خبرگزاری مهر - گروه هنر: شبکه نمایش خانگی و محصولات تولیدی آن شامل سریال‌ها، مسابقه‌ها و برنامه‌های گفتگومحور چند سالی است که به شکل روتین تری به سبد مصرفی خانواده‌ها وارد شده است.
اقبال مخاطبان از یک طرف و رقابت سازندگان محصولات از طرف دیگر هم باعث شده است پلتفرم‌های مختلفی در همین چند سال برای این بازار کار و رسانه‌های نوظهور متقاضی باشند و هم نظارت جدی تر و بیشتری روی این حجم از تولیدات مطالبه شود.
لزوم نظارت بر مجوزهای پیشینی و پسینی یک چالش جدی‌تر را در پی داشت و بحث بر سر اینکه کدام نهاد متولی نظارت بر تولیدات شبکه خانگی باشد باعث شد مجوز محصولات رفت و برگشت‌های زیادی بین دو نهاد ساترا در زیرمجموعه صداوسیما و وزارت فرهنگ و ارشاد داشته باشد.
جنجال‌ها بر سر مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی
از هفته گذشته با انتشار خبری درباره مصوبه تازه شورای عالی انقلاب فرهنگی، بحث‌ها بر سر نظارت بر محصولات شبکه خانگی جنجال بیشتری گرفت. مصوبه‌ای که هنوز متن آن به صورت رسمی از طرف شورای عالی انقلاب فرهنگی منتشر نشده است اما بخش‌هایی از محتوای آن در رسانه‌ها انتشار پیدا کرد.
با این حال شورایعالی انقلاب فرهنگی در این جلسه که سه‌شنبه گذشته به ریاست سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور برگزار شد، به بحث درباره سیاست‌ها و ضوابط حوزه صوت و تصویر فراگیر پرداخت و ماده واحده «تعیین الزامات ساماندهی حوزه صوت و تصویر فراگیر» را به تصویب رساند. مصوبه‌ای که بیشتر با تیتر «نظارت بر شبکه خانگی به صداوسیما واگذار شد» در رسانه‌های مجازی چرخید.
بعد از آن گفتگوهایی هم با وزیر ارشاد و متولیان امر منتشر شد که از جمله آنها گفتگوی سعید مقیسه رییس ساترا در شبکه خبر بود.
تفکیک وظایف ارشاد و ساترا در نظارت بر شبکه خانگی
رئیس ساترا روز جمعه همین هفته بود که در گفتگویی با حمیدرضا مدقق در شبکه خبر درباره این مصوبه توضیح داد: تصویب ماده واحده تعیین الزامات ساماندهی حوزه صوت‌و تصویر فراگیر در راستای مسئولیت نظام و حاکمیت و شورای عالی انقلاب فرهنگی به انجام رسیده است. طبق این مصوبه، تفکیک وظایف و اتحاد و انسجام بین صداوسیما، وزارت ارشاد و شورای عالی فضای مجازی مد نظر قرار گرفته است
وی همچنین درباره این تفکیک وظایف عنوان کرد: دستورالعمل‌ها و ضوابط صدور مجوز در محدوده مورد توافق برای تنظیم‌گری صوت و تصویر فراگیر توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با توافق صدا و سیما تنظیم می‌شود اما وزارت ارشاد آن را اجرا خواهد کرد. تنظیم‌گری شبکه نمایش خانگی، برنامه‌های تلویزیونی، رسانه‌های کاربرمحور یا ناشرمحور و نظارت بر اجرای قوانین پخش زنده برعهده صداوسیما است و نمایندگانی از وزارت ارشاد در جلسات شورای مجوز تولید و انتشار ساترا حضور خواهند داشت.
