خبرگزاری مهر، گروه جامعه: در دنیا کشورهایی که دریا دارند از نعمات آن نیز بهره می‌برند، برداشت از منابع دریایی می‌تواند بخش زیادی از نیازهای آن سرزمین را رفع و بحث امنیت غذایی آن را تأمین کند از این رو دارا بودن یک کشور از سواحل و دریا یک مزیت است غیر از آنکه از منابع زیستی برداشت می‌کند، فعالیت‌های اقتصادی، حمل و نقل کالا، مواد سوختی، تولید انرژی‌های تجدید پذیر، آموزش، تحقیق، تولید دانش و محصولات زیست فناوری همه از مزیت‌هایی است که دریاها برای یک کشور در راستای توسعه دریا محور به ارمغان می‌آورند.
ایران با دارا بودن سه حوضه آبی مهم شامل دریای خزر در شمال، خلیج فارس و دریای عمان در جنوب یکی از کشورهای مطرح در زمینه علوم دریایی و توسعه دریا محور است که زیستگاه هزاران گونه آبزی است و ظرفیت بسیار بالایی از لحاظ اقتصادی و توسعه پایدار دارد. البته نباید در این مسیر توسعه در حفاظت از آبزیان غافل ماند.
در ایران، حدود هزار و ۱۷۰ گونه مهره‌دار وجود دارد که بر اساس فهرست سرخ IUCN حدود ۷۸ گونه از آنها در معرض تهدید هستند البته درجه این تهدیدات مختلف بوده و ممکن است برخی از آنها به شدت در معرض انقراض و برخی با درجه کمتر باشند اما آنچه گفته شده این است که حدود ۷ درصد از گونه‌های جانوری مهره‌دار کشور در معرض تهدید قرار دارند.
به گفته کارشناسان اما به دریاها و موجودات زنده آنها به عنوان اکوسیستمی ارزشمند، با وجود اهمیت زیادشان در چرخه طبیعت، آن‌طور که باید توجه نشده است در حالی که زیستگاه‌های ارزشمندی برای هزاران گونه دریایی هستند، در آب‌های جنوبی ایران حدود هزار و ۶۰۰ گونه ماهی، ۱۵ گونه میگو، ۱۰ گونه پستانداران دریایی، ۷ گونه دلفین، ۵ گونه لاک‌پشت دریایی، حدود ۱۰۰ گونه آب‌سنگ مرجانی و بیش از ۷۰ گونه پرنده گزارش شده است، لاک‌پشت‌های دریایی و برخی ماهیان از جمله کوسه‌ماهی‌ها جزو گونه‌های در معرض خطر محسوب می‌شوند.
دریاها و اقیانوس‌ها با وسعت بیش از ۷۱ درصد سطح کره زمین و برخورداری از بالاترین تنوع زیستی، از اهمیت بسیار زیادی برخوردارند، تنوع زیستی از نظر علمی به مجموعه‌ای از تنوع ژنی، تنوع گونه‌ای و تنوع اکوسیستمی در یک منطقه گفته می‌شود اما به زبان ساده‌تر تنوع زیستی را می‌توان گوناگونی در شکل حیات یک منطقه دانست، در حقیقت تنوع زیستی یک ثروت طبیعی است که نیاز بشر را در زمینه پوشاک، خوراک، مسکن و حتی سلامتی روح و روان تأمین می‌کند. اما گاهی استفاده نادرست و بی رویه سبب بروز آسیب‌هایی جبران ناپذیر برای طبیعت می‌شود که صید ترال یکی از استفاده‌های نادرست است.
خسارت صید ترال برای محیط زیست دریایی
صید ترال از جمله روش‌های صید است که سال‌ها سبب آسیب به ذخیره آبزیان در کشور شد. در واقع صید ترال به نوعی از صید آبزیان گفته می‌شود که به وسیله تور ماهیگیری بزرگی انجام می‌شود که به شکل قیف است و از دو طرف به تخته‌هایی متصل و معمولاً به دنبال شناور در بستر دریا کشیده می‌شود. این نوع صید که البته از قدمتی طولانی برخوردار است، برای محیط زیست دریایی خسارت‌های سنگینی به همراه دارد.
پرورش ماهی در قفس مورد تائید سازمان محیط زیست
البته مجتبی ذلجودی معاون محیط‌زیست دریایی و تالاب‌ها در سازمان محیط زیست درباره صید آبزیان در آب‌های ایران به خبرنگار مهر گفت: صید آبزیان در حال حاضر به صورت نظام مند صورت می‌گیرد و با همکاری شیلات مجوزهای لازم صادر می‌شود تا گونه‌های آبزی در معرض خطر کمتر صید شوند.
وی افزود: آنچه سازمان محیط زیست دنبال می‌کند پرورش ماهی در قفس است که این روش بسیار مناسب بوده و توصیه‌هایی در این زمینه با همکاری سازمان شیلات داشته‌ایم.
