به گزارش بازرگانی خبرگزاری مهر، نیتروژن مایع، نوعی گازی است که در دمای بسیار پایین، به شکل مایع تبدیل می‌شود (در حدود -۱۹۵ درجه سانتیگراد). به دلیل داشتن درجه حرارت بسیار پایین، نیتروژن مایع به عنوان یک ماده یخ‌زده و یا خنک کننده برای حفظ دمای پایین در بسیاری از صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تانک ازت مایع معمولاً از جنس فولاد یا آلومینیوم ساخته شده و دارای یک شیر برای تنظیم جریان نیتروژن مایع است. این تانک‌ها برای حمل و نگهداری نیتروژن مایع در محیط‌هایی مانند آزمایشگاه‌ها، صنایع فلزی، زیست‌شناسی، الکترونیک، پزشکی و غیره مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تانک نیتروژن مایع در بسیاری از صنایع و کاربردهای مختلف، از جمله آزمایشگاه‌ها، صنایع فلزی، زیست‌شناسی، الکترونیک، پزشکی، صنایع غذایی و دامداری مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای نمونه، در آزمایشگاه‌ها، نیتروژن مایع به عنوان یک ماده یخ‌زده برای حفظ درجه حرارت پایین در آزمایش‌هایی مانند سنجش دما و یخ زدن نمونه‌های آزمایشی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در صنایع فلزی، نیتروژن مایع برای جلوگیری از اکسیداسیون فلزات در فرآیند جوشکاری به کار می‌رود. در زیست‌شناسی، این تانک برای حفظ نمونه‌های زیستی مانند باکتری‌ها، بافت‌ها و سلول‌ها در دمای پایین (که به عنوان نیمه‌های مایع به نگهداری نیاز دارند) استفاده می‌شود.
علاوه بر کاربردهای تانک ازت در صنعت، نیتروژن مایع در برخی فعالیت‌های تفریحی و ورزشی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای مثال، در رقابت‌های فرمول یک، برخی تیم‌ها از نیتروژن مایع به عنوان یک خنک کننده برای ترمزهای خودرو استفاده می‌کنند. همچنین، در برخی از رستوران‌ها، نیتروژن مایع برای خنک کردن و یخ زدن غذاها مورد استفاده قرار می‌گیرد که به آن "غذاهای نیتروژنی" یا "غذاهای خنک شده با نیتروژن" معروف است. برای مثال بستنی نیتروژنی امروزه طرفدار زیاذی در سراسر دنیا دارد.
آشنایی با تانک ازت
نیتروژن مایع در ظروف خاصی نگهداری و حمل می‌شود که طراحی شده‌اند تا آن را در دمای بسیار پایین نگه دارند. این ظروف عموماً از مواد با کیفیت بالا مانند فولاد ضد زنگ یا آلومینیوم تهیه شده‌اند و اغلب دو جداره هستند و فضای خلاء بین دو جداره دارند تا انتقال گرما کمینه شود. نوعی از ظروف استفاده شده برای نگهداری و حمل نیتروژن مایع، فلاسک نیتروژن (Dewar flask) و تانک کرایوژنیک (Cryogenic tank) است.
فلاسک نیتروژن، ظرف کوچک و قابل حملی است که اغلب در آزمایشگاه‌ها و مراکز پزشکی استفاده می‌شود. معمولاً از شیشه یا پلاستیک ساخته شده و دو جداره با فضای خلاء بین دو جداره است. نیتروژن مایع در فلاسک دیواری داخلی نگهداری می‌شود، در حالی که فلسک دیواری خارجی عایق است تا انتقال گرما را به حداقل برساند. فلاسک دیواری در اندازه‌های مختلفی از چند میلی‌لیتر تا چند لیتر ساخته می‌شود.
تانک کرایوژنیک، همچنین به عنوان تانک بالادستی (Bulk tank) شناخته می‌شود، ظرف بزرگ‌تری است که برای نگهداری و حمل مقادیر بزرگ‌تری از نیتروژن مایع استفاده می‌شود. معمولاً از فولاد ضد زنگ ساخته شده و برای کاهش انتقال گرما شدیداً عایق گذاری شده است. تانک‌های کریوژنیک می‌توانند در اندازه‌های مختلفی از چند صد لیتر تا چند هزار لیتر ساخته شوند و معمولاً با کامیون یا تریلر حمل می‌شوند.
