خبرگزاری مهر – گروه استانها – مریم یاوری: بحران فرونشست اصفهان را بدون تعارف تهدید می‌کند، بحرانی که با سرعت در حال پیشرفت است و گویا هنوز علی رغم مطالعات علمی و به دست آمدن نتایج آن هنوز از سوی مسئولان به ویژه در سطح ملی جدی گرفته نمی‌شود؛ این در حالی است که بخش قابل توجهی از تمدن و تاریخ کشور در این شهر و استان قد علم کرده و نابودی آن می‌تواند درد مشترک همه مردم ایران باشد.
شکاف زمین در شهرها و مناطق بیابانی استان اصفهان هر روز رخ جدیدی از خود نشان می‌دهد، زمین با زبان بی زبانی از دردهایش می‌گوید و این در حالی است که هنوز چاره‌ای برای درمان آن اعمال نشده است.
۲۹ دشت اصفهان در شرایط بحرانی فرونشست است
در این ارتباط منصور شیشه فروش، مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان که معتقد است برداشت‌های بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی عامل اصلی فرونشست در اصفهان است، به خبرنگار مهر می‌گوید: سطح آب‌های زیرزمینی در اکثر دشت‌های استان اصفهان کاهش یافته است.
او ادامه می‌دهد: ۳۵ دشت در استان اصفهان وجود دارد که از این تعداد ۲۹ دشت از نظر کاهش آب‌های زیرزمینی در شرایط بحرانی ثبت شده‌اند و شرکت آب منطقه‌ای موظف است به صورت مرتب پایش وضعیت این دشت‌ها را انجام دهد.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان با اشاره به اینکه مطالعات تعیین نرخ فرونشست زمین در دشت‌های استان اصفهان انجام شده است، ابراز می‌کند: بر اساس نتایج این مطالعات نرخ فرونشست در دشت‌های استان بین ۵ تا ۱۸ سانتی‌متر است که در این زمینه دشت اصفهان – برخوار و دشت مهیار بیشترین افت سطح آب‌های زیرزمینی را داشته‌اند.
او می‌افزاید: در این دو دشت شاهد شکاف زمین در اراضی کشاورزی، راه‌ها، منازل مسکونی و دیگر مناطق هستیم. ضمن اینکه مطالعات میزان نرخ فرونشست در دشت‌های دامنه – داران و کوهپایه نیز انجام شود.
شیشه فروش با اشاره به نصب ۳۰ دستگاه جی پی اس در مناطق مختلف استان برای تعیین نرخ فرونشست زمین در استان اضافه می‌کند: بر اساس داده‌های این دستگاه‌ها در دشت‌های اصفهان، خمینی شهر، فلاورجان، برخوار، دولت آباد، گلپایگان، کاشان، اردستان، شهرضا، دهاقان، شاهین شهر، نجف آباد و … نرخ فرونشست تعیین شده است.
او با بیان اینکه دشت مهیار در شرایط بسیار بحرانی فرونشست است، ابراز می‌کند: جاده‌ها، راه‌آهن و دکل‌های فشار قوی برق در این دشت در معرض آسیب جدی فرونشست قرار دارند.
ساماندهی خطوط راه‌آهن دشت مهیار بر عهده استان فارس است
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان با بیان اینکه در حوزه خطوط راه آهن در دشت مهیار بخش آسیب دیده در محدوده استان فارس است که هماهنگی لازم برای بهبود شرایط و ایمن‌سازی خطوط انجام شده است، ادامه می‌دهد: برای این امر از مشاور نیز استفاده شده است.
او با بیان اینکه شبکه آب و فاضلاب نیز قرار است به همت شرکت آب و فاضلاب ایمن شود، می‌افزاید: اقدامات ایمنی تاکنون انجام شده اما باید نظارت و پایش مستمر همچنان در دستور کار باشد.
شیشه فروش با تاکید بر اینکه دکل‌های برق پرفشار در دشت مهیار از سال گذشته آسیب جدی دیدند، اضافه می‌کند: طرح انتقال این دکل‌ها به مکان امن پیگیری شد و با مطالعه چهار ماهه جابجایی دکل ۲۳۰ کیلوولت انجام شد و دو دکل نیز خریداری شد که ساماندهی شود و برای این امر ۷ میلیارد تومان هزینه شد.
۱۰ دشت اصفهان ممنوعه بحرانی است
او با بیان اینکه ۱۰ دشت اصفهان – برخوار، کاشان، اردستان، خالدآباد، شهرضا، بادرود، گلپایگان، دامنه، مورچه خورت و شهرضا از نظر برداشت‌های آب ممنوعه بحرانی اعلام شدند، می‌گوید: میزان افت آب در دشت مهیار به میزان ۴۹ متر بیشترین میزان افت را داشته و از این رو شرایط بحرانی را سپری می‌کند.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان با بیان اینکه ادارات مختلف برای پیشگیری از حوادث احتمالی ناشی از فرونشست زمین در اصفهان اقدامات پیشگیرانه را انجام داده‌اند، ادامه می‌دهد: راه آهن، فرودگاه، شرکت آب منطقه‌ای، شرکت آب و فاضلاب و … در این زمینه ورود کرده‌اند و شهرداری نیز طرح مطالعاتی در زمینه وضعیت فرونشست در دشت اصفهان و راه‌های مدیریت و کنترل آن را از یک سال گذشته در دستور کار قرار داده است.