معاون محیط زیست دریایی و تالاب‌ها ادامه داد: بر اساس مجوزهایی که سازمان محیط زیست صادر کرده شیلات می‌تواند سرمایه گذار را انتخاب کند و از روش پرورش ماهی در قفس استفاده شود همچنین برنامه‌هایی برای سیل آبزیان به روش پرورش مصنوعی یا همان پرورش درون قفس اتخاذ شده تا منابع آبزی که در معرض خطر هستند با مشکل مواجه نشود.
هم دولت و هم سازمان محیط زیست به شدت با صید ترال مخالف است و فعلاً هیچ‌گونه مجوزی برای این نوع صید صادر نمی‌شود و صید ترال توسط چینی‌ها صحت ندارد
مخالفت دولت با صید ترال / محیط زیست هیچ مجوزی فعلاً صادر نمی‌کند
وی تأکید کرد: هم دولت و هم سازمان محیط زیست به شدت با صید ترال مخالف است و فعلاً هیچ‌گونه مجوزی برای این نوع صید صادر نمی‌شود.
وی در پاسخ به این پرسش که گفته می‌شود از طریق مختلف از جمله صید ترال توسط چینی‌ها منابع آب و گونه‌های آبزی در جنوب کشور در معرض خطر هستند، گفت: چنین چیزی به هیچ عنوان صحت ندارد.
سازمان شیلات طی سالهای اخیر مدیریت منابع آبزی را رها کرده است
البته علیرغم اینکه گفته می‌شود صید ترال ممنوع است ولی در گوشه و کنار آب‌های ایران به صورت تخلف انجام می‌گیرد. تخلفی که امید صدیقی؛ مدیرکل دفتر بررسی و مقابله با آلودگی‌های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست هم آن را تائید کرده به طوری که وی اواخر اردیبهشت امسال در جلسه بررسی صید ترال در دانشگاه علوم و تحقیقات با بیان اینکه برای مقابله با شبکه‌های مافیایی محیط زیست، افزایش آگاهی جامعه به‌خصوص جوامع محلی، توده‌های مردم و متخصصان ضروری است، اظهار کرد: متأسفانه سازمان شیلات طی سالهای اخیر مدیریت منابع آبزی را رها کرده است و در به‌کارگیری اولویت‌های صید، میزان، ممنوعیت و مدیریت ذخایر آبزی در این مدت مدیریت مناسبی نداشته است.
وی تأکید کرد: جامعه محلی وقتی تخلفات را می‌بیند و هیچ برخوردی نمی‌بیند خودش هم رو به تخلف می‌آورد.
مدیرکل دفتر بررسی و مقابله با آلودگی‌های دریایی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: متأسفانه ذخایر ماهیان تجاری ما به‌شدت کاهش یافته است و در شرایط بحرانی قرار گرفته است به‌شکلی که هم میزان و هم سایز ماهیان تجاری کاهش یافته است.
۱۱۲ کشتی صید ترال سالی ۱۸۰۰ تن ماهی صید می‌کردند
صدیقی به صید ترال اشاره کرد و گفت: ۱۱۲ کشتی صید ترال که مجوز داشتند و قرار بود ۲۰۰ کشتی دیگر هم به آنها اضافه شوند، هر روز ۱۰ تن ماهی صید می‌کردند و در سال ۱۸۰ روز مجوز صید داشتند که عملاً سالی ۱۸۰۰ تن ماهی صید می‌کردند و در مجموع این کشتی‌ها سالانه ۲۰۰ هزار تن صید داشتند که بررسی‌های انجام‌شده نشان داد ۸۰ درصد در نوع ماهیانی که باید صید می‌کردند تخلف داشتند و ۹۰ درصد هم خارج از محدوده‌های تعیین‌شده فعالیت می‌کردند.
کشتی‌های صید ترال حتی از دولتهای سابق سوخت یارانه‌ای هم می‌گرفتند
سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی هم می‌گوید مجلس با صید ترال مخالف است وی با بیان اینکه مداخلات در حوزه محیط زیست سریع خود را نشان نمی‌دهد گفت: باید فعالیت‌های اقتصادی با ظرفیت سرزمینی کشور متناسب باشد تا شاهد تخریب و نابودی محیط زیست نباشیم.
وی با ابراز اینکه پیش از ممنوعیت صید ترال در کشور شاهد نارضایتی بسیاری از سوی جامعه صیادی محلی بودیم گفت: متأسفانه جاروب کردن کل منابع آبزی دریا توسط کشتی‌های صید ترال موجب شده بود که ضمن نابودی ذخایر آبزیان کشور، شاهد نارضایتی صیادان محلی باشیم به‌شکلی که بسیاری از آنها در تماس‌های مکرر با فراکسیون محیط زیست مجلس اعلام می‌کردند که شغل و معیشت آنها عملاً از بین رفته است.
رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس با بیان اینکه سازمان متولی امر یعنی سازمان شیلات عملاً سیاست‌گذار، ناظر و پیمانکار صید ترال شده بود، گفت: متأسفانه کشتی‌های صید ترال صنعتی علیرغم مخالفت‌های مردم و بعضاً مسئولان همچنان به کار خود ادامه می‌دادند و در آخرین دستور، مقامات مسئول تنها ۴۸ ساعت توانستند جلوی فعالیت‌های آنها را بگیرند.
