خبرگزاری مهر -گروه استانها: صنایع دستی یا هنرهای صناعی از مهمترین محصولات تولیدی و جاذبه‌های فرهنگی هر کشوری محسوب می‌شوند، استان ایلام هم که قدمتی به بلندای تاریخ کهن ایران و سابقه‌ی درخشانی در فرهنگ، هنر و تمدن جهان دارد، از گذشته تا کنون یکی از مراکز مهم تولید انواع مختلف ساخته‌های دستی در کشور به شمار می‌آید و همواره هنرهای سنتی و صنایع دستی آن نزد گردشگران از محبوبیت بالایی برخوردار است.
صنایع دستی با قدمت دیرینه خود در حالی یکی از ظرفیت‌های مهم اقتصادی و اشتغالزا در استان ایلام شناخته می‌شود، ولی صنعتگران این بخش با مشکلاتی نظیر نبود بیمه و بازار فروش مواجه هستند.
صنایع‌دستی نمود هر اقلیمی است که ساحت‌های مختلف فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی را نیز در خود دارد، اگر از ظرفیت‌های بر زمین مانده صنایع دستی به نحو مناسب استفاده شود این هنر صنعت می‌تواند نقش مهمی در توسعه اقتصادی و جهش تولید داشته باشد.
ساسان محمدی کارشناس فرهنگی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: استان ایلام جدا از اینکه تمدن کهنی دارد و در گذشته بخشی از عیلام باستان بوده، به علت زندگی عشیره‌ای و سنتی که از گذشته تا کنون داشته، ظرفیت بالایی در حوزه صنایع دستی و حتی تولید مواد اولیه این صنعت همچون پشم و نخ دارد.
وی افزود: مهمترین صنایع دستی استان ایلام شامل: موج، قالی، نمد، گلیم، جاجیم (جاجِم = ماشته)، زیلو (لی)، پارچه بافی با زربافی، جل (پوشش چهارپایان)، هورسبان (خورجین بزرگ)، هگبه (خورجین کوچک)، هورجک (خورجین)، جل شال رنگین و نقش دار (برای اسبان)، سیاه چادر، گیوه و همچنین ریسندگی و یا تابیدن الیاف پشمی، ابریشمی، نخی، طناب، خراطی و صنایع چوبی می‌شود.
محمدی ادامه داد: توسعه و گسترش صنایع دستی در هر منطقه‌ای به ویژه استان محروم ایلام می‌تواند منجر به رونق اقتصادی، اشتغالزایی، افزایش صادرات، توسعه گردشگری و فرهنگی شود.
وی گفت: به رغم اینکه صنایع دستی ایلام ظرفیت بسیار خوبی برای توسعه کسب و کارهای خانگی و کارگاه‌های کوچک دارد، اما تولیدکنندگان این عرصه با مشکلات فراوانی به خصوص در زمینه عدم حمایت‌های دولتی، روبرو هستند و همین امر مانع جدی برای توسعه صنایع دستی در این استان محسوب می‌شود.
مشکلات صنعتگران ایلامی
کوکب اسماعیلی یکی از تولیدکنندگان تابلو فرش در استان ایلام، در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: تابلو فرش به فرش‌هایی گفته می‌شود که معمولاً جنبه تزئینی دارند و به صورت تابلو قاب شده بر روی دیوار نصب می‌گردند، این صنعت دستی به دو صورت فردی و گروهی انجام می‌گیرد که طبیعتاً در کار گروهی زمان تحویل سفارش نسبت به کار فردی که در منزل انجام می‌شود، کم‌تر است.
وی با بیان اینکه سختی و هزینه تولید تابلو فرش بسیار بالا است، افزود: هزینه تابلو فرش با توجه به سلیقه مشتری متفاوت است، اما در مجموع با توجه به سیر سعودی قیمت‌ها یقیناً خرید مواد اولیه مانند، ابریشم، نخ و نقشه جهت تولید برای تولید کننده دشوار است.
این صنعتگر ادامه داد: نبود بازار کار مناسب، عدم استقبال مردم، درآمد زایی و سوددهی بسیار کم و عدم حمایت کافی از سوی مسئولان از دیگر مشکلات صنعتگران در عرصه تولید قالی و تابلو فرش است که موجب شده این صنعت دیرینه و ارزشمند رو به افول باشد.
اسماعیلی با تاکید بر اینکه از سوی دولت حمایت چندانی از تولید صنایع دستی به عمل نمی‌آید، اضافه کرد: بهتر است برای حمایت از صنعتگران و توسعه صنایع تبدیلی در استان ایلام، اقداماتی از قبیل حمایت از صنعتگران و پرداخت تسهیلات به آنها، تبلیغات و فرهنگ‌سازی، برگزاری کلاس‌های متنوع آموزش قالی بافی و صادرات قالی‌ها و گلیم‌های دست باف به کشور عراق لحاظ شود.
