خبرگزاری مهر، گروه استانها: صدای ضرب زورخانه آدمی را به گذشته‌هایی در تاریخ می‌برد. به یاد واقعه‌ای در جنگ احزاب که در آن مولا علی (ع) جوانمردانه و مخلصانه پهلوانان نامی عرب را شکست داد. صدای زورخانه یادآور پوریاهای ولی است که شیوه و مرامشان در حمایت از زمین افتادگان درس‌ها برای امروز ما دارد.
جای دور نرویم ورزش‌های زورخانه و پهلوانی یادآور پهلوان تختی‌ها است که یادشان همیشه برای مردم ما زنده و جاوید است. آری صدای ضرب زورخانه یادآور همه کسانی است که زندگیشان در این ابیات خلاصه می‌شود که «گر بر سر نفس خود امیری مردی / گر دست فتاده ای بگیری مردی / مردی نبود فتاده را پای زدن / گر دست فتاده ای بگیری مردی»
این روزها به مناسب ۱۷ شوال روز فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه‌ای فرصتی برای مرور ریشه‌های این ورزش کهن در تاریخ و فرهنگ ایران به وجود آمده است تا بیشتر از این ورزش‌های اخلاق مدارانه و چالش‌های پیش روی آن بشنویم.
ریشه ورزش‌های زورخانه‌ای
حجت‌الاسلام حامد مقری، سرپرست هیئت ورزش‌های زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی خراسان جنوبی در گفت و گو با خبرنگار مهر اظهار کرد: روز فتح امیرالمؤمنین در جنگ احزاب (۱۷ شوال) در تقویم کشور ما به عنوان روز ورزش‌های پهلوانی و زورخانه‌ای نامگذاری شده است و اصولاً یکی از خصلت‌های ورزشکاران این رشته الگوگیری از امام علی (ع) است.
سرپرست هیئت ورزش‌های زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی خراسان جنوبی با اشاره به اینکه ریشه ورزش‌های پهلوانی در ایران به قبل از اسلام برمی‌گردد، بیان کرد: البته بعد از اسلام به واسطه خصلت‌های خود ایرانیان رنگ و بومی مذهبی به خود گرفت.
مقری با تأکید بر اینکه ورزش‌های زورخانه‌ای به نوعی ورزشکار را برای جنگ‌آوری آماده می‌کرده است، بیان کرد: نوع تمرینات ورزش‌های پهلوانی و زورخانه‌ای نشان می‌دهد که این ورزش در تاریخ برای نظامیان بوده است.
تنها سه ورزشکار درجه ۹ ورزش پهلوانی در قید حیات هستند
وی گفت: درجه و رتبه بندی‌ای که در این رشته ورزشی وجود دارد بیشتر در بین نظامیان متداول است و ورزشکاران این رشته در ۹ درجه رتبه بندی می‌شوند.
سرپرست هیئت ورزش‌های زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی خراسان جنوبی بیان کرد: در استان در بین ورزشکاران ورزش‌های پهلوانی و زورخانه‌ای تنها سه ورزشکار درجه ۹ در قید حیات هستند.
مقری درباره تاریخچه ورزش‌های پهلوانی و زورخانه‌ای در خراسان جنوبی گفت: در شهرهایی چون بیرجند و خوسف آثاری از گود زورخانه‌ها و ورزش خانه‌های بسیار قدیمی وجود دارد که نشان از قدمت و سابقه این ورزش در استان است.
وی با اشاره به اینکه موزه پهلوانی شهرستان بیرجند که در گذشته به نام زورخانه «لوبند» نیز از زورخانه‌های قدیمی و دارای قدمت در خراسان جنوبی است، گفت: این زورخانه در دهه ۵۰ توسط استاد غلامحسین قمری احیا و از آن برای ورزش استفاده شد.
سرپرست هیئت ورزش‌های زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی خراسان جنوبی ادامه داد: زورخانه شهید جمادی که در گذشته به آن زورخانه «سرباز» گفته می شده است نیز از دیگر نشانه‌های قدمت ورزش‌های پهلوانی در خراسان جنوبی است.
فعالیت ۲۴ زورخانه در خراسان جنوبی
مقری با تأکید بر اینکه در حال حاضر ۲۴ زورخانه فعال در خراسان جنوبی وجود دارد، بیان کرد: استقبال نسل جوان از ورزش‌های پهلوانی و زورخانه‌ای بسیار خوب است به گونه‌ای که آکادمی زورخانه مالک اشتر و زورخانه امیر عرب بیرجند به آموزش نوجوانان و نونهالان اختصاص یافته است.
وی با اشاره به احیا آئین نان و نمک در خراسان جنوبی اظهار کرد: در این مراسم ورزشکاران سوگند می‌خورند که به ورزش زورخانه‌ای و مرام و معرفت پهلوانی متعهد بماند و سال گذشته تعداد ۱۸۰ دانش‌آموز در این آئین شرکت کردند.
سرپرست هیئت ورزش‌های زورخانه‌ای و کشتی پهلوانی خراسان جنوبی با اشاره به اینکه یکی از بزرگترین چالش‌های پیش روی ورزش‌های پهلوانی و زورخانه ای خراسان جنوبی نبود اعتبارات کافی است، گفت: اعتبارات فعلی با مبالغ بسیار کم و ناچیز حتی کفاف فرستادن ورزشکاران ما به مسابقات کشوری را نمی‌دهد.
مقری با تأکید بر اینکه علاوه بر هزینه‌های اعزام ورزشکار به مسابقات کشوری درباره تهیه جوایز و ادوات و… نیز نیاز به اعتبارات داریم، افزود: از طرف دیگر انجام ورزش‌های پهلوانی نیاز به مکان دارد در حالی برخی از شهرستان‌های ما چون خوسف زورخانه ندارد و ساختمان آن در حد فونداسیون باقی مانده است.
وی یادآور شد: ریشه ورزش‌های زورخانه ای ایران است اما امروزه در بسیاری از کشورها چون عراق، افغانستان و… نیز می‌توان فعالیت در این رشته‌های ورزشی را دید.
منش پهلوانی در گود زورخانه‌ها
مهدی قمری از پیشکسوتان ورزش زورخانه ای خراسان جنوبی با بیان اینکه منش پهلوانی با ورزش عجین است، افزود: وقتی یک حرکت مردمی و انسانی از یک ورزشکار سر می‌زند، به مراتب بهتر از یک انسان معمولی است.
وی با بیان اینکه وقتی یک ورزشکار کار خیری انجام دهد، اثرگذاری آن در جامعه بسیار بیشتر از یک فرد معمولی خواهد بود، عنوان کرد: در ورزش زورخانه‌ای، نمود و بروز و ظهور فرهنگ پهلوانی بیشتر است و ورزشکاران این روح پهلوانی را بیشتر در خود زنده نگه داشته‌اند.
وی با اشاره به اینکه اولین زورخانه بیرجند در سال ۵۳ راه‌اندازی شده است، گفت: این زورخانه اکنون به عنوان نخستین موزه میراث پهلوانی با نام غلام حسین قمری به ثبت آثار ملی رسیده است.
قمری با بیان اینکه خراسان‌جنوبی از نظر کیفی و کمی در ورزش زورخانه از جایگاه رفیعی برخوردار است، افزود: استقبال کودکان و نوجوانان از این ورزش بسیار عالی است که این نتیجه اعتماد خانواده‌ها به دلیل عدم فساد و ناپاکی در این ورزش است.