جایگاه برتر ایران در میان کشورهای اسلامی در رتبه بندی لایدن ۲۰۲۳

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC)، دکتر سید احمد فاضل زاده رئیس مؤسسه ISC گفت: نظام رتبه‌بندی لایدن، نتایج رتبه‌بندی دانشگاه‌های برتر دنیا در سال ۲۰۲۳ میلادی خود را منتشر کرد.

وی گفت: در رتبه‌بندی سال جاری این نظام، تعداد ۴۶ دانشگاه از جمهوری اسلامی ایران در جمع ۱۴۱۱ دانشگاه برتر جهان قرار گرفتند. این در حالی است که در سال قبل ۴۴ دانشگاه از جمهوری اسلامی ایران در این رتبه بندی حضور داشته اند.

حضور دانشگاه‌های جمهوری اسلامی ایران در رتبه بندی لایدن

فاضل زاده اظهار داشت: تعداد دانشگاه‌های حاضر از جمهوری اسلامی ایران در این رتبه بندی ۴۶ دانشگاه است که این آمار در سال قبل ۴۴ دانشگاه بوده است. نمودار زیر رشد عملکرد تعداد دانشگاه‌های کشور در رتبه‌بندی لایدن را نمایش می‌دهد.

در جدول زیر رتبه دانشگاه‌های جمهوری اسلامی ایران در چهار معیار رتبه بندی لایدن قابل مشاهده است:

جایگاه کشورهای اسلامی در رتبه بندی لایدن ۲۰۲۳

جمهوری اسلامی ایران با حضور ۴۶ دانشگاه در این نظام رتبه بندی، همچون سال‌های گذشته در بین کشورهای اسلامی رتبه نخست را به لحاظ تعداد دانشگاه در اختیار خود دارد. پس از جمهوری اسلامی ایران، ترکیه و مصر به ترتیب با ۳۶ و ۱۳ دانشگاه رتبه‌های دوم و سوم را دارند.

در جدول زیر تعداد دانشگاه‌های کشورهای اسلامی در نظام رتبه بندی لایدن، نشان داده شده است:

فاضل زاده اظهار داشت: لایدن یکی از نظام‌های معتبر ارزیابی دانشگاهی است که هر ساله دانشگاه‌های برتر دنیا را بر اساس مجموعه‌ی پیچیده‌ای از شاخص‌های معتبر علم سنجی مورد ارزیابی و رتبه بندی قرار می‌دهد. در سال ۲۰۲۳، دانشگاه‌های جهان با دو دسته شاخص وابسته به اندازه و مستقل از اندازه در قالب ۴ معیار کلی مرجعیت علمی، دیپلماسی علمی، دسترسی آزاد به انتشارات و تنوع جنسیتی در رتبه بندی لایدن مورد ارزیابی قرار گرفتند.

وی افزود: در رتبه بندی لایدن، از تولیدات علمی دانشگاه‌ها در نمایه‌های پایگاهWoS استفاده شده است. بازه زمانی لحاظ شده در انتشارات دانشگاه‌ها ۲۰۲۱-۲۰۱۸ و استنادها تا پایان سال ۲۰۲۲ است. در این رتبه بندی تنها شکل انتشاراتی پذیرفته شده مقاله و مقاله مروری هستند و سایر قالب‌های انتشاراتی مانند کتاب و مقاله کنفرانس و… از بررسی حذف می‌شوند.

معیار مرجعیت علمی (تاثیر علمی) از تعداد کل انتشارات و شاخص‌هایی چون مقالات ۱% برتر، مقالات ۵% برتر، مقالات ۱۰% برتر و مقالات ۵۰% برتر به صورت تعداد و سهم از کل و نیز تعداد کل انتشارات، مجموع و میانگین تعداد استنادهای انتشارات دانشگاه و نیز مجموع و میانگین تعداد استنادات نرمال شده (به رشته و سال) دانشگاه بهره گرفته است (دو شاخص آخر در صفحه اصلی نتایج نشان داده نمی‌شود.)

رئیس مؤسسه ISC گفت: در معیار دیپلماسی علمی از شاخص‌هایی چون تعداد کل انتشارات، همکاری علمی، همکاری بین المللی، همکاری صنعتی، همکاری علمی با فاصله جغرافیایی کمتر از ۱۰۰ کیلومتر و همکاری علمی با فاصله جغرافیایی بیشتر از ۵۰۰۰ کیلومتر (به صورت تعداد و سهم از کل) استفاده کرده است.

وی ادامه داد: معیار دسترسی به انتشارت آزاد نیز از تعداد کل انتشارات و شاخص‌های انتشارات دسترسی آزاد، انتشارات دسترسی آزاد طلایی، انتشارات دسترسی آزاد هیبرید، انتشارات دسترسی آزاد برنز، انتشارت دسترسی آزاد سبز (به صورت تعداد و سهم از کل) تشکیل می‌شود.

معیار تنوع جنسیتی نیز از تعداد کل نویسندگان و شاخص‌هایی از جمله تعداد نویسندگان زن و مرد، تعداد و نسبت نویسندگانی که جنسیت آنها مشخص نیست، نویسندگان مرد (به نسبت کل نویسندگان)، نویسندگان زن (به نسبت کل نویسندگان)، نویسندگان مرد (به نسبت تمام نویسندگان مرد و زن)، نویسندگان زن (به نسبت تمام نویسندگان مرد و زن) است.

جدول زیر معیارها و شاخص‌های رتبه بندی لایدن نشان داده شده است:

نظام رتبه بندی لایدن بر خلاف سایر نظام‌های رتبه بندی موجود در سطح دنیا، برای دانشگاه‌های حاضر در نظام خود رتبه‌ای واحد محاسبه نمی‌کند بلکه دانشگاه‌ها بر اساس معیارها و شاخص‌های موجود در نظام لایدن مورد رتبه بندی قرار می‌گیرند. از این رو یکی از ویژگی‌های رتبه بندی لایدن این است که به دانشگاه‌های حاضر در رتبه بندی خود، رتبه کل که برگرفته از تاثیر کلیه شاخص‌ها و وزن‌های مرتبط با آنها است، اختصاص نمی‌دهد بلکه، برای کلیه دانشگاه‌ها در این شاخص‌ها نمرات و رتبه‌ها را جداگانه محاسبه و منتشر می‌کند.