هزینه و زحمت بالای تولید صنایع دستی
محیا سیاح یکی از سازندگان طبق و منقل گِلی به خبرنگار مهر گفت: طبق و منقل گلی از جمله صنایع دستی هستند که در منزل توسط بانوان تولید شده و به علت زیبایی بالا برای مناسبت‌هایی همچون شب‌های یلدا، جهیزیه و یا هدیه و سوغاتی استفاده می‌شوند.
وی با بیان اینکه درست کردن صنایع دستی علاوه بر هزینه بسیار عموماً ظرافت و تخصص بالایی را می‌طلبد، افزود: متأسفانه از سوی دولت حمایت چندانی از صنعتگران به عمل نمی‌آید و این افراد به رغم زحمت و هزینه بالا مجبورند محصولات خود را به قیمتی پایین به مردم عرضه کنند که این امر بدون شک لطمه جدی به مشاغل خرد و تولید صنایع دستی وارد می‌کند.
سیاح بیان کرد: نداشتن بیمه از دیگر مشکلات صنعتگران استان است.
عدم پرداخت تسهیلات به صنعتگران
پیمان ابوالحسنی یکی دیگر از تولیدکنندگان صنایع دستی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: کار من ساخت جعبه‌های چوبی و چرمی با ظرافت و کیفیت بالاست که تماماً با دست ساخته می‌شوند و علاوه بر زیبایی دوام و کارایی بالایی نیز دارند.
وی با بیان اینکه فروش جعبه‌های چوبی و تحویل سفارش مشتری‌ها از طریق فضا مجازی صورت می‌گیرد، افزود: به علت اینکه هیچ حمایتی از جانب مسئولان و حتی فروشندگان صورت نمی‌گیرد، فروش این محصولات بازار مناسبی ندارد و متأسفانه امروزه جعبه‌های مقوایی، کاغذی و یا چوبی با کیفیت پایین به علت قیمت کم‌تر جایگزین این صنایع دستی با کیفیت شده‌اند.
ابوالحسنی ادامه داد: یکی از روش‌های فروش هنر دست و سودآوری برای صنعتگران، راه‌اندازی مغازه است، که این امر نیز به علت قیمت‌های بالا تقریباً برای بسیاری از جوانان غیر ممکن است، البته وام‌های در این راستا پرداخت می‌شود که آن هم به علت فرآیند طولانی، سخت‌گیری‌های بسیار و مهم‌تر از همه پرداخت بعد از راه‌اندازی کسب و کار، عموماً دردی را دوا نمی‌کنند.
حمایت از صنعتگران ایلامی
مدیر کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی استان ایلام در گفت و گو با خبرنگار مهر اظهار کرد: ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های بسیار خوبی در بخش صنایع دستی استان ایلام وجود دارد که با سرمایه گذاری و ایجاد امکانات در این بخش می‌توان در راستای توسعه و اشتغال در استان گام چشم‌گیری برداشت.
فرزاد شریفی افزود: در استان ایلام بیش از ۹ هزار صنعتگر در ۳۳ رشته صنایع مانند قالی بافی، گلیم نقش برجسته، سفالگری، گیوه بافی، کیف سازی، عروسک سازی و…فعال هستند.
وی با بیان اینکه متأسفانه برخی از رشته‌ها همچون چیت بافی و سیاه چادر در حال فراموشی هستند، ادامه داد: به منظور توسعه صنایع دستی و حمایت از صنعتگران نزدیک به ۱۶۰ میلیارد ریال تسهیلات برای حمایت از صنایع دستی استان پرداخت شده است.
این مسئول اضافه کرد: همچنین به مناسبت هفته صنایع دستی، چهار نمایشگاه در شهرستان‌های ایلام، دهلران، آبدانان و دره‌شهر برپا گردیده است که هنرمندان و صنعتگران در این نمایشگاه‌ها هنرهای دستی خود را عرضه می‌کنند.
فرزاد شریفی در پایان گفت: نمایشگاه صنایع دستی و سوغات محلی شهرستان ایلام در محوطه قلعه والی دایر است و در شهرستان‌ها نیز با همکاری نهاد کتابخانه‌های عمومی استان مکانی در اختیار این اداره کل برای برگزاری نمایشگاه گذاشته شده است.
وی افزود: برای توسعه و حمایت از صنایع دستی از محل اعتبارات تبصره ۱۶ و ۱۸ و همچنین مشاغل خانگی تسهیلات لازم در اختیار صنعتگران عزیز قرار خواهیم داد.
صنایع‌دستی ظرفیت بالایی دارد و می‌تواند با سرمایه‌گذاری اندک سوددهی زودبازده داشته باشد و موجب رونق اقتصادی و اشتغالزایی شود که در صنایع‌خلاق و دانش‌بنیان مورد غفلت واقع شده است.
استان ایلام دارای ۴۲۰ کیلومتر مرز مشترک با عراق است و هم اکنون مرز مهران به عنوان یکی از مهمترین گذرگاه‌های صادراتی کشور محسوب می‌شود، باید از این ظرفیت برای فروش محصولات صنایع دستی در استان استفاده کرد.