خبرگزاری مهر- گروه استانها: در یکی دو سال اخیر موضوع تغییر اقلیم و بروز خشکسالی به یکی از دغدغه‌های اصلی فعالان حوزه کشت و زرع گلستان تبدیل شده و بر اساس نوع کشت و روش‌های زراعت، آسیب‌های زیادی به بهره‌برداران وارد شده است.
با استناد به شاخص‌های هواشناسی و آب منطقه‌ای گلستان استان، امسال در زمره سال‌های بسیار خشک قرار داشته و این امر یعنی در سال زراعی جاری خسارت‌های گسترده‌ای در حوزه کشاورزی محتمل خواهد بود.
یکی از کشت‌های پرآب طلب شالی است که علی رغم ممنوعیت کشت، شاهد استقبال کشاورزان از آن هستیم لذا برای جایگزین کردن این نوع محصول نیاز به کار اصولی و برنامه بوده تا کشاورز ضرر نکرده و تولید هم حفظ شود لذا در این راستا با «علیرضا صابری»، رئیس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گلستان گفتگو کردیم که در ادامه خواهد آمد.
*ممنوعیت کشت شالی در گلستان رعایت نمی‌شود؟ برای اجرایی شدن آنچه باید کرد؟
در استان ۱۵ هزار هکتار اراضی نسق داریم که آب مطمئن دارد اما سطح زیر کشت شالی در سال گذشته ۶۹ هزار هکتار بود.
انتظار نداریم که طی یک سال این میزان به ۱۵ هزار تنزل یابد بلکه باید به تدریج با کار اصولی و با برنامه‌ریزی به نقطه هدف برسیم.
یک هکتار شالی ۱۸ هزار مترمکعب آب مصرف می‌کند. درآمد کشاورز از این میزان ۳۰۰ میلیون تومان است و باید کشت‌های جایگزین با درآمد بالا تعریف شده تا دیگر کشاورز به سمت کشت شالی نرود.
اگر بهره بردار در پنج هکتار کنجد بکارد به درآمد یک هکتار کشت شالی دست خواهد یافت و آب کمتری هم مصرف کرده است لذا باید دولت برنامه‌های حمایتی تعریف کند.
در راستای فرهنگ سازی، مرکز تحقیقات گلستان از روحانی مروج استفاده کرده که در ۶ فروردین امسال تعدادی از روحانیون را آموزش داد تا آنها در مورد رقم‌های جایگزین و الگوی کشت صحبت کنند.
*ارقام برنج متناسب با تغییر اقلیم در گلستان معرفی شده است؟
استان گلستان با خشکسالی شدید مواجه است و دو رقم «گیلانه» و «تیسا» با دوره رشد کوتاه می‌تواند در این خصوص مثمر ثمر باشد.
با توجه به تغییر اقلیم و کم آبی باید کشت ها را به سمت پاییز و زمستان سوق دهیمگیلانه زودرس و کیفی بوده و عملکرد بالا دارد و در هر هکتار ۶ هزار و ۵۰۰ کیلوگرم شلتوک می‌دهد و دوره کشت آن هم ۱۰۷ روزه بوده و برای کشت سنتی و خشکه کاری مناسب است این در حالی است که برنج فجر چهار و نیم ماه برای رشد زمان نیاز دارد لذا آب بیشتری هم مصرف می‌کند.
در مرکز تحقیقات عراقی محله و مرکز تحقیقات کردکوی این دو رقم به صورت آزمایشی کشت شده است.
رقم تیسا در برابر آفت ساقه خوار و بیماری مقاوم بوده و پتانسیل ۱۱ تن شلتوک در هکتار را دارد.
بذر ارقامی که ارائه می‌شود سال به سال به تدریج افزایش می‌یابد و ضریب نفوذ آن هم باید در مزارع بیشتر شود.
*اقدامات دیگر مقابله با خشکسالی چیست تا امنیت غذایی به خطر نیفتد.
سوق دادن کشت‌ها به سمت پاییز و زمستان هم از روش‌های دیگر برای مقابله با خشکسالی و کمبود آب در استان است.
بازه‌های زمانی ۱۵ روز ۱۵ روز آزمایش شده و برنامه‌های کوتاه مدت و بلندمدتی برای آن ترسیم کردیم.
باید با اصلاح بذر و حفاظت از آب و خاک به دنبال تولید پایدار باشیم و امنیت غذایی هم حفظ شود که یکی از این روش‌ها کشت مستقیم و کشت حفاظتی است.
البته در کشت مستقیم از علف‌های هرز غفلت کرده‌ایم و کشاورزان از آن استقبال نکردند و با جایگاه آرمانی فاصله زیادی داریم.
*خشکه کاری یکی از روش‌های حفظ تولید و مدیریت مصرف آب است، چرا از آن استقبال نمی‌شود؟
در خشکه کار میزان تولید محصول نسبت به کشت سنتی کاهش می‌یابد لذا ضریب نفوذ آن در مزارع روز به روز کمتر می‌شود و باید دولت در این خصوص از کشاورزان حمایت کند.
البته باید ارقام جدید مختص خشکه کاری تولید و معرفی شده تا بر پایه آن کشت انجام شود.
*مرکز تحقیقات کشاورزی گلستان، کشت چه ارقام و گونه هایی را در گلستان برای سازگاری با خشکسالی توصیه کرده است؟
باید تولید ناخالص استان را بالا ببریم و همه کمک کنیم تا درآمد افزایش یابد لذا مرکز تحقیقات همواره به فکر معرفی گونه‌های جدید است.
کشت گیاهان شورزی مانند سالیکورنیا، کنیوا و کوشیا توصیه شده اما ضریب نفوذ آن در مزارع اندک است. این گیاهان می تواند در شمال استان کشت شده و از آب دریا برای آبیاری آنها استفاده شود.
کشت کاملیا هم توصیه می‌شود که نسبت به سویا آب بری کمتری دارد و همچنین باید به سمت گیاهان علوفه‌ای مانند سورگوم برویم و از ذرت خداحافظی کنیم.
معرفی باقلای بدون تانن برای استفاده در جیره دام و همچنین معرفی چند نوع ارزن، ماش، عدس و غیره از جمله برنامه‌های مرکز تحقیقات کشاورزی بوده است.
خشکه کاری در کوتاه مدت و کشت‌های جایگزین در بلندمدت می‌تواند عواقب خشکسالی را کاهش دهد.
استفاده از روش‌های نوین آبیاری به جای غرقابی، استفاده از کانال‌های بسته و سیمانی آب، انتقال تولید از تابستان به پاییز و زمستان از جمله راهکارهای دیگر است.
*برای گونه‌های درختی و مرتعی چه درختان و گیاهانی را پیشنهاد داده اید؟
دولت برنامه دارد یک میلیارد نهال در کشور بکارد که بخشی از آن سهم استان است و ما کشت صنوبر و اکالیپتوس در آق قلا و بندرگز را توصیه کرده ایم.
برای گونه‌های مرتعی هم گوشیا (جارو) توصیه می‌شود که علاوه بر تولید علوفه می‌تواند گرد و غبار را کنترل کند.