کاربرد تانک ازت
نیتروژن مایع کاربردهای متعددی در مراکز پزشکی دارد. در ادامه به برخی از کاربردهای آن در این حوزه پرداخته شده است:
۱. کرایوتراپی: نیتروژن مایع برای کریوتراپی استفاده می‌شود تا با یخ زدن و نابود کردن بافت‌های ناهنجار و یا بیمار، مانند زگیل‌ها، تگ‌های پوستی و برخی سرطان‌های پوستی کاربرد داشته باشد. دمای بسیار پایین نیتروژن مایع (۱۹۶ درجه سانتیگراد) باعث یخ زدن و مرگ سلول‌ها می‌شود. کرایو تراپی به وسیله دستگاه کرایو اسپریانجام می‌شود. دستگاه کرایو با نیتروژن مایع پر می‌شود و توسط نازل نیتروژن مایع به صورت مستقیم روی ضایعه و زگیل اسپری می‌کند و دمای ۱۹۶ درجه سانتی گراد به پوست منتقل می‌کند.
۲. نگهداری نمونه‌های بیولوژیکی: نیتروژن مایع برای نگهداری نمونه‌های بیولوژیکی مانند خون، بافت‌ها و سلول‌ها برای مطالعات پزشکی و پژوهشی استفاده می‌شود. نمونه‌ها در کریوویال‌ها یا جعبه‌های کریو نگهداری شده و در نیتروژن مایع نگهداری می‌شوند تا در دمای پایین و پایدار نگه داشته شوند و بهره‌وری آن‌ها در آینده حفظ شود.
۳. نگهداری جنین: نیتروژن مایع برای نگهداری جنین در روش‌های تولید مثلی مثل افزایش باروری در محیط خارج از بدن (IVF) استفاده می‌شود. جنین‌ها در نیتروژن مایع نگهداری شده و تا زمانی که آماده برای پیوند شدن با بدن نباشند، در آن‌جا نگهداری می‌شوند.
۴. حمل و ذخیره اسپرم و تخمدان: نیتروژن مایع برای یخ زدن و نگهداری اسپرم و تخمدان برای استفاده در درمان‌های باروری آینده استفاده می‌شود.
۵. پوست پزشکی: نیتروژن مایع در پزشکی پوست برای درمان برخی از بیماری‌های پوستی مانند کراتوزی اکتینیک، سلول‌های سرطانی بنیادی و سلول‌های سرطانی ثانویه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۶. علم اعصاب: نیتروژن مایع برای درمان برخی از بیماری‌های علم اعصاب مانند عصب سه گانه، با یخ زدن عصب مشکل دار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
شرایط نگهداری تانک ازت
۱. محل نگهداری: تانک‌های نیتروژن مایع باید در محیطی خشک و خنک نگهداری شوند. همچنین باید در محلی با مساحت کافی قرار گیرند و از هر نوع ضربه و تصادفی جلوگیری شود.
۲. سطح کار: تانک باید بر روی سطح صاف و پایداری قرار گیرد و باید از آن جا برداشته یا جابجا شود.
۳. نحوه ذخیره‌سازی: تانک نیتروژن مایع باید با درپوشی مناسب و بسته شده نگهداری شود. همچنین، باید در محلی که از محیط خارجی جدا شده است، قرار گیرد.
۴. کنترل دما محیطی: دمای محیط اطراف تانک نباید به‌طور غیرمنتظره‌ای افزایش یابد. برای کنترل دمای تانک، می‌توان از سیستم‌های خنک‌کننده یا ترموستات‌های خودکار استفاده کرد.
۶. کنترل فشار: فشار داخل تانک نیتروژن مایع باید به‌طور دوره‌ای کنترل شود. اگر فشار بالاتر از مقدار مشخص شده در دستورالعمل‌ها باشد، باید بلافاصله اقدام به تعمیر آن کنید.
۷. تانک ازت را به هیچ عنوان روی زمین نکشید. از ضربه زدن به بدنه تانک اجتناب کنید.
۸ . از برداشتن و یا چرخاندن سوپاپ خلا که در اطراف بدنه تانک ازت تعبیه شده اجتناب کنید زیرا باعث از بین رفتن خلا محفظه می‌شود.
۹. جلوگیری از سرد و گرم شدن تانک ازت: هیچوقت نگذارید نیتروژن مایع درون فلاسک نیتروژن طور کامل به اتمام برسد و مجدد تانک شارژ کنید. زیرا این کار باعث سرد و گرم شدن بدنه می‌شود. به مرور زمان به تانک آسیب می‌زند.
به دلیل اینکه نیتروژن مایع دمای بسیار پایینی دارد و ممکن است باعث یخزدگی و صدمات بافتی شدید شود، بنابراین هنگام استفاده از تانک نیتروژن مایع حتماً از دستکش و شیلد مخصوص تانک ازت استفاده کنید.
این مطلب، یک خبر آگهی بوده و خبرگزاری مهر در محتوای آن هیچ نظری ندارد.