کشتی‌های صید ترال تخریب محیط زیست را طوری به اسم اشتغال‌زایی و نیاز کشور جلوه می‌دادند که حتی از دولت سوخت یارانه‌ای هم می‌گرفتند
به‌گفته وی کشتی‌های صید ترال تخریب محیط زیست را طوری به اسم اشتغال‌زایی و نیاز کشور جلوه می‌دادند که حتی از دولتهای سابق سوخت یارانه‌ای هم می‌گرفتند این در حالی است که صیادان محلی به‌دلیل نابودی ذخایر ماهیان مجبور بودند سوخت آزاد بزنند و فرسنگ‌ها داخل دریا بروند و سرآخر هم دست خالی برگردند.
رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس با اشاره به اینکه فراکسیون محیط زیست مجلس میان تمام فشارها با تکیه بر بنیه کارشناسی و استدلال‌های علمی توانست سرانجام ممنوعیت ۲ سالهای از آذر ۹۹ بر فعالیت کشتی‌های صنعتی صید ترال اعمال کند، اضافه کرد: این در حالی است که فشارهای فراوانی از سوی مافیای صید ترال در این مدت به ما وارد شد ولی فراکسیون محیط زیست زیر این فشارها سر خم نکرد و موفق شدیم همچنان این ممنوعیت را حفظ کنیم.
وی تصریح کرد: تماس‌های فراوان و تقدیر و تشکرهای متعدد صیادان محلی مبنی بر افزایش صید و بهبود وضعیت دریا در این مدت نشان داد که توقف صید ترال کاملاً بجا و درست بوده و ذخایر آبزیان در حال احیاست.
رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس با بیان اینکه مؤسسه تحقیقات شیلات مکلف بود در این مدت نسبت به پایش وضعیت ذخایر آبزیان خلیج فارس و دریای عمان اقدام و گزارش خود را برای تصمیم‌گیری‌های بعدی ارائه کند، گفت: متأسفانه تاکنون هیچ گزارشی در این خصوص واصل نشده است.
مافیا به هر دری می‌زند تا صید ترال را دوباره احیا کند
وی با تأکید بر اینکه منفعت مافیای ترال قطع شده است و حالش اصلاً خوب نیست و به هر دری می‌زند تا صید ترال را دوباره احیا کند، خاطرنشان کرد: بر اساس توافق انجام‌شده قرار بود کشتی‌های صید ترال صید میان‌آبی در آب‌های دور دریای عمان را با نظارت کامل سازمان شیلات آغاز کنند که علیرغم تأمین ۷۰ میلیارد تومان برای پرداخت حق عضویت کنوانسیون‌های بین‌المللی برای دریافت مجوز صیادی در آب‌های اقیانوس هند، حتی یک کشتی از این کشتی‌ها این فعالیت را آغاز نکردند و همچنان به‌دنبال این هستند که مجوز مجدد صید صنعتی ترال را در آب‌های سرزمینی بگیرند.
مجلس اجازه چپاول و غارت ذخایر آبزیان کشور را نمی‌دهد
رفیعی خطاب به مافیای صید ترال گفت: این پنبه را از گوش خود بیرون کنید که فراکسیون محیط زیست مجلس مجدداً اجازه چپاول و غارت ذخایر آبزیان کشور را به شما بدهند
رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس متذکر شد: علیرغم ادعاهای کذب مافیای ترال مبنی بر تأمین بخش اعظمی از خوراک طیور توسط فانوس‌ماهیان صیدشده توسط آنها، آمارهای مستند ما نشان می‌دهد تنها حدود ۱۰ درصد خوراک طیور کشور از فانوس‌ماهیان تأمین می‌شود.
صنعت پرسود پرورش ماهی در قفس و چالش‌های پیش رو
در حال حاضر محیط زیست پیشنهاد پرورش ماهی در قفس را به جای صید ترال داده است. هر چند صنعت نوین و پرسود پرورش ماهی در قفس با رویکرد ایجاد فرصت تنفس برای دریا، احیای زیستگاه‌ها و باز تولید ذخایر آبزیان دریایی مطرح شده، امروز در چنبره‌ای از مشکلات مختلف گرفتار شده و فعالان این عرصه برای بهبود وضع، چشم امید به حمایت دولت دارند.
کارشناس می‌گویند؛ کمبود متخصص در دامپزشکی، نداشتن آزمایشگاه، دارو و واکسن از مشکلاتی است که صنعت پرورش ماهی در قفس با آن روبرو است و سازمان شیلات ایران باید با استفاده از تجربه کشورهای دیگر اقدام به برگزاری دوره‌های آموزشی مهم و قابل توجهی برای کارشناسان این بخش برگزار کند زیرا این صنعت نیازمند سرمایه‌گذاری انسانی در استان‌های جنوبی و شمالی که با دریا و ماهی آشنایی دارند، است. حالا باید منتظر ماند و دید زور دولت به مافیای صید ترال می‌رسد و چگونه پرورش ماهی در قفس جایگزین آن خواهد شد.