با وجود این توضیحات اما فضای رسانه‌ای درباره این مصوبه همچنان پرتب‌وتاب بود و شاهد مرزبندی میان موافقان و مخالفان این مصوبه جدید بودیم. برخی به استناد عملکرد سازمان صداوسیما و وضعیت مخاطبان و تولیدات آن در سال‌های اخیر واگذاری نظارت بر شبکه خانگی به صداوسیما را مورد نقد قرار می‌دادند و در مقابل هم عده‌ای مستند به گزاره‌های قانونی صریح، تاکید می‌کردند که مطابق با نظریه تفسیری، مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی و لزوم نظارت و ایجاد قوانین برای رسانه‌های نوظهور لازم است که فرایند مذکور ذیل ساختارهای تعریف شده نظارتی در سازمان صداوسیما پیش رود.
این واکنش‌ها از هنرمندان و چهره‌های فردی تا بیانیه‌های جمعی‌تر مثل خانه سینما را در برمی‌گرفت.
هنوز مصوبه را ندیده‌اند!
بازتاب‌های این خبر مربوط به این مصوبه آنقدر بود که حجت‌الاسلام خسروپناه دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در مصاحبه‌ای اعلام کرد که بسیاری از منتقدان هنوز مصوبه را ندیده‌اند.
حجت‌الاسلام خسروپناه در بخشی از سخنان خود گفته بود «تقسیم کار وزارت ارشاد و سازمان صداوسیما کاملاً در این مصوبه آمده است و بعد از ابلاغ مصوبه توسط ریاست محترم جمهور، حتماً به سمع و نظر همگان خواهد رسید و همه در جریان این تقسیم کار قرار خواهند گرفت، اما این نکته حائز اهمیتی است که این مصوبه در راستای تسهیل‌گری است. قبلاً نزاعی میان وزارت ارشاد و صداوسیما بود و این نزاع باعث می‌شد ضوابط و کارکردها آسیب ببینند، بنابراین قطعاً این مصوبه به‌نفع پلتفرم‌ها و نمایش خانگی است و در راستای توسعه و گستره بیشتر خواهد بود نه اینکه برخی می‌گویند قرار است در این فضا محدودیت ایجاد شود.»
اگر «صوت و تصویر فراگیر» تعریف شود بسیاری از مسائل حل می‌شود
شب گذشته نیز سعید مقیسه رییس ساترا در گفتگوی ویژه خبری حضور یافت و در سخنانی با تاکید بر اینکه این تغییرات جدید نیست بیان کرد: از ابتدا صدا و سیما مأموریت نظارت بر صوت و تصویر فراگیر داشته و در فضای مجازی هم تعمیم پیدا کرده است.
در همین گفتگوی ویژه خبری محمد هاشمی، معاون حقوقی، امور مجلس و استان‌ها وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم حضور داشت و بیان کرد: اگر صوت و تصویر فراگیر در قانون موجود تعریف شود بسیاری از مسائل حل می‌شود. اما تعریف مورد توافق از این موضوع دایره بسیار وسیعی را شامل می‌شود.
برای روشن‌تر شدن ابعاد قانونی تأثیر این مصوبه جدید بر فرآیند نظارت بر محصولات شبکه نمایش خانگی سراغ محسن قائمی‌نسب قائم مقام «ساترا» رفتیم.
چرا نام «ساترا» در مصوبه شورایعالی انقلاب فرهنگی نیست؟
محسن قائمی‌نسب قائم مقام رییس ساترا در گفتگو با خبرنگار مهر ابتدا درباره شکل‌گیری ساترا و ماموریت‌های آن توضیح داد: سازمان تنظیم مقررات یا ساترا از چندین سال قبل به عنوان یکی از معاونت‌های صداوسیما مامور نظارت بر محتوای صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی و صدور مجوز در این حوزه این فعالیت‌ها شده است. این ماموریت و وظیفه براساس مبانی قانون اساسی و نظریه تفسیری شورای نگهبان و تاکید مقام معظم رهبری از چند سال پیش برعهده صداوسیما گذاشته شده و صداوسیما هم براساس اختیارات قانونی که به تصریح در اساسنامه‌اش آمده، برای انجام تکالیفش این اختیار را دارد که تشکیلاتی ایجاد کند که این تشکیلات در حال حاضر ساترا است. ساترا از چند سال پیش فعالیت خود را شروع کرده است قاعدتاً سازمان نوپایی بوده است و وظایفی را هم انجام می‌داده که نمی‌توان ادعا کرد صد در صد همه تکالیف و ماموریت‌هایش را انجام داده است.