او ادامه می‌دهد: نصب کنتورهای هوشمند روی چاه‌ها، شناسایی و پلمب چاه‌های غیرمجاز، مصرف بهینه آب در بخش‌های شرب و کشاورزی و … از اقداماتی است که تاکنون انجام شده است، بیش از ۱۳۰ هزار آبیاری نوین، ۲ هزار هکتار گلخانه، استفاده از پساب در صنایع و… از اقداماتی است که تاکنون انجام شده است.
لزوم تسریع در پرداخت اعتبار ۶۰ میلیاردی برای طرح‌های اضطراری مقابله با فرونشست
شیشه فروش با بیان اینکه سازمان زمین شناسی و مرکز تحقیقات وزارت مسکن و شهرسازی در زمینه فرونشست زمین در اصفهان مطالعاتی را انجام داده‌اند، اظهار می‌کند: نتیجه این مطالعات به وزارت کشور اعلام شده و قرار است اعتبار ۶۰ میلیارد تومانی برای اجرای طرح‌های اضطراری از سوی سازمان برنامه و بودجه به اصفهان پرداخت شود که تاکنون این امر محقق نشده و باید تسریع یابد.
او می‌افزاید: احیای دائمی زاینده رود برای جلوگیری از ۳۰ درصد نشست زمین در اصفهان و جلوگیری از برداشت‌های بی رویه و افزایش بارگذاری بر روی این حوضه آبریز از دیگر مطالبات مسئولان اصفهان برای کاهش نرخ فرونشست در استان اصفهان است.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان ادامه می‌دهد: احیای تالاب گاوخونی باید از سوی وزارت نیرو و سازمان حفاظت محیط زیست دنبال شود.
۲۲ پروژه اضطراری مقابله با فرونشست اصفهان بدون اعتبار روی زمین مانده است
علی بیت الهی، عضو هیئت‌علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی که بر این باور است فرونشست زمین یک پدیده ساخت دست بشر است، به خبرنگار مهر می‌گوید: فرونشست در دشت مهیار از ۵ سال گذشته به صورت جدی خودنمایی کرد، بارها در این ارتباط ابراز نگرانی کردم، گزارش‌های مکتوب در این زمینه را آماده کردیم برای جلوگیری از تشدید این پدیده ۲۲پ روژه اضطراری را تعریف در خواست ۶۰ میلیارد تومان اعتبار داشتیم که هنوز محقق نشده است و این پروژه‌ها در پیچ و خم اعتبارات مانده‌اند.
او ادامه می‌دهد: بالاترین ریسک فرونشست در شهر اصفهان است و نقطه بحرانی فرونشست زمین درست در محدوده کلان‌شهر اصفهان وجود دارد و هرروز درحال‌توسعه است. ریسک فرونشست اصفهان ۲۰ برابر خراسان رضوی است و در معرض قرارگیری مجموعه‌های فرهنگی و جمعیتی در اصفهان بسیار بالا است؛ متأسفانه روی زمین کاری انجام نشده و ما می‌ترسیم هرچه موضوع فرونشست را تکرار کنیم برای مسئولان عادی شود.
این عضو هیئت‌علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با بیان اینکه به ازای هر یک متر افت سطح آب زیرزمینی بین یک تا ۵ سانتی‌متر فرونشست زمین اتفاق می‌افتد، اظهار می‌کند: کاهش آب زیرزمینی موجب کاهش فشار حفره‌ای و درنتیجه افزایش نیروی وزن لایه‌های فوقانی به لایه‌های زیرین می‌شود نتیجه این فرآیند، تراکم لایه‌هایی که پیش‌تر آبدار بودند و کم شدن ضخامت آن و درنهایت در سطح، فرونشست زمین است؛ یعنی اگر آبخوان‌های ما از بین می‌روند و اگر سال‌های بعد ده‌ها برابر امروز بارندگی و آب داشته باشیم دیگر آن آب به آن لایه و آبخوان نفوذ نخواهد کرد که اصطلاحاً به آن مرگ آبخوان می‌گوئیم و اگر اقدامی نشود زمان طلایی زنده کردن آبخوان را از دست می‌دهیم.
لزوم تعریف مقررات ویژه فرونشست
او که بر این باور است تدوین مقررات ملی فرونشست زمین یکی از اساسی‌ترین اقدامات برای مقابله با پدیده فرونشست است، می‌افزاید: ما در کشور یک بند مقررات ملی برای موضوع فرونشست نداریم، مقرراتی مانند مقررات ساختمان اما در مباحث مختلف است و یکی موارد پیشنهادی من به هیئت دولت این است که یک مبحث میراث فرهنگی در این مقررات ملی فرونشست داشته باشیم.
بیت‌الهی می‌افزاید: یکی از ویژگی‌های بدِ فرونشست در اصفهان، گرادیان نشست است و وقتی نشست یکسان نباشد ترک‌خوردگی زیر یک سازه ایجاد می‌شود و چون نشست در اصفهان نامتقارن است ریسک را بیشتر می‌کند؛ فرسایش تونلی در نزدیکی باند فرودگاه اصفهان و خطر نزدیک شدن این حفره‌ها به سطح زمین و احتمال فروریزش وجود دارد، در اصفهان ۳۲۸ مسجد و بیمارستان، ۲۵۸ مدرسه، ۱۹ مرکز فرهنگی و ۹ هزار و ۳۷۴ اثر تاریخی در معرض اثر فرونشست زمین قرار دارند.
باید توجه داشت که بحران فرونشست در اصفهان تنها شهروندان این خطه را تهدید نمی‌کند و این معضل باید به عنوان مخاطره‌ای ملی مورد توجه قرار گیرد و هر چه زودتر اعتبارات مورد نیاز برای مقابله با این پدیده تأمین شود.
خبرگزاری مهر را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید