خبرگزاری مهر، گروه استانها: ماجرا از روزی شروع شد که تیم پروژه بین‌المللی ترسیب کربن برای توانمند سازی بانوان روستایی خراسان جنوبی در حوزه اقتصادی بحث ساخت عروسک توسط آنان را پیگیری کرد که پایانی شیرین و جذاب را رقم زد.
در این ماجرا زنان روستای تاجمیر توانستند عروسکی متمایز و زیبایی را خلق کنند که بعدها با برند «دوتوک» عرضه شد و توانست نظر بسیاری از افراد را به خود جلب کند.
اما جذابیت بیشتر این بود که بعد از ثبت ملی عروسک‌های خراسان جنوبی در فهرست میراث ناملموس یک بانوی توانمند و دغدغه مند توانست بعد از پایان پروژه ترسیب کربن ایجاد موزه عروسک‌ها را پیگیری کند. موزه‌ای که اکنون با عروسک‌هایش روایتگر بسیاری از سنت‌ها و آئین‌های دیرین نه تنها مردم روستاهای متخلف خراسان جنوبی بلکه حتی کشور ما است.
موزه‌ای که قرار گرفتن آن در خانه تاریخی فروتنی برای بازدید کنندگان خواستنی تر شده است. روز جهانی موزه فرصت مناسبی است تا ما هم با این موزه ارزشمند خراسان جنوبی بیش از قبل آشنا شویم.
عروسک خراسان جنوبی سال ۹۳ ثبت ملی شد
آمنه سیاری، مدیر موزه عروسک‌های خراسان جنوبی در گفت و گو با خبرنگار مهر اظهار کرد: عروسک‌های خراسان جنوبی در سال ۹۳ به شماره ثبت ۱۰۶۳ ثبت ملی میراث فرهنگی ناملموس کشور شد که یک اتفاق مهم به ویژه برای روستای تاجمیر شد.
وی گفت: عروسک‌های تاجمیر به واسطه دکمه‌ای که در صورت داشتند (معروف به دوتوک تاجمیر) از همه عروسک‌های در منطقه، متمایز و با ثبت ملی در موزه سعدآباد نیز رونمایی شد.
مدیر موزه عروسک‌های خراسان جنوبی با اشاره به اینکه بحث توانمند سازی زنان روستایی از طریق ساخت عروسک یک ایده جمعی بود، بیان‌کرد: اما من بعد از پروژه ترسیب کربن زنان عروسک ساز روستایی را تنها نگذاشتم و در فروش و درآمدزایی نیز آنان را همراهی کردم.
عروسک تاجمیر با نام «دوتوک» برند سازی شد
سیاری افزود: بعد از احیای عروسک‌های تاجمیر، توسط شرکت تعاونی الغدیر جریان خرید و فروش این عروسک‌ها و برند تجاری عروسک «دو توک» انجام شد.
مدیر موزه عروسک‌های خراسان جنوبی گفت: بعد از ثبت ملی عروسک‌ها در فهرست میراث ناملموس ملی و ثبت برند عروسک «دو توک» ما پیشنهاد راه اندازی موزه عروسک‌ها را به اداره کل میراث فرهنگی خراسان جنوبی دادیم که ابتدا در سال ۹۶ به مدت یک سال در در طبقه فوقانی عمارت اکبریه فعالیت داشتیم.
سیاری با اشاره به اینکه از سال ۹۷ تاکنون نیز موزه عروسک‌ها در محل خانه تاریخی فروتنی فعالیت دارد، بیان کرد: وجود خانه تاریخی فروتنی با معماری منحصر به فرد خود و همچنین عروسک‌های موجود در موزه دو جذابیت مجزا برای گردشگران جهت بازدید از این مکان را فراهم کرده است.
نگهداری ۳۰۰ عروسک در موزه عروسک‌های خراسان جنوبی
وی با بیان اینکه در حال حاضر موزه تنها منحصر به «دوتوک تاجمیر» نیست، ادامه داد: اکنون نزدیک ۳۰۰ عروسک در چهار سالن موزه عروسک‌های بیرجند نگهداری می‌شود.
مدیر موزه عروسک‌های خراسان‌جنوبی گفت: در سالن اول عروسک‌های روستاهای خراسان جنوبی از جمله عروسک‌های روستاهای ماخونیک و چنشت و شهر مود و در سالن دوم بحث مردم شناسی روستای تاجمیر با استفاده از عروسک‌های این منطقه وجود دارد.
سیاری ادامه داد: با توجه به اینکه روستای تاجمیر اولین روستای عروسک ساز ایران است در این سالن با آداب و رسوم مردم این روستا از جمله مراسم عروسی و عزا و بازی‌های بومی- محلی و … آشنا می‌شویم که جذابیت مخصوص به خود را دارد.
عروسک‌هایی از دیگر استان‌های کشور
وی با اشاره به اینکه در سالن سوم موزه عروسک‌ها نیز عروسک‌های ساخته شده که از دیگر استانها چون سیستان و بلوچستان، خوزستان، آذربایجان شرقی، اصفهان، چهارمحال و بختیاری، قزوین، گیلان، گلستان، خراسان شمالی، شیراز و … جمع آوری شده، نگهداری می‌شود، اظهار کرد: در سالن چهارم نیز مجسمه مشاهیر بزرگ خراسان جنوبی وجود دارد.
مدیر موزه عروسک‌های خراسان‌جنوبی با اشاره به اینکه ساخت این عروسک‌ها به معیشت زنان روستایی کمک کرده است و در حال حاضر نیز ۶۰ بانو در این زمینه کار می‌کنند، ادامه داد: ما عروسک‌های ساخته شده در روستاهایی چون تاجمیر، نازدشت، حجت آباد، چنشت، کسراب، تالاب کجی نمکزار خریداری کرده و در فروشگاه موزه برای فروش عرضه می‌کنیم.
هیجان یک گشت و گذار عروسکی
سیاری در زمینه جذابیت موزه برای گردشگران بیان کرد: وقتی ماجرای عروسک‌های نگهداری شده در این موزه را برای بازدیدکنندگان تعریف می‌کنیم برای آنان بسیار هیجان‌انگیز است و در واقع می‌گویند یک سفر عروسکی به همه نقاط ایران رفتیم.
وی پیرامون عروسک باران و آئین باران خواهی اظهار کرد: عروسک باران که در گویش محلی به آن «اتلومتلو» و یا «چولی قزک» می‌گویند که در فرهنگ روستایی نماد انسان پاکی است که برای باران دست به دعا بر می‌دارد که ما این آئین باران خواهی را به صورت نمادین در موزه عروسک‌ها همراه با کودکان برگزار می‌کنیم.