وی اضافه کرد: این عرصه فضای جدیدی است که نیاز به آیین نامه و مقررات جدیدی دارد، اختلاف برداشت‌ها و اختلاف سلیقه و نگاه‌های متفاوتی که ممکن است در این زمینه وجود داشته باشد در یکی دو سال اخیر باعث شده بود که برخی افراد با اظهارنظرهای غیرکارشناسی تردیدهایی در مرجعیت صداوسیما برای نظارت بر سرویس‌ها و شبکه خانگی ایجاد کنند و جایگاه ساترا را به نوعی زیر سوال ببرند. یا حتی برخی به نوعی خود را از گردونه نظارت خارج بدانند.
قائم مقام رییس ساترا با اشاره به مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: بر همین اساس شورای عالی انقلاب فرهنگی که وظیفه دارد سیاست‌های کلان فرهنگی کشور را تبیین کند این ماموریت را به سازمان صداوسیما که قبلاً براساس قانون محول شده بود «رسما» اعلام کرد و تحکیم بخشید و به نوعی مقوم فعالیت‌های صداوسیما شد. ما در سال‌های گذشته این نظارت‌ها را داشته‌ایم و تعامل خوبی هم با پلتفرم‌ها و سکوها بوده است تا الان هم نزدیک به ۴۰۰ سکوی نمایشی و پلتفرم از ما مجوز گرفته‌اند.
شورای عالی انقلاب فرهنگی که وظیفه دارد سیاست‌های کلان فرهنگی کشور را تبیین کند این ماموریت را به سازمان صداوسیما که قبلاً براساس قانون محول شده بود «رسما» اعلام کرد و تحکیم بخشید و به نوعی مقوم فعالیت‌های صداوسیما شد قائمی‌نسب درباره مصوبه اخیر نیز گفت: مهمترین نکته مصوبه این است که وظیفه صدور مجوز و نظارت بر محتوای تولیدی صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی از مسئولیت‌ها و اختیارات صداوسیماست.
وی در واکنش به اینکه چرا اسم ساترا در پیش‌نویس مطرح نشده بود توضیح داد: ساترا یکی از معاونت‌های صداوسیماست و زیرمجموعه آن است و اگر عین عنوان نیاید خللی در انجام وظیفه‌ها وارد نمی‌کند.
قائمی‌نسب در بخش دیگر درباره تعامل با وزارت فرهنگ و ارشاد گفت: از اواخر سال ۱۴۰۱ از نمایندگان وزارت ارشاد دعوت کردیم که براساس تفاهمنامه‌ای که مورد بحث است نمایندگان خود را برای شورای عالی صدور مجوز تولید و شورای عالی صدور مجوز انتشار معرفی کنند. خوشبختانه از آن زمان که اعلام کردیم نمایندگان وزارت فرهنگ به صورت هفتگی در جلسات شرکت می‌کنند. در حال حاضر تعامل و هم افزایی خوبی داریم و از تجربه انها استفاده می‌کنیم. آخرین جلسه‌ای که هم با حضور نمایندگان ارشاد داشتیم چهارشنبه هفته گذشته ۳۱ خرداد بود.
وی در پایان بیان کرد: شرح وظایف و اختیارات و ماموریت‌های ما ذیل سازمان صداوسیما تعریف شده است. صداوسیما هم سازمانی قانونی است شرح وظایف و اختیاراتی دارد که وظایفش در حوزه فضای مجازی بر عهده سازمانی به نام «ساترا» است.