، از جمله در شبه قاره هند، آسیای صغیر و آسیای میانه است. گروه تحقیقات و پژوهش‌های ادبی که از دستاوردهای آن باید به دانشنامه زبان و ادبیات فارسی اشاره کنم که در ۱۲ جلد و زیر نظر استاد زنده‌یاد اسماعیل سعادت تدوین و در انتشارات فرهنگستان منتشر شده و یک کتاب کم‌مانند و بسیار سودمند است که مددکار استادان، دانشجویان و پژوهشگران است.
وی ادامه داد: گروه دستور خط، گروه زبان‌ها و گویش‌های ایرانی، گروه ادبیات انقلاب اسلامی، ادبیات معاصر، تصحیح متون، گروه زبان و رایانه و گروه فرهنگ‌نویسی و واژه‌گزینی از جمله دیگر گروه‌های پژوهشی فرهنگستان زبان و ادب فارسی محسوب می‌شوند که رئیس فرهنگستان از آنان نام برد. همچنین در فرهنگستان زبان و ادب فارسی کتابخانه مفصلی داریم که غنی‌ترین کتابخانه تخصّصی در حوزه زبان و ادب فارسی در کشور است. همچنین در فرهنگستان ۱۰ نشریه پژوهشی منتشر می‌کنیم.
هفت دوره کارشناسی ارشد واژه‌گزینی و اصطلاح‌شناسی برگزار شده است
حداد عادل با اشاره به دوره کارشناسی ارشد که در فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار می‌شود گفت: تاکنون هفت دوره کارشناسی ارشد واژه‌گزینی و اصطلاح‌شناسی در پژوهشکده فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار شده است.
وی عناوین برخی از سازمان‌هایی که فرهنگستان با آنان همکاری دارد، اشاره کرد و گفت: سازمان ملّی استاندارد ایران، شورای عالی فضای مجازی، سازمان ثبت اسناد و املاک، سازمان ثبت احوال، شورای پاسداشت زبان فارسی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت آموزش‌وپرورش، مجلس شورای اسلامی، وزارت علوم و دانشگاه‌ها و صداوسیما. از جمله دستگاه‌هایی هستند که فرهنگستان با آن‌ها ارتباط تنگاتنگ کاری دارد. ما همچنین با برخی مؤسسات بین‌المللی ازجمله مؤسسه جهانی اینفوترم همکاری داریم که فرهنگستان عضو فعال آن محسوب می‌شود و ما در نشست‌های این مؤسسه شرکت داریم.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به فعالیت‌های انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی که تاکنون ۲۵۰ عنوان کتاب منتشر کرده گفت: دستور خطّ فارسی که یک سند بسیار مهم برای استاندارد شدن خط فارسی است، به نظرم همه ناشران و همه ویراستاران محترم حتماً برای یکدست بودن خطّ فارسی به این کتاب احتیاج خواهند داشت.
وی درباره دستور خطّ فارسی گفت: دستور خطّ فارسی سندی بسیار مهم برای یکدستی و استاندارد شدن خط فارسی است. فرهنگستان زبان و ادب فارسی، به‌حکم وظیفه‌ای که برحسب اساسنامه خود در پاسداری از زبان و خطّ فارسی بر عهده دارد، از همان نخستین سال‌های تأسیس، درصدد گردآوری مجموعه قواعد و ضوابط خط فارسی و بازنگری و تنظیم و تدوین و تصویب آن‌ها برآمد و در این کار راه میانه را برگزید و کوشید تا در تدوین «دستور خط فارسی» اعتدال را رعایت کند.
حداد عادل ادامه داد: در دو دهه گذشته به واسطه فراگیر شدن ابزارهای ارتباطی الکترونیکی به‌نوعی شاهد این بوده‌ایم که خطّ فارسی در معرض خطر قرار گرفته است و برخی به عمد و یا به سهو با بی‌توجهی به دستور خطّ فارسی، آشفتگی‌هایی را به نوشتار خود راه داده‌اند.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت اکنون با گذشت بیش از بیست سال از انتشار دستور خطّ فارسی، و دریافت بازخوردهای متعدد، همچنین فراگیر شدن حروف‌نگاری در محیط رایانه و فضای مجازی، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، تشکیل کارگروهی زیر نظر دکتر محمد دبیرمقدم، معاون علمی و پژوهشی فرهنگستان، و با حضور برخی از اعضای پیوسته، وابسته و هیئت علمی فرهنگستان و بهره‌گیری از آرای تنی چند از صاحب‌نظران خارج از فرهنگستان، برای بازنگری در دستور خطّ فارسی تشکیل شد که پس از برگزاری پنجاه جلسه، ویراست جدید دستور خطّ فارسی تدوین، تصویب و آماده انتشار شد.
وی افزود: خبر خوش دیگر منتشر شدن جلد سوم فرهنگ جامع زبان فارسی است. ما سال گذشته نیز یک نسخه از این کتاب را در تاریخ بیست‌وپنجم اردیبهشت‌ماه سال گذشته رونمایی کردیم، اما متوجه شدیم که احتیاج به‌دقت بیشتری دارد؛ بنابراین انتشار و فروش آن به امسال موکول شد. جلد سوم فرهنگ جامع زبان فارسی جامع‌ترین کتابی است که دربارۀ زبان فارسی منتشر شده است. این مجموعه در شکل نهایی خود حدود ۳۵ جلدِ ۷۵۰ صفحه‌ای خواهد بود که منطبق بر آخرین پیشرفت‌های دانش فرهنگ‌نگاری است.
در ادامه این نشست اهالی رسانه پرسش‌هایی را با رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در میان گذاشتند.
مشکلی از حیثِ ورود واژه‌های جدید عربی نداریم
حداد عادل در ابتدایِ پرسش و پاسخ درباره پرسشی مبنی‌بر ورود واژه‌های جدید زبان عربی به زبان فارسی گفت: ما امروز مشکلی از حیثِ ورود واژه‌های جدید عربی به زبان فارسی نداریم زیرا موج ورود واژه‌های عربی به فارسی مدت‌هاست که متوقف شده است. وقتی می‌گوئیم زبان فارسی، یعنی همین زبان سعدی و حافظ که واژگان عربی نیز در آن وجود دارد.
وی افزود: فرهنگستان بنایی ندارد که واژه‌های عربی متداول در زبان فارسی که جزو بافت آن شده‌اند، خارجی تلقی کند.
شاهنامه فردوسی مهم‌ترین قوت زبان فارسی است
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در پاسخ به سوال یکی از اصحاب رسانه مبنی بر اینکه چه اتفاقی قرار است در حوزه شاهنامه‌پژوهی رخ دهد، گفت: شاهنامه فردوسی مهم‌ترین قوّت زبان فارسی است. کتابی که بیش از ۵۰ هزار بیت دارد و بیش از هزار سال پیش سروده شده و تاریخ مکتوب و اسطوره‌ای ایران باستان را در خود دارد و یک کتاب حماسی محسوب می‌شود که با هویّت ملّی ما سر و کار دارد و از نظر زبانی هم گنجینه واژگانی و الگوی زبانی و ادبی است.
وی افزود: خوشبختانه در دهه‌های اخیر ایرانی‌ها کارهای ارزشمندی در حوزه شاهنامه‌پژوهی انجام داده‌اند. فرهنگستان کتاب مفصلی شامل مجموعه مقالات درباره شاهنامه منتشر کرده است. در یکی دو سال گذشته هم هست که دکتر علی رواقی، عضو پیوسته فرهنگستان تصحیح جدیدی از شاهنامه را آغاز کرده‌اند.
همه می‌توانند شاهنامه را از آنِ خود بدانند
حداد عادل در پاسخ به این سوال که فرهنگستان چگونه می‌خواهد جلویِ مصادره شدن شاهنامه از سوی دیگر کشورها را بگیرد، با ابراز خوشحالی از حضور کشور تاجیکستان در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران گفت: شاهنامه فردوسی متعلق به تاجیکستان، افغانستان، کشور ما و قلمرو وسیع فرهنگ ایرانی است که همه کشورها از جمله ایران به آن فرهنگ تعلق دارند و همه می‌توانند شاهنامه را از آنِ خود بدانند.
وی افزود: شاهنامه متعلق به همه است همانطور که سعدی و حافظ به همه فارسی‌زبانان تعلق دارند. این زبان فارسی است که حق می‌دهد همه آثار بزرگ زبان فارسی را از آنِ خود بدانیم.
زبانِ فارسی، طوفان جهانی شدن و فضای مجازی
یکی از خبرنگاران حاضر در نشست خبری با انتقاد از رواج زبان انگلیسی در فضای مجازی پرسشی در این زمینه مطرح کرد. رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در همین راستا گفت: ما با یک توفان جهانی شدن جهانی‌سازی مواجه هستیم که لبه آن فضای مجازی است و مسلماً این آسیبی است نه فقط برای زبان فارسی، برای بسیاری از زبان‌ها و هویّت ملّی کشورها بر این اساس همین تحوّلات و گسترش فنّاوری‌های رایانه‌ای گروهی به اسم زبان و رایانه فرهنگستان تأسیس کردیم که مسائل زبان فارسی را در فضای مجازی پیگیری می‌کند.
وی افزود: طبیعی است حجم مطالبی که به زبان فارسی در فضای مجازی است، کمتر از زبان انگلیسی باشد. یکی از مواردی که فرهنگستان از چند سال پیش تا امروز دنبال کرده، استاندارد کردن نویسه‌ها و کاراکترهای خط فارسی در فضای مجازی است. ما همین اخیراً توانستیم با همکاری سازمان ملّی استاندارد، پیشنهادها را در سطح سازمان جهانی استاندارد به تصویب برسانیم که خطّ فارسی جدایِ از عربی برای خودش در فضای مجازی اعتبار داشته باشد.
حداد عادل در پاسخ به این پرسش درباره اینکه تصویب معادل برای واژه‌هایی که وارد زبان فارسی می‌شوند معمولاً با تأخیر انجام می‌شود، درحالی که واژه‌های قدیمی در ذهن مردم ته‌نشین شده و جایگزینی واژه مصوّب سخت است، با تأیید این موضوع گفت: علاج این مشکل آسان نیست چون واژه که وارد زبان می‌شود، یک راه معیّن ندارد و نمی‌توان به راحتی واژه‌های نو ورود را شناسایی کرد. ما به این مشکل توجه داریم اما تا حدی می‌توانیم به آن غلبه کنیم. کار فرهنگستان این است که واژه صحیحی را پیدا کند اما ترویج آن به عهده هم، از جمله اصحاب محترم رسانه‌هاست.